Biancani, Giuseppe, Aristotelis loca mathematica, 1615

Page concordance

< >
Scan Original
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
< >
page |< < of 355 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002882">
                <pb pagenum="170" xlink:href="009/01/170.jpg"/>
              rotæ perducitur totum rotæ pondus in duas æquas partes diuidit, ita vt ta­
                <lb/>
              le pondus in æquilibrio conſtituatur, cum ex vna parte tantum ſit, quantum
                <lb/>
              ex altera; ex quo fit, vt vel exigua vis ipſam impellere valeat: quando enim
                <lb/>
              duo æqualia pondera ſunt in æquilibrio, quelibet vis poteſt ea ab æquilibrio
                <lb/>
              dimouere. </s>
              <s id="s.002883">quando poſtea rota eſt in motu, vel cum primum ei motus fuerit
                <lb/>
              à motore inditus, ſemper nutat ad partes illas, ad quas primum fuit incita­
                <lb/>
              ta per impreſſam motionem, quapropter nullo negotio ad eaſdem partes,
                <lb/>
              ſeu antrorſum mouetur; quò enim
                <expan abbr="vnumquodq;">vnumquodque</expan>
              vergit, illuc facillimè fer­
                <lb/>
              tur: quemadmodum è contrario difficillimum eſt in contrariam nutus ſui
                <lb/>
              partem vnumquodque pellere. </s>
              <s id="s.002884">Huc etiam pertinet, quod nonnulli dicunt,
                <lb/>
              circuli nimirum periphæriam perenni verſari motu,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              hinc facilius mo­
                <lb/>
              ueri. </s>
              <s id="s.002885">ſicuti etiam dicunt, quod manentia propterea manent, quia contrani­
                <lb/>
              tuntur, & obſiſtunt mouenti: quod fortè dicebant propter maximam circu­
                <lb/>
              li ad motum aptitudinem. </s>
              <s id="s.002886">& quia ſicut diameter ad diametrum, ita maio­
                <lb/>
              ris circuli periphæria ad minoris periphæriam (vt poſtea oſtendam) & quia
                <lb/>
              quo
                <expan abbr="lõgior">longior</expan>
              diameter eſt, eò facilius, vt initio probaui, mouetur, fit vt etiam
                <lb/>
              periphæria maioris facilius, quàm minoris moueatur, ſiue dixeris, quod an­
                <lb/>
              gulus maioris circuli ad angulum minoris nutum quendam habet; & quia
                <lb/>
              facilius mouetur angulus maioris, quàm minoris, fit, vt maior rota adhi­
                <lb/>
              beatur ad minorem mouendam: & quia intra maiorem infinitæ circa idem
                <lb/>
              centrum concipi poſſunt, hinc fit, vt rotæ maiores facilius moueantur, &
                <lb/>
              motæ moueant cæteras intra ſe contentas. </s>
              <s id="s.002887">quod dictum eſt de nutu anguli
                <lb/>
              maioris circuli ad angulum minoris ex appoſita figura facilè patebit, vbi
                <lb/>
                <figure id="id.009.01.170.1.jpg" place="text" xlink:href="009/01/170/1.jpg" number="97"/>
                <lb/>
              pro minore angulo intelligendus eſt arcus C B,
                <lb/>
              pro maiore autem arcus D E, quorum
                <expan abbr="vterq;">vterque</expan>
              vo­
                <lb/>
              catur angulus, quoniam angulo A, qui eſt in cen­
                <lb/>
              tro opponuntur. </s>
              <s id="s.002888">Atque hæc ſufficiant de ijs, quæ
                <lb/>
              primo modo mouentur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.002889">Nunc ad ea, quæ reliquis duobus modis cieri
                <lb/>
              ſolent, quæ ſcilicet non mouentur ſecundum apſi­
                <lb/>
              dem, ſed aut iuxta planitiem, ideſt, quæ æquidi­
                <lb/>
              ſtanter pauimento collo
                <expan abbr="cãtur">cantur</expan>
              , vt rotæ figulorum,
                <lb/>
              aut quæ in loco à terra eleuato, vt troclearum or­
                <lb/>
              biculi. </s>
              <s id="s.002890">rotæ hæ facilius ipſæ, & ea etiam, quæ ipſis annectuntur commouen­
                <lb/>
              tur, quam ſi rectilinea figura conſtarent; non quia parua ſui portione vel
                <lb/>
              tangant planum, vel offenſent, ſed ob aliam inclinationem, de qua initio
                <lb/>
              huius operis ante quæſtiones dictum eſt, vbi diximus circulum duas incli­
                <lb/>
              nationes ad motum obtinere, ſecundum quas à motore mouetur; vna eſt,
                <lb/>
              quam diximus naturalem, qua ſolet cieri ſecundum periphæriam, motor
                <lb/>
              enim ſemper mouet circulum in periphæria, & ſecundum hanc inclinatio­
                <lb/>
              nem extremum diametri rectà, non circulariter moueretur: hanc inclina­
                <lb/>
              tionem fortè habet à materia grauitante, & in ipſo circulo conſtituta in
                <lb/>
              æquilibrio: quæ autem in æquilibrio, facillimè cedunt; & qui talia mouent,
                <lb/>
              quaſi prius mota mouent, & ideò facillimè. </s>
              <s id="s.002891">Secundum igitur inclinatio­
                <lb/>
              nem hanc, quæ in obliquum eſt, ideſt, quæ ſecundum circunferentiam ſit,
                <lb/>
              ipſam rotam mouens facillimè mouet. </s>
              <s id="s.002892">altera latio eſt, ſecundum quam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>