1omnes, quibus vbique terrarum, dum in planis ædeficiorum fundamenta ex
canant, occurrit primò terra quædam, quam ipſi motam appellant, quæ li
gnis, ruderibus, ferramentis, numiſmatis, ſepulturis, varijsque; rebus per
mixta eſt; qua eruta, reperitur terra alia, quam nunquam fuiſſe motam, ap
paret, ex eo quod ſolida, ac benè compacta ſit, neque vllis externis rebus,
præſertim artificiatis admixta, terra illa, quam motam dicunt, variam va
rijs in locis ſortita eſt altitudinem, prout aquæ plurimum, vel minimum
montanæ terræ huc, vel illuc comportarunt: alicubi vt hic Parmæ erit ſex
vlnarum, alibi viginti, vt Mutinæ; alibi triginta, vt Romæ, nonnullis in lo
cis. Comprobatur tandem hæc noſtra obſeruatio ex arte illa, qua per eaſ
dem fluuiales aquas ſolent, tam loca depreſſiora per aggerationem paula
tim replere, atque eleuare: quàm etiam altiora per aquarum earumdem cor
roſionem deprimere. qua in arte exercitatiſſimum P. Auguſtinum Spernac
ciatum noſtræ Societatis videmus modo de mandato Summi Pontificis Pa
dum, ac Renum Bononienſem ob aggerationem ſtagnantes in mari emitte
re; cui totus hic noſter diſcurſus maximè probatur. Ex quibus omnibus ſe
quitur ſuperficiem terræ tam montium, quam planorum quotidie variari.
illam nimirum deprimi, hanc attolli. vnde aliud maximum notandum ſe
quitur, videlicet hac tempeſtate non eſſe eandem agrorum ſuperficiem, quæ
erat antiquitus, cum in montanis agris ſit multò humilior, in campeſtribus
verò altior, quàm antiqua illa, ac primigenia; quapropter mirum videri
non debet, ſi quorumdam locorum adeò immutata natura eſt, vt quæ olim
generoſa vina ferebant, vel quouis alio eſſent prædita munere, adeò dege
nerauerint, vt & vina, & alia nullius modò valoris, vel in parua copia pro
ferant. Quod verò ad marium aggerationem ſpectat, dicimus ijſdem aquis
magnam arenarum copiam perpetuò importantibus, fieri aggerationem,
hoc eſt littora quotidie magis creſcere, ſeu in mare ingredi, & conſequen
ter mare recedere. quod primò Ariſt. teſtimonio in hoc cap. comprobatur,
cum quo pariter ſentiunt veteres Geographi, & Hiſtorici omnes. Ariſt. igi
tur in comprobationem huius adducit primò magnam Aegypti aggeratio
nem; pars enim illa Aegypti, quæ Delta, Nilique; donum appellatur ab He
rodoto, ex arenis, & limo, ex Aethyopiæ montibus ſimul cum Nilo in mare
delabentibus, eſt conflata, atque antiquo littori addita, cui locum paulatim
mare ceſſit; eſtque; propterea donum Nili appellata, quod ab ipſo illuc are
nas importante ſit facta. ſecundum, Ariſt. exemplum eſt Ammonia Regio,
cuius humiliora loca. f. maritima, palam eſt, inquit, quod aggeratione facta,
fiunt ſtagna, & continens: ſuccedente autem tempore, ſtagnans aqua ob
nouam aggerationem deſiccata eſt, & iam annihilata. tertium eſt Meotidis
Paludis; At verò, ait, & quæ ſunt circa Meotidem Paludem creuerunt allu
uione fluuiorum tantum, vt multò minores magnitudine naues, nunc innare
poſſint, quàm anno ab hinc ſexageſimo. quare ex hoc facilè eſt ratiocinari,
quod & primò, vt multa ſtagnorum, ita & hoc opus eſt fluuiorum, & tan
dem neceſſe eſt totum fieri ſiccum. quartum eſt illi Boſphorus Tracius; quod
vnà cum præcedentibus ſatius eſt apud ipſum, vel potius apud eius expoſi
torem Vicomercatum videre, vt breuitati conſulatur. Accedit & Plinij te
ſtimonium, qui tradit multas terras naſci, non ſolum fluminum inuectu, ſed
canant, occurrit primò terra quædam, quam ipſi motam appellant, quæ li
gnis, ruderibus, ferramentis, numiſmatis, ſepulturis, varijsque; rebus per
mixta eſt; qua eruta, reperitur terra alia, quam nunquam fuiſſe motam, ap
paret, ex eo quod ſolida, ac benè compacta ſit, neque vllis externis rebus,
præſertim artificiatis admixta, terra illa, quam motam dicunt, variam va
rijs in locis ſortita eſt altitudinem, prout aquæ plurimum, vel minimum
montanæ terræ huc, vel illuc comportarunt: alicubi vt hic Parmæ erit ſex
vlnarum, alibi viginti, vt Mutinæ; alibi triginta, vt Romæ, nonnullis in lo
cis. Comprobatur tandem hæc noſtra obſeruatio ex arte illa, qua per eaſ
dem fluuiales aquas ſolent, tam loca depreſſiora per aggerationem paula
tim replere, atque eleuare: quàm etiam altiora per aquarum earumdem cor
roſionem deprimere. qua in arte exercitatiſſimum P. Auguſtinum Spernac
ciatum noſtræ Societatis videmus modo de mandato Summi Pontificis Pa
dum, ac Renum Bononienſem ob aggerationem ſtagnantes in mari emitte
re; cui totus hic noſter diſcurſus maximè probatur. Ex quibus omnibus ſe
quitur ſuperficiem terræ tam montium, quam planorum quotidie variari.
illam nimirum deprimi, hanc attolli. vnde aliud maximum notandum ſe
quitur, videlicet hac tempeſtate non eſſe eandem agrorum ſuperficiem, quæ
erat antiquitus, cum in montanis agris ſit multò humilior, in campeſtribus
verò altior, quàm antiqua illa, ac primigenia; quapropter mirum videri
non debet, ſi quorumdam locorum adeò immutata natura eſt, vt quæ olim
generoſa vina ferebant, vel quouis alio eſſent prædita munere, adeò dege
nerauerint, vt & vina, & alia nullius modò valoris, vel in parua copia pro
ferant. Quod verò ad marium aggerationem ſpectat, dicimus ijſdem aquis
magnam arenarum copiam perpetuò importantibus, fieri aggerationem,
hoc eſt littora quotidie magis creſcere, ſeu in mare ingredi, & conſequen
ter mare recedere. quod primò Ariſt. teſtimonio in hoc cap. comprobatur,
cum quo pariter ſentiunt veteres Geographi, & Hiſtorici omnes. Ariſt. igi
tur in comprobationem huius adducit primò magnam Aegypti aggeratio
nem; pars enim illa Aegypti, quæ Delta, Nilique; donum appellatur ab He
rodoto, ex arenis, & limo, ex Aethyopiæ montibus ſimul cum Nilo in mare
delabentibus, eſt conflata, atque antiquo littori addita, cui locum paulatim
mare ceſſit; eſtque; propterea donum Nili appellata, quod ab ipſo illuc are
nas importante ſit facta. ſecundum, Ariſt. exemplum eſt Ammonia Regio,
cuius humiliora loca. f. maritima, palam eſt, inquit, quod aggeratione facta,
fiunt ſtagna, & continens: ſuccedente autem tempore, ſtagnans aqua ob
nouam aggerationem deſiccata eſt, & iam annihilata. tertium eſt Meotidis
Paludis; At verò, ait, & quæ ſunt circa Meotidem Paludem creuerunt allu
uione fluuiorum tantum, vt multò minores magnitudine naues, nunc innare
poſſint, quàm anno ab hinc ſexageſimo. quare ex hoc facilè eſt ratiocinari,
quod & primò, vt multa ſtagnorum, ita & hoc opus eſt fluuiorum, & tan
dem neceſſe eſt totum fieri ſiccum. quartum eſt illi Boſphorus Tracius; quod
vnà cum præcedentibus ſatius eſt apud ipſum, vel potius apud eius expoſi
torem Vicomercatum videre, vt breuitati conſulatur. Accedit & Plinij te
ſtimonium, qui tradit multas terras naſci, non ſolum fluminum inuectu, ſed