Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
151 114
152 115
153 116
154 117
155 118
156 119
157 120
158 121
159 122
160 123
161 124
162 125
163 126
164 127
165 128
166 129
167 130
168 131
169 132
170 133
171 134
172 135
173 136
174 137
175 138
176 139
177 140
178 141
179 142
180 143
< >
page |< < (126) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div303" type="section" level="1" n="103">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5883" xml:space="preserve">
              <pb o="126" file="162" n="163" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            ſequitur, vnum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5884" xml:space="preserve">idem eſſe centrum vtriuſque elementi, atque propterea,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-162-01" xlink:href="note-162-01a" xml:space="preserve">Cur terra
                <lb/>
              ſola ceutrũ
                <lb/>
              mundi oc-
                <lb/>
              oupet, & nõ
                <lb/>
              ctiã aqua.</note>
            vnum globum ex ipſis conſtitui.</s>
            <s xml:id="echoid-s5885" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5886" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Sed</emph>
            quæret f
              <unsure/>
            ortaſſe aliquis, cum aqua, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5887" xml:space="preserve">terra idem poſſideant centrum,
              <lb/>
            vt probatum eſt, ad quod per eandem lineam rectam deſcendunt non impedi-
              <lb/>
            tæ, qua de cauſa ſola terra centrum occupet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5888" xml:space="preserve">non etiam aqua; </s>
            <s xml:id="echoid-s5889" xml:space="preserve">videmus namq;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5890" xml:space="preserve">aquam ſupra terræ ſuperficiem extendi. </s>
            <s xml:id="echoid-s5891" xml:space="preserve">Huic reſpondendum eſt, hanc eſſe di-
              <lb/>
            ſtinctionem naturalem inter elementum terræ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5892" xml:space="preserve">elementum aquæ, vt terra
              <lb/>
            maiore ſui grauitate centrum occupet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5893" xml:space="preserve">aqua vero, quoniam non ita grauis eſt,
              <lb/>
            naturaliter ſupra terram maneat, vt philoſophi aſſerunt adeo, vt ſi terra ita
              <lb/>
            rotunda exiſteret, vt politum aliquem globum efficeret, elementum aquæ to-
              <lb/>
            tam terram vndique contegeret: </s>
            <s xml:id="echoid-s5894" xml:space="preserve">quod etiam contingeret, ſi tanta eſſet copia
              <lb/>
            aquarum, vt omnes concauitates terræ expleret, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5895" xml:space="preserve">montes tranſcenderet. </s>
            <s xml:id="echoid-s5896" xml:space="preserve">Sed
              <lb/>
            niam neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s5897" xml:space="preserve">terra pefecte eſt ſphærica, propter montes, ſcopulos, concauitates
              <lb/>
            atque vales, neque tanta copia aquarum exiſtit, vt totam ſuperficiem terræ poſ
              <lb/>
            ſit contegere, effectum eſt, vt tota aqua in varijs terræ concauitatibus ſit rece-
              <lb/>
            pta, æqualiter tamen ſemper diſtans ſecundum eius ſuperficiem conuexam à
              <unsure/>
              <lb/>
            centro mundi, vt ſuperiores rationes oſtenderunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s5898" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5899" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Caetervm</emph>
            quod diximus, vnum effici globum ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5900" xml:space="preserve">aqua, il-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-162-02" xlink:href="note-162-02a" xml:space="preserve">Quomodo
                <lb/>
              intelligen-
                <lb/>
              dum ſit, v-
                <lb/>
              nũ globum
                <lb/>
              ex terra &
                <lb/>
              aqua con-
                <lb/>
              ſ
                <unsure/>
              titui.</note>
            lud non ita intelligendum eſt, vt perfectus globus, qualem Geometræ definiũt,
              <lb/>
            ex vtroque elemento reſultet. </s>
            <s xml:id="echoid-s5901" xml:space="preserve">Hoc enim falſum eſt, ſi Geometrice, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5902" xml:space="preserve">proprie
              <lb/>
            loqui u
              <unsure/>
            elimus, tum quia lineæ rectæ egredientes à cẽtro huius globi ad ſum-
              <lb/>
            mitates montium altiſſimorũ longiores erunt haud dubie lineis rectis eductis
              <lb/>
            ad infimas partes vallium profundiſſimarum: </s>
            <s xml:id="echoid-s5903" xml:space="preserve">quare non omni ex parte conueni
              <lb/>
            re illi poterit definitio globi Geometrici: </s>
            <s xml:id="echoid-s5904" xml:space="preserve">tum etiã, quoniam ſuperficies conue
              <lb/>
            xa aquæ æquali diſtantia ſub terræ ſuperficie continetur, tanquam circulus mi
              <lb/>
            nor ſub maiori, qui idem centrum poſſidet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5905" xml:space="preserve">adeo vt ſi circa centrum mundi per
              <lb/>
            ficeretur tota ſuperficies aquæ, item tota ſuperficies terræ, illa ſub hac æquali
              <lb/>
            ſemper diſtantia contineretur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5906" xml:space="preserve">Verũ quia hæc difformitas, ſeu inæqualitas com-
              <lb/>
            parata cũ tota machina compoſita ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5907" xml:space="preserve">aqua nullius fete eſt momẽti, ita
              <lb/>
            vt vix ſenſu percipiatur, effectum eſt, vt ſimpliciter aggregatum ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5908" xml:space="preserve">aquæ
              <lb/>
            globus rotundus, ſiue ſphæricus ab Aſtronomis appelletur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5909" xml:space="preserve">Quòd autem aquæ
              <lb/>
            ſuperficies contineatur ſub terræ ſuperficie æquali ſemper diſtantia, facile cui-
              <lb/>
            nis perſuaderi poteſt, facta hypotheſi, ab oriente in occidentem ſub Aequino-
              <lb/>
            ctionali circulo reperiri continentes, inſulas, peninſulas, &</s>
            <s xml:id="echoid-s5910" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s5911" xml:space="preserve">id, quod nauigatio
              <lb/>
            huius temporis, maxime Luſitanorũ, aperte docet, rem apud veteres ſatis inco-
              <lb/>
            gnitã. </s>
            <s xml:id="echoid-s5912" xml:space="preserve">Si namq; </s>
            <s xml:id="echoid-s5913" xml:space="preserve">deſcribatur circulus maximus in terra directe ſuppoſitus Ae-
              <lb/>
            quatori cœleſti incedens per inſulam D. </s>
            <s xml:id="echoid-s5914" xml:space="preserve">Thomæ, per Africam, per Taprobanẽ
              <lb/>
            in Indijs orientalibus, per inſulas Moluccas, per Americę, ſiue nouæ Hiſpaniæ
              <lb/>
            prouinciam, quæ Peru nominatur, quoſ iterũ abſoluatur in inſula D. </s>
            <s xml:id="echoid-s5915" xml:space="preserve">Tho-
              <lb/>
            mæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s5916" xml:space="preserve">hic circulus, ſaltem prope littora, continebit ſub ſe ſuperficiẽ maris, quan
              <lb/>
            doquidem à terra ad mare ex omni parte deſcenditur, vt patet ex fluuiorum
              <lb/>
            decurſu. </s>
            <s xml:id="echoid-s5917" xml:space="preserve">Hinc iam ita colligemus inſtitutum Arcus deſcriptus in ſuperficie il-
              <lb/>
            lius maris, quod interijcitur inter Africam verbi gratia & </s>
            <s xml:id="echoid-s5918" xml:space="preserve">Taprobanem, æqua
              <lb/>
            li diſtantia eſt ſuppoſitus a, cui deſcripti circuli in terra, qui tranſit per Africã,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s5919" xml:space="preserve">Taprobanem, &</s>
            <s xml:id="echoid-s5920" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s5921" xml:space="preserve">Atq. </s>
            <s xml:id="echoid-s5922" xml:space="preserve">idem dicendũ eſt de quouis arcu ſuperficiei maris in-
              <lb/>
            teriecti inter quaſcunq; </s>
            <s xml:id="echoid-s5923" xml:space="preserve">duas terras. </s>
            <s xml:id="echoid-s5924" xml:space="preserve">Ergo tota ſuperficies aquæ æquali diſtan-
              <lb/>
            tia cõtinetur ſub tota ſuperficie terræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s5925" xml:space="preserve">Cõſecutio optima eſt ex ſufficienti par-
              <lb/>
            @um enumeratione: </s>
            <s xml:id="echoid-s5926" xml:space="preserve">Antecedens vero probatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s5927" xml:space="preserve">nam ſi arcus ille </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>