1
148[Figure 148]
ergò vmbra Lunæ D F, Solis radius
C E; vmbra igitur neceſſariò minor
eſt, eſt enim D E.) de hac re vide
Spheram P. Clauij, cap. de Ordine
cœlorum, vnde huius textus expo
ſitionem in hunc modum licebit af
ferre. Quando igitur Ariſt. quærit,
cur Luna maiores proijciat vm
bras, qua Sol, debet ſupponere So
lem, & Lunam eſſe in eadem altitu
dine ſupra horizontem, v. g. eſſe vtrunque in eadem linea recta C D, ducta à
centro mundi ad Solem; ſic enim habebunt eandem ambo eleuationem ſu
pra horizontem G H, vt factum eſt in figura: aliter Sol etiam faciet vmbras
Lunæ vmbris modo longiores, modo breuiores. cur igitur, inquit, exiſtente
vtroque in eadem altitudine, ſiue in eadem recta C D. vmbræ lunares factæ à
Gnomone D A, ſunt vmbris ſolaribus longiores?
148[Figure 148]ergò vmbra Lunæ D F, Solis radius
C E; vmbra igitur neceſſariò minor
eſt, eſt enim D E.) de hac re vide
Spheram P. Clauij, cap. de Ordine
cœlorum, vnde huius textus expo
ſitionem in hunc modum licebit af
ferre. Quando igitur Ariſt. quærit,
cur Luna maiores proijciat vm
bras, qua Sol, debet ſupponere So
lem, & Lunam eſſe in eadem altitu
dine ſupra horizontem, v. g. eſſe vtrunque in eadem linea recta C D, ducta à
centro mundi ad Solem; ſic enim habebunt eandem ambo eleuationem ſu
pra horizontem G H, vt factum eſt in figura: aliter Sol etiam faciet vmbras
Lunæ vmbris modo longiores, modo breuiores. cur igitur, inquit, exiſtente
vtroque in eadem altitudine, ſiue in eadem recta C D. vmbræ lunares factæ à
Gnomone D A, ſunt vmbris ſolaribus longiores?
Reſpondet id fortè accidere, quia Sol multò remotior ſit à centro mun
di D, quàm Luna. vnde quamuis æquè ſupra horizontem ſint eleuata, cum
ambo ſint in linea C D. tamen propter Lunæ propinquitatem ad centrum
mundi, fit vt magnitudo ſtyli D A, reſpectu Lunæ ſit valdè ſenſibilis, quæ ta
men collata cum Sole à terra remotiſſimo nullius euadit ſenſibilitatis; idemque;
eſt punctum D, ac punctum A. ex quo fit, vt radius Lunæ B F, cadat extra
radium Solis C E: hincque; rurſus neceſſe eſt vmbram Solis D E, minorem eſ
ſe vmbra Lunæ D F. Quod ſi concipiamus Lunam magis à terris diſtantem,
Solique; propinquiorem, vt in puncto R, tunc amborum radij ſimul ferè co
incident: ſicque; æquales ferè vmbræ vtriuſque erunt.
di D, quàm Luna. vnde quamuis æquè ſupra horizontem ſint eleuata, cum
ambo ſint in linea C D. tamen propter Lunæ propinquitatem ad centrum
mundi, fit vt magnitudo ſtyli D A, reſpectu Lunæ ſit valdè ſenſibilis, quæ ta
men collata cum Sole à terra remotiſſimo nullius euadit ſenſibilitatis; idemque;
eſt punctum D, ac punctum A. ex quo fit, vt radius Lunæ B F, cadat extra
radium Solis C E: hincque; rurſus neceſſe eſt vmbram Solis D E, minorem eſ
ſe vmbra Lunæ D F. Quod ſi concipiamus Lunam magis à terris diſtantem,
Solique; propinquiorem, vt in puncto R, tunc amborum radij ſimul ferè co
incident: ſicque; æquales ferè vmbræ vtriuſque erunt.
Huius rei facilè experientiam facere poteris, ſi per quadrantem Solis al
titudine notata, ſimul etiam ipſius vmbram ex quopiam magno Gnomone
proiectam obſeruaueris: deinde eadem Lunæ ſplendentis altitudine per cal
culum obſeruata vmbram lunarem eiuſdem Gnomonis cum vmbra ſolari
contuleris: inuenies enim lunarem ſolari longiorem.
titudine notata, ſimul etiam ipſius vmbram ex quopiam magno Gnomone
proiectam obſeruaueris: deinde eadem Lunæ ſplendentis altitudine per cal
culum obſeruata vmbram lunarem eiuſdem Gnomonis cum vmbra ſolari
contuleris: inuenies enim lunarem ſolari longiorem.
350
In 10. problem. (Propter quid in Solis eclypſibus, ſi quis ſpectet per cribrum,
aut per folium, veluti platani, vel alterius latifolij, vel per digitos altera manu
ſuper alteram coniungens ſplendores, qui in terra fiunt ſunt lunulæ? An quod ſicu
ti lux per foramen anguloſum ſplendens, turbo, & conus fit: cauſa verò, quia duo
efficiuntur coni, vnus à Sole ad foramen, & alter hinc ad terram, qui ſimul habent
vertices. quando igitur ſic ſe habet; & ſuperiori parte circulari detrahitur, erunt
è contrariò lucis lunulæ in terra; ex peripheria enim lunulari procedunt radij. quæ
autem in digitis, aut cribris, veluti foramina fiunt, manifeſtius id faciunt, quàm
magna foramina. A Luna autem hoc non fit, neque ipſa deficiente, neque creſcente,
neque decreſcente, quia ſplendores extremitatum eius non ſunt manifeſti, & certi.
ſed in medio potiſſimum ſplendet. lunula autem falcata exiguam habet latitudinem)
Vt rectè, atque non ſine delectatione problema præſens intelligas, lege ea,
quæ in additione ad problema 5. huius ſectionis ſcripſimus de Figuratione
lucis: deinde operæpretium erit audire, quid dicat Gemma Friſius in tra
ctatu de Radij aſtronomici ſtructura, cap. 18. vbi loquitur de Solis deliquij
aut per folium, veluti platani, vel alterius latifolij, vel per digitos altera manu
ſuper alteram coniungens ſplendores, qui in terra fiunt ſunt lunulæ? An quod ſicu
ti lux per foramen anguloſum ſplendens, turbo, & conus fit: cauſa verò, quia duo
efficiuntur coni, vnus à Sole ad foramen, & alter hinc ad terram, qui ſimul habent
vertices. quando igitur ſic ſe habet; & ſuperiori parte circulari detrahitur, erunt
è contrariò lucis lunulæ in terra; ex peripheria enim lunulari procedunt radij. quæ
autem in digitis, aut cribris, veluti foramina fiunt, manifeſtius id faciunt, quàm
magna foramina. A Luna autem hoc non fit, neque ipſa deficiente, neque creſcente,
neque decreſcente, quia ſplendores extremitatum eius non ſunt manifeſti, & certi.
ſed in medio potiſſimum ſplendet. lunula autem falcata exiguam habet latitudinem)
Vt rectè, atque non ſine delectatione problema præſens intelligas, lege ea,
quæ in additione ad problema 5. huius ſectionis ſcripſimus de Figuratione
lucis: deinde operæpretium erit audire, quid dicat Gemma Friſius in tra
ctatu de Radij aſtronomici ſtructura, cap. 18. vbi loquitur de Solis deliquij
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib