Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
91
91 (39)
92
92 (40)
93
93 (41)
94
94 (42)
95
95 (43)
96
96 (44)
97
97 (45)
98
98 (46)
99
99 (47)
100
100 (48)
< >
page |< < (45) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="45" file="0097" n="97" rhead="PARS PRIMA."/>
            ſent ex ejuſmodi rotundis ſibi proximis cuſpidibus conſtantes.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Concipiatur ingens quædam bibliotheca, cujus omnes libri con-
              <lb/>
            ſtent litteris impreſſis, ac ſit incredibilis in ea multitudo li-
              <lb/>
            brorum conſcriptorum linguis variis, in quibus omnibus for-
              <lb/>
            ma characterum ſit eadem. </s>
            <s xml:space="preserve">Si quis ſcripturæ hujuſmodi, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            linguarum ignarus circa ejuſmodi libros, quos omnes a ſe in-
              <lb/>
            vicem diſcrepantes intueretur, obſervationem inſtitueret cum
              <lb/>
            diligenti contemplatione; </s>
            <s xml:space="preserve">primo quidem inveniret vocum far-
              <lb/>
            raginem quandam, quæ voces in quibuſdam libris occurrerent
              <lb/>
            ſæpe, cum eædem in aliis nuſquam apparerent, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde lexica
              <lb/>
            poſſet quædam componere totidem numero, quot idiomata ſunt,
              <lb/>
            in quibus ſingulis omnes ejuſdem idiomatis voces reperirentur,
              <lb/>
            quæ quidem numero admodum pauca eſſent, diſcrimine illo
              <lb/>
            ingenti tot, tam variorum librorum redacto ad illud uſque a-
              <lb/>
            deo minus diſcrimen, quod contineretur lexicis illis, & </s>
            <s xml:space="preserve">habe-
              <lb/>
            retur in vocibus ipſa lexica conſtituentibus. </s>
            <s xml:space="preserve">At inquiſitione
              <lb/>
            promota, facile adverteret, omnes illas tam varias voces con-
              <lb/>
            ſtare ex 24 tantummodo diverſis litteris, diſcrimen aliquod in-
              <lb/>
            ter ſe habentibus in ductu linearum, quibus formantur, qua-
              <lb/>
            rum combinatio diverſa pareret omnes illas voces tam varias,
              <lb/>
            ut earum combinatio libros efformaret uſque adeo magis a ſe
              <lb/>
            invicem diſcrepantes. </s>
            <s xml:space="preserve">Et ille quidem ſi aliud quodcunque ſi-
              <lb/>
            ne microſcopio examen inſtitueret, nullum aliud inveniret ma-
              <lb/>
            gis adhuc ſimile elementorum genus, ex quibus diverſa ratio-
              <lb/>
            ne combinatis orirentur ipſæ litteræ; </s>
            <s xml:space="preserve">at microſcopio arrepto,
              <lb/>
            intueretur utique illam ipſam litterarum compoſitionem e pun-
              <lb/>
            ctis illis rotundis prorſus homogeneis, quorum ſola diverſa po-
              <lb/>
            ſitio, ac diſtributio litteras exhiberet.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">99. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc mihi quædam imago videtur eſſe eorum, quæ cer-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0097-01" xlink:href="note-0097-01a" xml:space="preserve">Applicatio ex-
                <lb/>
              empli ad Na-
                <lb/>
              turæ analyſim.</note>
            nimus in Natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Tam multi, tam varii illi libri corpora ſunt,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">quæ ad diverſa pertinent regna, ſunt tanquam diverſis conſcri-
              <lb/>
            pta linguis. </s>
            <s xml:space="preserve">Horum omnium Chemica analyſis principia quæ-
              <lb/>
            dam invenit minus inter ſe difformia, quam ſint libri, nimi-
              <lb/>
            rum voces. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæ tamen ipſæ inter ſe habent diſcrimen aliquod,
              <lb/>
            ut tam multas oleorum, terrarum, ſalium ſpecies eruit Che-
              <lb/>
            mica analyſis e diverſis corporibus. </s>
            <s xml:space="preserve">Ulterior analyſis harum,
              <lb/>
            veluti vocum, litteras minus adhuc inter ſe difformes inveni-
              <lb/>
            ret, & </s>
            <s xml:space="preserve">ultima juxta Theoriam meam deveniret ad homoge-
              <lb/>
            nea punctula, quæ ut illi circuli nigri litteras, ita ipſa di-
              <lb/>
            verſas diverſorum corporum particulas per ſolam diſpoſitionem
              <lb/>
            diverſam efformarent: </s>
            <s xml:space="preserve">uſque adeo analogia ex ipſa Naturæ
              <lb/>
            conſideratione derivata non ad difformitatem, ſed ad conſor-
              <lb/>
            mitatem elementorum nos ducit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">100. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hoc demum pacto ex principiis certis, & </s>
            <s xml:space="preserve">vul-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0097-02" xlink:href="note-0097-02a" xml:space="preserve">Tranſitus a
                <lb/>
              probatione The-
                <lb/>
              oriæ, ad obje.
                <lb/>
              ctiones.</note>
            go receptis, per legitimam conſectariorum ſeriem devenimus
              <lb/>
            ad omnem illam, quam initio propoſui, Theoriam, nimirum
              <lb/>
            ad legem virium mutuarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad conſtitutionem primorum
              <lb/>
            materiæ elementorum ex illa ipſa virium lege derivatorum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>