Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
91
91 (85) 		92
92 (86)
93
93 (87) 		94
94 (88)
95
95 (89) 		96
96 (90)
97
97 (91) 		98
98 (92)
99
99 (93) 		100
100 (94)
< >
page |< < (87) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4615" xml:space="preserve">
              <pb o="87" file="0093" n="93" rhead="OPTICAE LIBER III."/>
            in quo eſt ſcriptura in maiore diſtantia, quàm longitudo tabulæ ſit, & ubi poſsit legere ſcripturam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4616" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & fuerit faciale uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s4617" xml:space="preserve"> & intueatur ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4618" xml:space="preserve"> deinde obliquauerit ipſum in ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s4619" xml:space="preserve"> inueniet ſcriptu-
              <lb/>
            ram latêre:</s>
            <s xml:id="echoid-s4620" xml:space="preserve"> & ſi magis obliquauerit, magis latebit, ita quòd ſi multùm obliquauerit ipſum, adeò ut
              <lb/>
            poſitio eius ſit propin qua poſitioni radiorum exeuntium ad medium eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s4621" xml:space="preserve"> tunc uidebit ſcripturã
              <lb/>
            in pergameno latentem ualde, adeò, ut non poſsit legi:</s>
            <s xml:id="echoid-s4622" xml:space="preserve"> & hoc uidebit, ſiue conſideretur utroque
              <lb/>
            uiſu, ſiue uno tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s4623" xml:space="preserve"> Et ſimiliter cum fixerit aliquam ſchedularum paruarum in loco oppoſito ui
              <lb/>
            ſui remotiore, quàm ſit longitudo tabulæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4624" xml:space="preserve"> & poſuerit ipſam facialem uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s4625" xml:space="preserve"> & direxerit pupillam ad
              <lb/>
            ipſam utroque uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s4626" xml:space="preserve"> & poſuerit aliam ſchedulam obliquam ſuper illam, aut dextrorſum aut ſini-
              <lb/>
            ſtrorſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4627" xml:space="preserve"> & erexerit eam ita, ut ſit facialis:</s>
            <s xml:id="echoid-s4628" xml:space="preserve"> inueniet eam latentiorem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4629" xml:space="preserve"> Deinde ſi aliquis mouerit
              <lb/>
            ſecundam ſchedulam, & remouerit eam paulatim & paulatim à ſchedula, ad quam dirigit pupil-
              <lb/>
            lam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4630" xml:space="preserve"> inueniet, quòd forma partis, quæ eſt in ſchedula, quæ eſt in extremo, quantò magis illa re-
              <lb/>
            motior eſt à ſecunda ſchedula, tantò magis latet, adeò ut fiat illegibilis omnino.</s>
            <s xml:id="echoid-s4631" xml:space="preserve"> Et ſimiliter ſi con-
              <lb/>
            ſiderauerit has duas ſchedulas, uno uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s4632" xml:space="preserve"> inueniet talem diſpoſitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4633" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div155" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head179" xml:space="preserve" style="it">17. Viſibile uiſui directũ, certißimè uidetur: obliquũ tantò minus, quantò obliquius. 33 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4634" xml:space="preserve">DEclaratur ergo exiſtis conſiderationibus omnibus, quòd manifeſtiſsimum uiſibilium in o-
              <lb/>
            muibus remotionibus eſt illud, quod eſt ſuper axem radialem:</s>
            <s xml:id="echoid-s4635" xml:space="preserve"> & quòd illud, quod eſt pro-
              <lb/>
            pinquius axi, eſt manifeſtius remotiore ab ipſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4636" xml:space="preserve"> & quòd uiſum remotum ab axe maxima re
              <lb/>
            motione, eſt dubitabilis formę, nõ certificabilis, & indifferenter, ſiue uiſio ſit uno uiſu, ſiue utroq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4637" xml:space="preserve">.
              <lb/>
            Amplius etiam quòd uiſum faciale eſt in omnibus remotionibus manifeſtius uiſo obliquo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4638" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quòd quantò magis poſitio uiſi appropinquat poſitioni faciali, tantò erit manifeſtius:</s>
            <s xml:id="echoid-s4639" xml:space="preserve"> & quòd ui-
              <lb/>
            ſum obliquum ſuper lineas radiales obliquatione maxima, habet formam multùm dubitabilem, &
              <lb/>
            nõ certificatam à uiſu, ſiue uiſio ſit uno uiſu, ſiue utroq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4640" xml:space="preserve">, & ſiue uiſum ſit ſuper axem, ſiue extra axẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4641" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quare uerò uiſum multùm obliquum ſit dubitabilis formę, licet remotio eius ſit mediocris, & licet
              <lb/>
            magnitudo ſit comprehenſa, ſecundum quod eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s4642" xml:space="preserve"> & quare uiſum faciale ſit manifeſtius obliquo,
              <lb/>
            hæc eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s4643" xml:space="preserve"> quia forma uiſi multùm obliqui inſtituitur in ſuperficie uiſus cõgregata propter ſuam ob-
              <lb/>
            liquationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4644" xml:space="preserve"> Quoniam cum uiſus fuerit multùm obliquus, tunc angulus, quem ſubtendit uiſum
              <lb/>
            ſuper centrum uiſus, erit paruus, & pars uiſus, in qua inſtituitur forma illius uiſi, erit minor multò
              <lb/>
            parte, in qua inſtituitur forma illius, ſi fuerit faciale uiſui, & partes eius paruæ ſuſtentantur apud ui
              <lb/>
            ſum angulis inſenſibilibus, propter maximã obliquationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4645" xml:space="preserve"> Pars enim parua cum multùm fuerit
              <lb/>
            obliqua:</s>
            <s xml:id="echoid-s4646" xml:space="preserve"> tunc duæ lineæ exeuntes à centro uiſus ad extrema illius partis, fient quaſi una linea.</s>
            <s xml:id="echoid-s4647" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quapropter ſentiens non comprehendit angulum contentum inter eas, neque partem, quam di-
              <lb/>
            ſtinguit ex ſuperficie uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4648" xml:space="preserve"> Et uiſum multùm obliquum erit dubitabile, quia forma eius, quæ infi-
              <lb/>
            gitur in uiſu, erit congregata maxima congregatione, & partes eius paruæ erunt inſenſibiles, & i-
              <lb/>
            deo forma eius erit dubitabilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4649" xml:space="preserve"> Et ideo ſi in huiuſmodi uiſo fuerint ſubtiles intentiones, non com
              <lb/>
            prehendentur à uiſu propter latentiam ſuarum partium paruarum, & propter congregationem
              <lb/>
            formæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4650" xml:space="preserve"> Viſum autem faciale eſt è contrario.</s>
            <s xml:id="echoid-s4651" xml:space="preserve"> Nam forma eius, quæ inſtituitur in uiſu, erit ordinata
              <lb/>
            ſecundum quod eſt in ſuperficie uiſi, & partes eius paruæ, quæ poſſunt com prehendi à uiſu, erunt
              <lb/>
            manifeſtæ & ordinatæ in ſuperficie uiſus ſecundum ſuam ordinationem in ſuperficie uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s4652" xml:space="preserve"> & tunc
              <lb/>
            forma erit manifeſta, & non dubitabilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4653" xml:space="preserve"> Et uniuerſaliter intentiones ſubtiles, & partes ſubtiles, &
              <lb/>
            ordinatio partium uiſi non comprehenduntur à uiſu uera comprehenſione, niſi cum forma impri-
              <lb/>
            mitur in ſuperficie membri ſentientis, & inſtituitur quælibet pars eius in parte ſenſibili ſuperficiei
              <lb/>
            membri ſentientis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4654" xml:space="preserve"> Et cum uiſum fuerit multùm obliquum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4655" xml:space="preserve"> tunc forma eius non imprimetur in
              <lb/>
            uiſu, neque formæ aliquarum partium paruarum infigentur in parte ſenſibili uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4656" xml:space="preserve"> Hoc enim non
              <lb/>
            fit, niſi quando uiſum fuerit faciale, aut quando obliquatio eius fuerit parua, & fuerit remotio eius
              <lb/>
            ſimul ex remotionibus mediocribus, in reſpectu remotionum, quæ ſunt in illo uiſo.</s>
            <s xml:id="echoid-s4657" xml:space="preserve"> Comprehen-
              <lb/>
            ſio uerò magnitudinis uiſi obliqui multùm, ſecundum quod eſt, cum fuerit in remotione medio-
              <lb/>
            cri, licet obliquatio eius ſit maxima:</s>
            <s xml:id="echoid-s4658" xml:space="preserve"> non eſt ex ipſa forma uiſi, quæ inſtituitur in uiſu, tantùm, ſed
              <lb/>
            ex ratione extra formam, ſcilicet ex hoc, quòd comprehendens comprehendit diuerſitatem dua-
              <lb/>
            rum remotionum extremorum eius, cum hoc, quòd comprehendit menſuram formæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4659" xml:space="preserve"> Et cum ui-
              <lb/>
            ſus comprehenderit diuerſitatem remotionis duorum extremorum uiſi multùm obliqui, & com-
              <lb/>
            prehenderit differentiam maximam inter eas:</s>
            <s xml:id="echoid-s4660" xml:space="preserve"> ſtatim uirtus diſtinctiua imaginabitur poſitionem il
              <lb/>
            lius uiſi, & comprehendet menſuram eius ſecundum diuerſitatem remotionum duorum extremo-
              <lb/>
            rum eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s4661" xml:space="preserve"> & ſecundum menſuram partis, in qua inſtituitur forma:</s>
            <s xml:id="echoid-s4662" xml:space="preserve"> & ſecundum menſuram anguli,
              <lb/>
            quem ſubtenditilla pars apud centrũ uiſus, non ſolum modò exipſa forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s4663" xml:space="preserve"> Et cũ uirtus diſtinctiua
              <lb/>
            cõprehenderit diuerſitatẽ duorũ extremorũ uiſi multũ obliqui, & cõprehẽderit obliquationẽ eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s4664" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſtatim percipiet congregationẽ formę.</s>
            <s xml:id="echoid-s4665" xml:space="preserve"> Cõprehendit ergo menſurã eius, cũ ſenſerit quantitatẽ obli
              <lb/>
            quationis eius non ſecundum menſurã formæ, ſed ſecundũ poſitionẽ eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s4666" xml:space="preserve"> Et partes paruæ & ſub-
              <lb/>
            tiles intentiones, quæ ſunt in uiſo, non poſſunt comprehendi ratione, ſi uiſus non ſenſerit illas par
              <lb/>
            tes, aut illas intentiones.</s>
            <s xml:id="echoid-s4667" xml:space="preserve"> Latentia igitur formæ uiſi accidit ex congregatione formæ eius in uiſu, &
              <lb/>
            ex latẽtia partiũ eius paruarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4668" xml:space="preserve"> Et apparẽtia formæ uiſi cũ fuerit in remotione mediocri, eſt propter
              <lb/>
            impreſsionẽ formę in uiſu, ſecũdũ qđ eſt, & propter hoc, quòd ſentit uiſus partes eius paruas.</s>
            <s xml:id="echoid-s4669" xml:space="preserve"> Qua-
              <lb/>
            re igitur forma uiſi maximè obliqui ſit dubitabilis, forma aũt uiſi facialis ſit manifeſta, declaratum
              <lb/>
            eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s4670" xml:space="preserve"> His aũt declaratis, incipiẽdũ eſt à ſermõe de deceptiõe uiſus, & declarãdę cauſſę & ſpecies earũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4671" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum