Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(38)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
pb
o
="
38
"
file
="
0090
"
n
="
90
"
rhead
="
THEORIÆ
"/>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">83. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Simplicitate, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">incompoſitione elementorum definita,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0090-01
"
xlink:href
="
note-0090-01a
"
xml:space
="
preserve
">An elementa
<
lb
/>
fint extenſa: ar-
<
lb
/>
gumenta pro
<
lb
/>
virtuali eorum
<
lb
/>
extenſione.</
note
>
dubitari poteſt, an ea ſint etiam inextenſa, an aliquam, utut
<
lb
/>
ſimplicia, extenſionem habeant ejus generis, quam virtualem
<
lb
/>
extenſionem appellant Scholaſtici. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Fuerunt enim potiſſimum
<
lb
/>
inter Peripateticos, qui admiſerint elementa ſimplicia, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ca-
<
lb
/>
rentia partibus, atque ex ipſa natura ſua prorſus indiviſibilia,
<
lb
/>
ſed tamen extenſa per ſpatium diviſibile ita, ut alia aliis ma-
<
lb
/>
jus etiam occupent ſpatium, ac eo loco, quo unum ſtet, poſ
<
lb
/>
ſint, eo remoto, ſtare ſimul duo, vel etiam plura; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ac ſunt
<
lb
/>
etiamnum, qui ita ſentiant. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sic etiam animam rationalem
<
lb
/>
hominis utique prorſus indiviſibilem cenſuerunt alii per totum
<
lb
/>
corpus diffuſam; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">alii minori quidem corporis parti, ſed uti-
<
lb
/>
que parti diviſibili cuipiam, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">extenſæ, præſentem toti et-
<
lb
/>
iamnum arbitrantur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Deum autem ipſum præſentem ubi-
<
lb
/>
que credimus per totum utique diviſibile ſpatium, quod o-
<
lb
/>
mnia corpora occupant, licet ipſe ſimpliciſſimus ſit, nec ul-
<
lb
/>
lam prorſus compoſitionem admittat. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Videtur autem ſen-
<
lb
/>
tentia eadem inniti cuidam etiam analogiæ loci, ac temporis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Ut enim quies eſt conjunctio ejuſdem puncti loci cum ſerie con-
<
lb
/>
tinua omnium momentorum ejus temporis, quo quies durat; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ſic etiam illa virtualis extenſio eſt conjunctio unius momenti
<
lb
/>
temporis cum ſerie continua omnium punctorum ſpatii, per
<
lb
/>
quod ſimplex illud ens virtualiter extenditur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ut idcirco
<
lb
/>
ſicut illa quies haberi creditur in Natura, ita & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">hæc virtua-
<
lb
/>
lis extenſio debeat admitti, qua admiſſa poterunt utique illa
<
lb
/>
primæ materiæ elementa eſſe ſimplicia, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">tamen non penitus
<
lb
/>
inextenſa.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">84. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">At ego quidem arbitror, hanc itidem ſententiam everti
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0090-02
"
xlink:href
="
note-0090-02a
"
xml:space
="
preserve
">Excluditur vir-
<
lb
/>
twalis extenſio
<
lb
/>
principio indu-
<
lb
/>
ctionis rite ap-
<
lb
/>
plicato.</
note
>
penitus eodem inductionis principio, ex quo alia tam multa
<
lb
/>
hucuſque, quibus uſi ſumus, deduximus. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Videmus enim in
<
lb
/>
his corporibus omnibus, quæ obſervare poſſumus, quidquid
<
lb
/>
diſtinctum occupat locum, diſtinctum eſſe itidem ita, ut
<
lb
/>
etiam ſatis magnis viribus adhibitis ſeparari poſſint, quæ di-
<
lb
/>
verſas occupant ſpatii partes, nec ullum caſum deprehendi-
<
lb
/>
mus, in quo magna hæc corpora partem aliquam habeant,
<
lb
/>
quæ eodem tempore diverſas ſpatii partes occupet, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">eadem
<
lb
/>
ſit. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Porro hæc proprietas ex natura ſu
<
gap
/>
ejus generis eſt, ut
<
lb
/>
æque cadere poſſit in magnitudines, quas per ſenſum depre-
<
lb
/>
hendimus, ac in magnitudines, quæ infra ſenſuum noſtrorum
<
lb
/>
limites ſunt; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">res nimirum pendet tantummodo a magnitudine
<
lb
/>
ſpatii, per quod haberetur virtualis extenſio, quæ magnitudo
<
lb
/>
ſi eſſet ſatis ampla, ſub ſenſus caderet. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Cum igitur
<
lb
/>
nunquam id comperiamus in magnitudinibus ſub ſenſum caden-
<
lb
/>
tibus, immo in caſibus innumeris deprehendamus oppoſi-
<
lb
/>
tum; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">debet utique res transferri ex inductionis principio ſu-
<
lb
/>
pra expoſito ad minimas etiam quaſque materiæ particulas,
<
lb
/>
ut ne illæ quidem ejuſmodi habeant virtualem extenſio-
<
lb
/>
m
<
unsure
/>
em.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>