237200Comment. in I. Cap. Sphæræ
tractationem uſus Aſtrolabij, uel Quadrantis;
de quo tamen re nonnihil etiã
dicemus, cum de Meridiano circulo diſpu@abimus.
dicemus, cum de Meridiano circulo diſpu@abimus.
Neqve uero neceſſe eſt, integrum gradum perambulare, ſeu dimetiri,
11Satis eſt, ſi
ſpatium di
midiati gra
dus in ter-
ra, vel ter-
@@æ partis
@nius gra-
dus menſu
retur, ut to-
tus mbi@
cognoſca-
tur. ut habeamus totum terræ ambitum, ſed ſatis @rit mẽſurare ſpatium dimidiati
gradus, uel tertiæ partis unius gradus, uel deniq́; quamcunque particulã, cu-
@us proportio ad totum terrę circulum cognita ſit. Ex hac etenim particula
cog@ita, beneficio regulæ proportionum, totum ambitum facile eliciemus. Vt
quoniam uerbi gratia quartæ parti unius grad. reſpondere inueniuntur ſtadia
175. continebunt huiuſmodi partes quartæ 1440. nempe totus terræ ambitus,
ſtadia 252000. uti prius. Pari ratione, ſi dimidiato gradui reſpondent ſtadia
350. reſpondebunt toti ambitui, qui conſtat ex dimidiatis partibus 720. iterum
ſtadia 252000. & ſic de cęteris.
11Satis eſt, ſi
ſpatium di
midiati gra
dus in ter-
ra, vel ter-
@@æ partis
@nius gra-
dus menſu
retur, ut to-
tus mbi@
cognoſca-
tur. ut habeamus totum terræ ambitum, ſed ſatis @rit mẽſurare ſpatium dimidiati
gradus, uel tertiæ partis unius gradus, uel deniq́; quamcunque particulã, cu-
@us proportio ad totum terrę circulum cognita ſit. Ex hac etenim particula
cog@ita, beneficio regulæ proportionum, totum ambitum facile eliciemus. Vt
quoniam uerbi gratia quartæ parti unius grad. reſpondere inueniuntur ſtadia
175. continebunt huiuſmodi partes quartæ 1440. nempe totus terræ ambitus,
ſtadia 252000. uti prius. Pari ratione, ſi dimidiato gradui reſpondent ſtadia
350. reſpondebunt toti ambitui, qui conſtat ex dimidiatis partibus 720. iterum
ſtadia 252000. & ſic de cęteris.
VIÆ AD INVESTIGANDVM AMBITVM TERRÆ
commodiores, quàm ea, quæ ab auctore tradita eſt.
commodiores, quàm ea, quæ ab auctore tradita eſt.
Vervm quia laborioſum opus eſt, ac difficile, ita directe ſub Meridiano
22Var@æ viæ,
quibus ter-
ræ ambitus
@xplor@tur. circulo in Septentrionẽ, uel Auſtrum incedere, donec reperiatur altitudo po-
li maioruno gradu; ideo commodius fortaſſe eadem menſura ambitus terreni
obtinebitur hac ratione. Notentur duę ciuitates ſub eodem Meridiano poſi-
tæ, quarum eleuationibus poli diligẽter percognitis, detrahatur minor eleua-
tio, quã ſcilicet ciuitas magis Auſtralis obtinet, ex maiori, quam habet ciuitas
Borealior: Id enim quod ſupererit, oſtendet ſpatium inter utramq; ciuitatem
interiectum quo ad gradus: Quo menſurato per ſtadia, uel aliam menſuram, fa
cile per proportionum regulam in cognitionem ambitus terreſtris deduceris.
22Var@æ viæ,
quibus ter-
ræ ambitus
@xplor@tur. circulo in Septentrionẽ, uel Auſtrum incedere, donec reperiatur altitudo po-
li maioruno gradu; ideo commodius fortaſſe eadem menſura ambitus terreni
obtinebitur hac ratione. Notentur duę ciuitates ſub eodem Meridiano poſi-
tæ, quarum eleuationibus poli diligẽter percognitis, detrahatur minor eleua-
tio, quã ſcilicet ciuitas magis Auſtralis obtinet, ex maiori, quam habet ciuitas
Borealior: Id enim quod ſupererit, oſtendet ſpatium inter utramq; ciuitatem
interiectum quo ad gradus: Quo menſurato per ſtadia, uel aliam menſuram, fa
cile per proportionum regulam in cognitionem ambitus terreſtris deduceris.
Exemplvm.
Notentur ſub uno eodemque Meridiano duæ ciuitates, qua-
rum ea, quæ Auſtralior eſt, habeat v. g. altitudinem poli gr. 10. Illius uero, quæ
eſt Septentrionalior, eiuſdem poli altitudo ſit gr. 12. min. 30. Si igitur minor
altitudo à maiori ſubtrahatur, erit ſpatiũ inter duas ciuitates poſitũ gr. 2. min.
30. Quod ſpatium ex auctoris ſententia, ſi Eratoſthenes, & Macrobius emenſi
fuiſſent, contineret ſtadia 1750. Quare grad. 360. totius ambitus complectẽtur
ſtadia 252000. Pariratione, ſi ſpatium itineris inter duas quaſcunq: ciuitates,
etiamſi non iaceant ſub eodem Meridiano, cognitum fuerit; cognoſci poterit
per doctrinam ſphæricorũ triangulornm totius ambitus terreſtris magnitudo,
dummodo utriuſque ciuitatis altitudo poli, & longitudo, quę ab occidente
ſumitur, perſpecta fuerit. Ex altitudine enim poli, & longitudine utriſq; loci
cognoſcentur gradus circuli maximi ſpatium itinerariũ metientis. Igitur quot
ſtadia, aut milliaria uni gradui tribuenda ſint, ignotũ non erit. Ex quo totus
ambitus explorabitur. Sed quia hęc ratio dimetiendi ambitũ terrę obſcurior
eſt, & ad Coſmographiam pertinet, conſulto à nobis prætermittitur.
rum ea, quæ Auſtralior eſt, habeat v. g. altitudinem poli gr. 10. Illius uero, quæ
eſt Septentrionalior, eiuſdem poli altitudo ſit gr. 12. min. 30. Si igitur minor
altitudo à maiori ſubtrahatur, erit ſpatiũ inter duas ciuitates poſitũ gr. 2. min.
30. Quod ſpatium ex auctoris ſententia, ſi Eratoſthenes, & Macrobius emenſi
fuiſſent, contineret ſtadia 1750. Quare grad. 360. totius ambitus complectẽtur
ſtadia 252000. Pariratione, ſi ſpatium itineris inter duas quaſcunq: ciuitates,
etiamſi non iaceant ſub eodem Meridiano, cognitum fuerit; cognoſci poterit
per doctrinam ſphæricorũ triangulornm totius ambitus terreſtris magnitudo,
dummodo utriuſque ciuitatis altitudo poli, & longitudo, quę ab occidente
ſumitur, perſpecta fuerit. Ex altitudine enim poli, & longitudine utriſq; loci
cognoſcentur gradus circuli maximi ſpatium itinerariũ metientis. Igitur quot
ſtadia, aut milliaria uni gradui tribuenda ſint, ignotũ non erit. Ex quo totus
ambitus explorabitur. Sed quia hęc ratio dimetiendi ambitũ terrę obſcurior
eſt, & ad Coſmographiam pertinet, conſulto à nobis prætermittitur.
Qvod ſi quis cupiat, explorare, quantus ſit ambitus terrę ab ortu in oc-
caſum, uel contra; Auctor enim ſolum id docuit obſeruare ab uno polo ad al-
terum polum, nempe à Septentrione in Auſtrum, uel contra; quamuis hinc
quoque cõſtet ambitus terrę ab ortu, uel occaſu, cum ſit, ob rotunditatem ter-
rę, omnino æqualis ambitui terræ à polo ad polum: id hac arte conſequipote
rit. Notentur duæ ciuitates ſub Æquinoctiali circulo poſitæ, obſerueturq́ue
diligenter in utraque ciuitate hora, qua eclipſis aliqua Lunæ initium habuit.
Cognito enim, quot horis prius eclipſis Lunæ in una ciuitate initiũ habuit,
quam in alte@a, cognoſcẽtur & gradus Aequatoris inter utramque interiecti:
caſum, uel contra; Auctor enim ſolum id docuit obſeruare ab uno polo ad al-
terum polum, nempe à Septentrione in Auſtrum, uel contra; quamuis hinc
quoque cõſtet ambitus terrę ab ortu, uel occaſu, cum ſit, ob rotunditatem ter-
rę, omnino æqualis ambitui terræ à polo ad polum: id hac arte conſequipote
rit. Notentur duæ ciuitates ſub Æquinoctiali circulo poſitæ, obſerueturq́ue
diligenter in utraque ciuitate hora, qua eclipſis aliqua Lunæ initium habuit.
Cognito enim, quot horis prius eclipſis Lunæ in una ciuitate initiũ habuit,
quam in alte@a, cognoſcẽtur & gradus Aequatoris inter utramque interiecti: