9185OPTICAE LIBER III.
ad ſchedulam, quæ eſt in medio.
Deinde auferat experimẽtator indiuiduum, quod eſt apud punctũ
k, & ſchedulam, quæ eſt in illo: & appropinquet ſchedulam, quam tenet in manu, quouſq; applicet
eam ad latus ſchedulæ, applicatæ cũ indiuiduo poſito in medio: & præſeruet ſe, ut ſchedula ſit per-
pendicularis ſuper lineam poſitam in latitudine: & dirigat pupillam, ſicut prius, ad ſchedulam po-
ſitam in medio: tunc quidem in medio comprehendet ambas partes, quæ ſuntin duabus ſchedu-
lis comprehenſione manifeſta & certificata, & non erit inter duas formas duarum partium in de-
claratione & certificatione differentia ſenſibilis. Dein de experimẽtator moueat ſchedulam, quam
tenet in manu motu ſubtili ſuper lineam poſitam in latitudine: & præſeruet ſe, ut ſitus eius ſit, ſicut
erat prius: & intendat certificare ſchedulam, quæ eſt in medio, & intueatur bene duas ſchedulas in
hoc ſtatu: tunc quidem uidebit, quòd quantò magis ſchedula mota remouetur à medio, tantò ma-
gis diminuitur declaratio partis, quæ eſt in ea. Cum igitur uenerit apud punctum k: tunc inueniet
formam partis intelligibilem, ſed non tantùm, quantum, cum eſſet apud ſuam applicationem cum
ſchedula, quæ eſt in medio. Deinde experimẽtator moueat ſchedulam etiam: & extrahat illam à ra
bula: & rem oueat illã paulatim & paulatim in uerticatione lineæ poſitæ in latitudine: & intueatur
cõſiderans optimè; & dirigat pupillam ad ſchedulã poſitam in medio: quoniã tunc inueniet, quòd
ſchedula mota, quantò magis remouetur à medio, tantò minus apparebit pars ſcripta in ea, adeò
quòd erit nõ intelligibilis omnino. Deinde cum mouerit illam poſt hoc: uidebit, quòd quantò ma-
gis illa remouetur à medio, tantò magis latebit forma illius partis ſcriptæ in ea. Et etiam cooperiat
experimentator uiſum, qui ſequitur punctumt: & figat tabulam in eadẽ diſpoſitione: & dirigat pu-
pillam unius uiſus, qui ſequitur punctum k, ad ſchedulam poſitam in medio: & applicet aliam ſche-
dulam ad latus ſchedulæ poſitæ in medio, ſicut fecit prius: tũc quidem inueniet partem, quæ eſt in
alia ſchedula, manifeſtam, inter quam & ſchedulam poſitam in medio, non eſt differentia ſenſibilis.
Deinde moueat ſecundam ſchedulam, ut primò fecit: & intendat ſchedulam poſitam in medio: &
dirigat pupillam ad ipſam: tunc quidem inueniet partem, quæ eſt in ſecunda ſchedula apud motũ
latére. Et cum peruenerit ad punctum k: tunc erit inter ſuam certificationem in hoc ſtatu, & ſuam
certificationem apud applicationem ſuam cum ea, quæ eſt in medio: differentia ſenſibilis. Deinde
moueat hãc ſchedulam, & extrahat illam à tabula, ut primò fecit: & intueatur ſchedulam in medio
poſitam: tunc quidem inueniet, quòd ſchedula mota, quantò minus remouetur à medio, tantò mi-
nus diminuitur declaratio, quæ eſt in ea: adeò quòd forma eius omnino erit intelligibilis: & quan-
tò magis remouetur à medio, tantò magis latebit.
k, & ſchedulam, quæ eſt in illo: & appropinquet ſchedulam, quam tenet in manu, quouſq; applicet
eam ad latus ſchedulæ, applicatæ cũ indiuiduo poſito in medio: & præſeruet ſe, ut ſchedula ſit per-
pendicularis ſuper lineam poſitam in latitudine: & dirigat pupillam, ſicut prius, ad ſchedulam po-
ſitam in medio: tunc quidem in medio comprehendet ambas partes, quæ ſuntin duabus ſchedu-
lis comprehenſione manifeſta & certificata, & non erit inter duas formas duarum partium in de-
claratione & certificatione differentia ſenſibilis. Dein de experimẽtator moueat ſchedulam, quam
tenet in manu motu ſubtili ſuper lineam poſitam in latitudine: & præſeruet ſe, ut ſitus eius ſit, ſicut
erat prius: & intendat certificare ſchedulam, quæ eſt in medio, & intueatur bene duas ſchedulas in
hoc ſtatu: tunc quidem uidebit, quòd quantò magis ſchedula mota remouetur à medio, tantò ma-
gis diminuitur declaratio partis, quæ eſt in ea. Cum igitur uenerit apud punctum k: tunc inueniet
formam partis intelligibilem, ſed non tantùm, quantum, cum eſſet apud ſuam applicationem cum
ſchedula, quæ eſt in medio. Deinde experimẽtator moueat ſchedulam etiam: & extrahat illam à ra
bula: & rem oueat illã paulatim & paulatim in uerticatione lineæ poſitæ in latitudine: & intueatur
cõſiderans optimè; & dirigat pupillam ad ſchedulã poſitam in medio: quoniã tunc inueniet, quòd
ſchedula mota, quantò magis remouetur à medio, tantò minus apparebit pars ſcripta in ea, adeò
quòd erit nõ intelligibilis omnino. Deinde cum mouerit illam poſt hoc: uidebit, quòd quantò ma-
gis illa remouetur à medio, tantò magis latebit forma illius partis ſcriptæ in ea. Et etiam cooperiat
experimentator uiſum, qui ſequitur punctumt: & figat tabulam in eadẽ diſpoſitione: & dirigat pu-
pillam unius uiſus, qui ſequitur punctum k, ad ſchedulam poſitam in medio: & applicet aliam ſche-
dulam ad latus ſchedulæ poſitæ in medio, ſicut fecit prius: tũc quidem inueniet partem, quæ eſt in
alia ſchedula, manifeſtam, inter quam & ſchedulam poſitam in medio, non eſt differentia ſenſibilis.
Deinde moueat ſecundam ſchedulam, ut primò fecit: & intendat ſchedulam poſitam in medio: &
dirigat pupillam ad ipſam: tunc quidem inueniet partem, quæ eſt in ſecunda ſchedula apud motũ
latére. Et cum peruenerit ad punctum k: tunc erit inter ſuam certificationem in hoc ſtatu, & ſuam
certificationem apud applicationem ſuam cum ea, quæ eſt in medio: differentia ſenſibilis. Deinde
moueat hãc ſchedulam, & extrahat illam à tabula, ut primò fecit: & intueatur ſchedulam in medio
poſitam: tunc quidem inueniet, quòd ſchedula mota, quantò minus remouetur à medio, tantò mi-
nus diminuitur declaratio, quæ eſt in ea: adeò quòd forma eius omnino erit intelligibilis: & quan-
tò magis remouetur à medio, tantò magis latebit.
15. Viſibile in axium opticorum concurſu certißimè uidetur: extratantò certius, quantò
concurſui fuerit propinquius. 45 p 3.
concurſui fuerit propinquius. 45 p 3.
APparet ergo ex hac conſideratione, quòd manifeſtiſsimum uiſibilium facialium uiſui, quæ
comprehenduntur ambobus uiſibus: eſt illud, quod eſt apud concurſum duorum axium: &
quod eſt propin quius concurſui duorum axium, eſt manifeſtius remotiore: & quòd forma
remoti uiſi ad concurſum duorum axium eſt non certificata, licet comprehendatur utroque uiſu.
Amplius apparet ex hac conſideratione, quòd manifeſtiſsimum uiſibilium facialium, quę compre-
henduntur uno uiſu: eſt illud, quod uidetur per axem radialem: & illud, quod eſt propinquius illi,
eſt manifeſtius, quàm illud, quod eſt remotius: & quod remotum uiſum à radiali axe habet formã
dubitabilem, non certificatam.
comprehenduntur ambobus uiſibus: eſt illud, quod eſt apud concurſum duorum axium: &
quod eſt propin quius concurſui duorum axium, eſt manifeſtius remotiore: & quòd forma
remoti uiſi ad concurſum duorum axium eſt non certificata, licet comprehendatur utroque uiſu.
Amplius apparet ex hac conſideratione, quòd manifeſtiſsimum uiſibilium facialium, quę compre-
henduntur uno uiſu: eſt illud, quod uidetur per axem radialem: & illud, quod eſt propinquius illi,
eſt manifeſtius, quàm illud, quod eſt remotius: & quod remotum uiſum à radiali axe habet formã
dubitabilem, non certificatam.
16. Viſibile magnum ſimul totum æquabiliter non uidetur. 48 p 3.
AMplius apparet, quòd uiſus non comprehendit rem uiſam, quæ eſt remotarum diametrorũ,
uera comprehenſione, niſi moueat radialem axem ſuper omnes eius diametros, & ſuper o-
mnes eius partes, ſiue comprehenſio ſit ambobus uiſibus, ſiue uno. Viſus enim cum fuerit
ſixus in oppoſitione uiſi, quod eſt maximarum diametrorum, non comprehendet totum uera com
prehenſione: ſed ſolùm illud, quod eſt ſuper axem & prope, certificata ſcilicet cõprehenſione: reſi-
duæ uerò partes eius, & illud, quod remotum eſt ab axe ſcilicet, comprehendetur, ſed non certè, li-
cet uiſum ſit faciale, & indifferenter, ſiue comprehenſio ſit utroq; uiſu, ſiue uno tantùm. Poſtea o-
portet experimentatorem accipere pergamenum quatuor digitorũ in omni diuiſione, in quo ſcri-
bat lineas ſcriptura ſubtili, tamen manifeſta & intelligibili. Deinde auferat indiuiduum poſitum
ſuper tabulam: & ſuperponat tabulam prope uiſum, ut prius fecit: & erigat pergamenum ſuper li-
neam poſitam in latitudine, quæ eſt in medio tabulæ: & dirigat pupillam utroque uiſu ad medium
pergameni, & intueatur ipſum: quoniam tunc inueniet ſcripturam, quæ eſt in pergameno, apertã
& intelligibilem: Sed tamen ſcriptura, quæ eſt in medio pergameni, eſt manifeſtior, quàm quæ eſt
in extremis: quando uiſus direxerit pupillam ad medium pergameni, & non fuerit motus ſuper o-
mnes eius diametros. Dein de obliquet pergamenum adeò, ut ſecet lineam poſitam in latitudine,
in puncto poſito in medio tabulæ, quod eſt punctum ſectionis (obliquatio autem pergameni ſu-
per lineam poſitam in latitudine ſit parua) & inſpiciat ambobus uiſibus medium pergameni: quo-
niam tunc inueniet ſcripturam legibilem, ſed non tantùm, quantùm cum pergamenum erat facia-
le. Deinde experimentator debet obliquare pergamenum obliquatione maiore prima, ita ut me-
dium eius ſit ſuper punctum ſectionis: & dirigat pupillam utroq; uiſu ad medium eius: tunc quidẽ
uera comprehenſione, niſi moueat radialem axem ſuper omnes eius diametros, & ſuper o-
mnes eius partes, ſiue comprehenſio ſit ambobus uiſibus, ſiue uno. Viſus enim cum fuerit
ſixus in oppoſitione uiſi, quod eſt maximarum diametrorum, non comprehendet totum uera com
prehenſione: ſed ſolùm illud, quod eſt ſuper axem & prope, certificata ſcilicet cõprehenſione: reſi-
duæ uerò partes eius, & illud, quod remotum eſt ab axe ſcilicet, comprehendetur, ſed non certè, li-
cet uiſum ſit faciale, & indifferenter, ſiue comprehenſio ſit utroq; uiſu, ſiue uno tantùm. Poſtea o-
portet experimentatorem accipere pergamenum quatuor digitorũ in omni diuiſione, in quo ſcri-
bat lineas ſcriptura ſubtili, tamen manifeſta & intelligibili. Deinde auferat indiuiduum poſitum
ſuper tabulam: & ſuperponat tabulam prope uiſum, ut prius fecit: & erigat pergamenum ſuper li-
neam poſitam in latitudine, quæ eſt in medio tabulæ: & dirigat pupillam utroque uiſu ad medium
pergameni, & intueatur ipſum: quoniam tunc inueniet ſcripturam, quæ eſt in pergameno, apertã
& intelligibilem: Sed tamen ſcriptura, quæ eſt in medio pergameni, eſt manifeſtior, quàm quæ eſt
in extremis: quando uiſus direxerit pupillam ad medium pergameni, & non fuerit motus ſuper o-
mnes eius diametros. Dein de obliquet pergamenum adeò, ut ſecet lineam poſitam in latitudine,
in puncto poſito in medio tabulæ, quod eſt punctum ſectionis (obliquatio autem pergameni ſu-
per lineam poſitam in latitudine ſit parua) & inſpiciat ambobus uiſibus medium pergameni: quo-
niam tunc inueniet ſcripturam legibilem, ſed non tantùm, quantùm cum pergamenum erat facia-
le. Deinde experimentator debet obliquare pergamenum obliquatione maiore prima, ita ut me-
dium eius ſit ſuper punctum ſectionis: & dirigat pupillam utroq; uiſu ad medium eius: tunc quidẽ