Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
161 124
162 125
163 126
164 127
165 128
166 129
167 130
168 131
169 132
170 133
171 134
172 135
173 136
174 137
175 138
176 139
177 140
178 141
179 142
180 143
181 144
182 145
183 146
184 147
185 148
186 149
187 150
188 151
189 152
190 153
< >
page |< < (125) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div303" type="section" level="1" n="103">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5836" xml:space="preserve">
              <pb o="125" file="161" n="162" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
            que ſphæricum eſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s5837" xml:space="preserve">Si enim aggregatum ex terra & </s>
            <s xml:id="echoid-s5838" xml:space="preserve">aqua eſſet alterius figuræ,
              <lb/>
            oblongæ nimirum quodammodo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5839" xml:space="preserve">diſſormis, vc oppoſita ſententia aſſerit, ta-
              <lb/>
            lem quo que figuram indueret vmbra in eclipſi, quod falſum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s5840" xml:space="preserve">Quod ſi reſpõ-
              <lb/>
            deant contrarium ſentiens, etiam ſi totus Oceanus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5841" xml:space="preserve">mare in tumorem altiſ-
              <lb/>
            ſ
              <unsure/>
            imum erigatur ſupra terram, non tamen inde effici, vt vmbra in eclipſi Luna
              <lb/>
            ri rotunda minime appareat; </s>
            <s xml:id="echoid-s5842" xml:space="preserve">quoniam videlicet aqua nullum proijcit à ſe vm-
              <lb/>
            bram, ſed ſola terra, quæ rotunda exiſtit. </s>
            <s xml:id="echoid-s5843" xml:space="preserve">Dicendum eſt, hanc reſponſionem eſſe
              <lb/>
            valde abſudam. </s>
            <s xml:id="echoid-s5844" xml:space="preserve">Quoniam enim totus Oceanus, ac Mare reſperſum eſt infini-
              <lb/>
            tis pene inſulis, adeo vt verſus quamcunque partem nauigetur, ſi Nautis noſtri
              <lb/>
            temporis ſides eſt habenda, reperiantur ſemper vel continentes, vel inſulæ;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5845" xml:space="preserve">Quæ cum ſint continuatæ cum continente, (non enim eas ſupernatare aquis
              <lb/>
            quis dixerit) quis non videt, ſi talis eſſet horum duorum elementorum cõſtitu
              <lb/>
            tio, qualem ipſi confingunt, vmbram terræ vna cum vmbris inſularum omnium
              <lb/>
            mire fiactam, atq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s5846" xml:space="preserve">difformem debere effici? </s>
            <s xml:id="echoid-s5847" xml:space="preserve">Quod cum aduerſetur experientiæ,
              <lb/>
            non erunt duo hęc elementa ita conſtituta, vt aduerſarij volunt, ſed vaum con
              <lb/>
            ficient globum, ne inſulæ in medio mari repertæ plus diſtent à centro mundi,
              <lb/>
            quàm continens, ſed æqualiter, vt vmbra in eclipſi rotunda efficiatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s5848" xml:space="preserve">vt expe-
              <lb/>
            rientia docet. </s>
            <s xml:id="echoid-s5849" xml:space="preserve">Accedit etiam, quòd aqua haud dubie aliquam à ſe vmbrã proij-
              <lb/>
            ciat, vt experientia teſtatur, præſertim aqua maris, quæ denſior eſt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5850" xml:space="preserve">craſſior
              <lb/>
            ali
              <unsure/>
            js aquis. </s>
            <s xml:id="echoid-s5851" xml:space="preserve">Colligamus ergo, cum vmbra aggregati ſemper rotunda ſit, ipſum
              <lb/>
            quoque aggregatum rotundum eſſe, ac ſphæricum.</s>
            <s xml:id="echoid-s5852" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5853" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Confirmari</emph>
            poteſt eadem hæc veritas experientia quadam com-
              <lb/>
            muni, quàm etiam affert Ptolem. </s>
            <s xml:id="echoid-s5854" xml:space="preserve">Di
              <unsure/>
            ct. </s>
            <s xml:id="echoid-s5855" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s5856" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s5857" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s5858" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s5859" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s5860" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s5861" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s5862" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s5863" xml:space="preserve">concl. </s>
            <s xml:id="echoid-s5864" xml:space="preserve">2.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5865" xml:space="preserve">quæ talis fere eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s5866" xml:space="preserve">Exiſtẽtes in medio mari nihil omnino præter cœlũ & </s>
            <s xml:id="echoid-s5867" xml:space="preserve">aquam
              <lb/>
            contuemur:</s>
            <s xml:id="echoid-s5868" xml:space="preserve">
              <unsure/>
            quando vero littora petimus, tunc primum montes, ſcopuli, arces
              <lb/>
            turres, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5869" xml:space="preserve">huiuſmodi alia ſenſim exurgere cernũtur, quaſi ex aqua emergerent; </s>
            <s xml:id="echoid-s5870" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Idq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s5871" xml:space="preserve">ea proportione, vt prius cacumina montium, ſummitatesq́ue turrium, de-
              <lb/>
            inde mediæ partes, poſtremo infimæ iuxta litora appareant: </s>
            <s xml:id="echoid-s5872" xml:space="preserve">Quod minime, tam
              <lb/>
            ordinate accideret, ſi mare ſupra terram attolleretur, aut ſuperficies maris non
              <lb/>
            continuaretur cum terræ ſuperficie, ita vt vna ex vtraque conficeretur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5873" xml:space="preserve">Nam ſi
              <lb/>
            mare in medio attolleretur, ita vt eius circunferentia cum terræ circunferen-
              <lb/>
            tia non continuaretur, poſtquam aliquis faſtigium tumoris, quem mare ſecun-
              <lb/>
            dum illos auctores eſficit, conſcendiſſet, continuò videret omnia, quæ in lito-
              <lb/>
            re ſunt poſita, quemad modum, ſi quis ad faſtigium montis peruenerit, ſtatim
              <lb/>
            omnia, quæ in ſubiecta planitie ſita ſunt, ſimul conſpicit. </s>
            <s xml:id="echoid-s5874" xml:space="preserve">quod abſurdum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s5875" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Prius en@m ea, quæ altiora ſunt in littore, deinde ea, quæ in inferiori loco ſunt
              <lb/>
            poſita, cern
              <unsure/>
            untur.</s>
            <s xml:id="echoid-s5876" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5877" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Accedit</emph>
            etiam, ſi terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5878" xml:space="preserve">aqua non haberent vnam, eandemq́ue con-
              <lb/>
            tinuam ſuperficiem conuexã, ſed aqua paulatim eleuaretur, ſequeretur eũ qui
              <lb/>
            in aliqua naui e portu diſcedit, non poſſe non videre ſignum poſitum iuxta lit
              <lb/>
            tus, quoniam videlicet aſcenderet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5879" xml:space="preserve">quod eſt contra experientiam. </s>
            <s xml:id="echoid-s5880" xml:space="preserve">His ad de, cum
              <lb/>
            aqua ſuapte natura ad loca decliuiora cõfluat, vt experientia demonſtrat, reci-
              <lb/>
            pietur vſ
              <unsure/>
            iq, in concauitat
              <unsure/>
            ibus terræ, donec eas expleat, redigaturq́ue ad æqua
              <lb/>
            litatem cum terra. </s>
            <s xml:id="echoid-s5881" xml:space="preserve">Hoc enim pacto æqualiter diſtabit à medio mundi, erit que
              <lb/>
            in æquilibrio poſita, ideoque cum terra vnam conficiet ſuperficiem ſphęricam.</s>
            <s xml:id="echoid-s5882" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5883" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Haec</emph>
            quoque ſententia d@lucidiſſime paulo poſt confirmatur, quan-
              <lb/>
            do videlicet vnam cum noſtro auctore demonſtrabimus, tam ſuperficiem ter-
              <lb/>
            tæ, quàm aquæ æqualiter centrum totius Vniuerſi ambire 5
              <unsure/>
            ex quo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>