1dimenſione, his verbis, extat, inquit, alius modus dimetiéndæ ſolaris eclyp
ſis, omnium facillimus, ac certiſſimus, cuius nos admonuit Eraſmus Rei
noldus in comm. in Theoricas Peurbarhij. tempore igitur ſolaris defectus,
intra parietes vſpiam, clauſis omnibus feneſtris, admittatur Solis radius,
per anguſtum foramen rotundum; excipiaturque; radius hic in plana tabella,
vbi certo quantum Sol defecerit ad vnguem, licet videre, abſque vlla intui
tus moleſtia, ac tam perfectè, atque fi in cœlo coram adeſſes) hæc ille, licet
autem videre, quia illuminatio in tabella excepta, quæ alias ſolet eſſe cir
cularis, erit tempore eclypſis ipſa pariter cum Sole defectiua, atque inſtar fal
catæ lunulæ. deinde ſubdit; verum hoc omninò ſcire neceſſarium eſt, con
trario modo apparere defectum illum in tabula per radios Solis, quàm in
cœlo contingit: hoc eſt, ſi in cœlo ſuperior pars deliquium patiatur, in ra
dijs apparebit inferior deficere, vt ratio exigit optica) hucuſque Gemma Fri
ſius; ex quo etiam placuit accipere totius huius experientiæ figuram, quam
149[Figure 149]
ipſe cuiuſdam eclypſis an
ni 1544. apponit. eſt au
tem hæc. in qua Sol de
ficiens eſt A B C. pars in
ferior B D P C, ipſa eſt
lumine priuata; ſuperior
B A P D, ſplendens, quæ
ſimilis eſt falcatæ lunu
læ. radij Solis ingrediun
tur in cubiculum per fo
ramen E. excipiunturque;
in tabella K M N O, fo
ramini, ſeu radio Solis
perpendiculariter oppo
ſita: in qua propterea
apparet Solis illuminatio, non vt alias circularis, ſed manca, ac defectiua,
lunulæ inſtar: eſtque; G H I L, quæ inuerſo modo ſe habet, ac in cœlo, quem
admodum figura oſtendit: cuius cauſa eſt, quia radij Solis A E, D E, C E,
poſt foraminis ingreſſum commutantur, quia ſe mutuò ſecant, vnde qui ſu
periores erant, fiunt inferiores intra foramen, & in tabella; ſic radius A E,
omnibus ſuperior, poſt ingreſſum fit omnibus inferior; eſt enim E H, deſi
nitque; in puncto H, omnium illuminationis infimo. reliqua autem pars cir
culi illuminationis G L I F, deficit, quia pars Solis B D P C, quæ ipſam illu
ſtrare ſolet, propter eclypſim nullos per foramen E, immittit radios. Ve
rum eclypſis tempore, etiam ſi huiuſmodi illuminationes intra cubiculum
non obſeruentur, ſed foris, manifeſtè omnes apparent, non ſecus, ac ipſe ſol
defectiuæ: tales ſùnt omnes, quæ per quælibet foramina, in quolibet paui
mento, aut oppoſito pariete apparent: de quibus etiam Ariſtot. in præſenti
problemate loquitur. ex his facilè eſt verborum Ariſt. ſenſum aſſequi. Quæ
rit igitur, cur tempore ſolaris deliquij, ſi Solis illuminationes per cribri fo
ramina, aut inter alicuius arboris folia, ex ijs, quæ lata habent folia, aut
inter manuum decuſſatos digitos, ingredientes, atque in terra
ſis, omnium facillimus, ac certiſſimus, cuius nos admonuit Eraſmus Rei
noldus in comm. in Theoricas Peurbarhij. tempore igitur ſolaris defectus,
intra parietes vſpiam, clauſis omnibus feneſtris, admittatur Solis radius,
per anguſtum foramen rotundum; excipiaturque; radius hic in plana tabella,
vbi certo quantum Sol defecerit ad vnguem, licet videre, abſque vlla intui
tus moleſtia, ac tam perfectè, atque fi in cœlo coram adeſſes) hæc ille, licet
autem videre, quia illuminatio in tabella excepta, quæ alias ſolet eſſe cir
cularis, erit tempore eclypſis ipſa pariter cum Sole defectiua, atque inſtar fal
catæ lunulæ. deinde ſubdit; verum hoc omninò ſcire neceſſarium eſt, con
trario modo apparere defectum illum in tabula per radios Solis, quàm in
cœlo contingit: hoc eſt, ſi in cœlo ſuperior pars deliquium patiatur, in ra
dijs apparebit inferior deficere, vt ratio exigit optica) hucuſque Gemma Fri
ſius; ex quo etiam placuit accipere totius huius experientiæ figuram, quam
149[Figure 149]ipſe cuiuſdam eclypſis an
ni 1544. apponit. eſt au
tem hæc. in qua Sol de
ficiens eſt A B C. pars in
ferior B D P C, ipſa eſt
lumine priuata; ſuperior
B A P D, ſplendens, quæ
ſimilis eſt falcatæ lunu
læ. radij Solis ingrediun
tur in cubiculum per fo
ramen E. excipiunturque;
in tabella K M N O, fo
ramini, ſeu radio Solis
perpendiculariter oppo
ſita: in qua propterea
apparet Solis illuminatio, non vt alias circularis, ſed manca, ac defectiua,
lunulæ inſtar: eſtque; G H I L, quæ inuerſo modo ſe habet, ac in cœlo, quem
admodum figura oſtendit: cuius cauſa eſt, quia radij Solis A E, D E, C E,
poſt foraminis ingreſſum commutantur, quia ſe mutuò ſecant, vnde qui ſu
periores erant, fiunt inferiores intra foramen, & in tabella; ſic radius A E,
omnibus ſuperior, poſt ingreſſum fit omnibus inferior; eſt enim E H, deſi
nitque; in puncto H, omnium illuminationis infimo. reliqua autem pars cir
culi illuminationis G L I F, deficit, quia pars Solis B D P C, quæ ipſam illu
ſtrare ſolet, propter eclypſim nullos per foramen E, immittit radios. Ve
rum eclypſis tempore, etiam ſi huiuſmodi illuminationes intra cubiculum
non obſeruentur, ſed foris, manifeſtè omnes apparent, non ſecus, ac ipſe ſol
defectiuæ: tales ſùnt omnes, quæ per quælibet foramina, in quolibet paui
mento, aut oppoſito pariete apparent: de quibus etiam Ariſtot. in præſenti
problemate loquitur. ex his facilè eſt verborum Ariſt. ſenſum aſſequi. Quæ
rit igitur, cur tempore ſolaris deliquij, ſi Solis illuminationes per cribri fo
ramina, aut inter alicuius arboris folia, ex ijs, quæ lata habent folia, aut
inter manuum decuſſatos digitos, ingredientes, atque in terra
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib