Si quis ſagittam per aerem latam à ſuo motu vellet deflectere, eam faci
lius in poſteriore parte à ſuo curſu deuiaret, quàm in anteriore. hunc con
cinui corporis motum continuo proiectorum motui aſſimilat: quemadmo
dum enim motus proiectorum in fine debilior lenteſcit: ſic totum conti
nuum in poſtrema parte ſegnius impellitur. Quia igitur nauis eſt continuum,
quod vi remorum recta antrorſum fertur, & propterea maiore vi prora,
quàm puppis, facilius eſt à ſuo directo curſu nauem deflectere, eam in pup
pi, quàm in prora commouendo. hac igitur de cauſa, gubernaculum puppi
affigitur. quæ quidem ratio, & quantum valeat, & an naui quadret, & num
benè ſit explicata, phyſicorum eſt iudicare.
lius in poſteriore parte à ſuo curſu deuiaret, quàm in anteriore. hunc con
cinui corporis motum continuo proiectorum motui aſſimilat: quemadmo
dum enim motus proiectorum in fine debilior lenteſcit: ſic totum conti
nuum in poſtrema parte ſegnius impellitur. Quia igitur nauis eſt continuum,
quod vi remorum recta antrorſum fertur, & propterea maiore vi prora,
quàm puppis, facilius eſt à ſuo directo curſu nauem deflectere, eam in pup
pi, quàm in prora commouendo. hac igitur de cauſa, gubernaculum puppi
affigitur. quæ quidem ratio, & quantum valeat, & an naui quadret, & num
benè ſit explicata, phyſicorum eſt iudicare.
Ego tamen aliam huius rationem video, quia nimirum ſi temo in priori
parte eſſet, quando à rectitudine ipſius nauis ad dextram, aut ad ſiniſtram
eſſet inclinandus, tunc quia aqua in vnam tantum ipſius partem, ſeu faciem
tota impingeret, in eam ſcilicet, quæ antrorſum reſpiceret, eam aqua re
trorſum ſimul cum tota naui auerteret, ſicque; totam nauim inuerteret, ita
vt prora, cui adhæreret temo extrema fieret. impetus igitur aquæ, & naui
gij temonati, cogit temonem eſſe poſtremum non primum, nec medium.
atque hinc oritur neceſſitas eum poſteriori parti affigendi. ſubdit poſtea aliam
eiuſdem rationem, quia nimirum parua motione facta in puppi multo ma
ius interuallum cogitur mutare prora; nam idem angulus, quo eius lineæ
ſunt longiores, eò maiorem ſubtenſam ſibi lineam reſpicit, quod facilè in
89[Figure 89]
adſcripta figura intueri licet; in qua duæ
lineæ A B, A C, continent angulum A, cui
angulo ſubtenduntur tres lineæ parallelæ
F G, D E, B C, quarum B C, maxima eſt,
quia ibi maiores, ſiue remotiores ſunt ab
angulo A, duæ rectæ A B, A C, ipſum con
tinentes, quod Geometricè per 4. 6. pro
bari poteſt. ſic etiam facta motione, vel
parua in puppi, tota nauis transfertur ad
alium ſitum, ita vt prora multum aliò transferatur, quod non accideret, ſi
eadem motio fieret ad medium nauigij. propterea igitur aptiſſimè puppi
gubernaculum connectitur.
parte eſſet, quando à rectitudine ipſius nauis ad dextram, aut ad ſiniſtram
eſſet inclinandus, tunc quia aqua in vnam tantum ipſius partem, ſeu faciem
tota impingeret, in eam ſcilicet, quæ antrorſum reſpiceret, eam aqua re
trorſum ſimul cum tota naui auerteret, ſicque; totam nauim inuerteret, ita
vt prora, cui adhæreret temo extrema fieret. impetus igitur aquæ, & naui
gij temonati, cogit temonem eſſe poſtremum non primum, nec medium.
atque hinc oritur neceſſitas eum poſteriori parti affigendi. ſubdit poſtea aliam
eiuſdem rationem, quia nimirum parua motione facta in puppi multo ma
ius interuallum cogitur mutare prora; nam idem angulus, quo eius lineæ
ſunt longiores, eò maiorem ſubtenſam ſibi lineam reſpicit, quod facilè in
89[Figure 89]adſcripta figura intueri licet; in qua duæ
lineæ A B, A C, continent angulum A, cui
angulo ſubtenduntur tres lineæ parallelæ
F G, D E, B C, quarum B C, maxima eſt,
quia ibi maiores, ſiue remotiores ſunt ab
angulo A, duæ rectæ A B, A C, ipſum con
tinentes, quod Geometricè per 4. 6. pro
bari poteſt. ſic etiam facta motione, vel
parua in puppi, tota nauis transfertur ad
alium ſitum, ita vt prora multum aliò transferatur, quod non accideret, ſi
eadem motio fieret ad medium nauigij. propterea igitur aptiſſimè puppi
gubernaculum connectitur.
247
Ex ijſdem etiam rationibus mathematicis patet, cur magis antrorſum
procedit nauigium, quàm remi ipſius palmula retrorſum: eadem enim ma
gnitudo, ijſdem mota viribus in aere plus, quàm in aqua progreditur.
Sit igitur A B, remus, G, verò ſcalmus. A, autem in nauigio ſit remi initium.
B, verò in mari palmula. ſi igitur A, vbi D, transferatur, per totum ſpa
tium A D, non permeabit tantumdem ſpatij B, vſque ad E. B E, enim ponitur
æqualis ipſi A D, ſed minus interuallum propter reſiſtentiam aquæ ex ſup
poſitione percurret, quale eſt B F, quod minus eſt quàm A D, quare etiam li
nea B G, abbreuiabitur, eritque; veluti F Y, quæ etiam erit minor ipſa D G,
quæ facta eſt D Y, propter duo ſimilia triangula D Y A, B Y F, ſimilia au
tem triangula ſunt ea, quorum anguli vnius ſunt æquales angulis alterius,
quo poſito ſunt etiam latera vnius proportionalia lateribus alterius, vt pa
tet ex prima definitione 6. necnon ex quarta eiuſdem demonſtratione. hæc
procedit nauigium, quàm remi ipſius palmula retrorſum: eadem enim ma
gnitudo, ijſdem mota viribus in aere plus, quàm in aqua progreditur.
Sit igitur A B, remus, G, verò ſcalmus. A, autem in nauigio ſit remi initium.
B, verò in mari palmula. ſi igitur A, vbi D, transferatur, per totum ſpa
tium A D, non permeabit tantumdem ſpatij B, vſque ad E. B E, enim ponitur
æqualis ipſi A D, ſed minus interuallum propter reſiſtentiam aquæ ex ſup
poſitione percurret, quale eſt B F, quod minus eſt quàm A D, quare etiam li
nea B G, abbreuiabitur, eritque; veluti F Y, quæ etiam erit minor ipſa D G,
quæ facta eſt D Y, propter duo ſimilia triangula D Y A, B Y F, ſimilia au
tem triangula ſunt ea, quorum anguli vnius ſunt æquales angulis alterius,
quo poſito ſunt etiam latera vnius proportionalia lateribus alterius, vt pa
tet ex prima definitione 6. necnon ex quarta eiuſdem demonſtratione. hæc