Descartes, René, Renati Des-Cartes principia philosophiae

Page concordance

< >
Scan Original
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
< >
page |< < of 334 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="25"/>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg184"/>
              LII.
                <lb/>
              Quòd menti & corpori
                <lb/>
              Poſſunt autem ſubſtantia corporea & mens, ſive</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg185"/>
                <lb/>
              ſubſtantia cogitans, creata, ſub hoc communi con­
                <lb/>
              ceptu intelligi, quòd ſint res, quae ſolo Dei concurſu
                <lb/>
              egent ad exiſtendum. </s>
              <s>Verumtamen non potest ſubſtan­
                <lb/>
              tia primùm animadverti ex hoc ſolo, quòd ſit res exi­
                <lb/>
              ſtens, quia hoc ſolum per ſe nos non afficit; ſed facilè
                <lb/>
              ipſam agnoſcimus ex quolibet ejus attributo, per
                <lb/>
              communem illam notionem, quòd nihili nulla ſint
                <lb/>
              attributa, nullaeve proprietates aut qualitates. </s>
              <s>Ex hoc
                <lb/>
              enim quòd aliquod attributum adeſſe percipiamus,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg186"/>
              concludimus aliquam rem exiſtentem, ſive ſubſtan­
                <lb/>
              tiam, cui illud tribui poſſit, neceſſario etiam adeſſe. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg185"/>
              univocè conveniat, &
                <lb/>
              quomodo ipſa cognoſ­
                <lb/>
              catur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg186"/>
              10</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg187"/>
                <lb/>
              Et quidem ex quolibet attributo ſubſtantia cognoſ­
                <lb/>
              citur; ſed una tamen eſt cujuſque ſubſtantiae praecipua
                <lb/>
              proprietas quae ipſius naturam eſſentiamque conſti­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg188"/>
              tuit & ad quam aliae omnes referuntur. </s>
              <s>Nempe ex­
                <lb/>
              tenſio in longum, latum & proſundum, ſubſtantiae
                <lb/>
              corporeae naturam conſtituit; & cogitatio conſtituit
                <lb/>
              naturam ſubſtantiae cogitantis. </s>
              <s>Nam omne aliud quod
                <lb/>
              corpori tribui poteſt, extenſionem praeſupponit, eſtque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg189"/>
              tantùm modus quidam rei extenſae; ut &, omnia, quae
                <lb/>
              in mente reperimus, ſunt tantùm diverſi modi cogi­
                <lb/>
              tandi. </s>
              <s>Sic, exempli cauſâ, figura nonniſi in re extenſâ
                <lb/>
              poteſt intelligi, nec motus niſi in ſpatio extenſo; nec
                <lb/>
              imaginatio, vel ſenſus, vel voluntas, niſi in re cogi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg190"/>
              tante. </s>
              <s>Sed ècontra poteſt intelligi extenſio ſine figurâ
                <lb/>
              vel motu, & cogitatio ſine imaginatione vel ſenſu, &
                <lb/>
              ita de reliquis: ut cuilibet attendenti fit manifeſtum. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg187"/>
              LIII.
                <lb/>
              Cujuſque ſubstantiae
                <lb/>
              unum eſſe praecipuum
                <lb/>
              attributum, ut mentis
                <lb/>
              cogitatio, coporis
                <lb/>
              extenſio. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg188"/>
              15</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg189"/>
              20</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg190"/>
              25</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg191"/>
                <lb/>
              Atque ita facilè poſſumus duas claras & diſtinctas
                <lb/>
              habere notiones, ſive ideas, unam ſubſtantiae cogi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg192"/>
              tantis creatae, aliam ſubſtantiae corporeae, ſi nempe
                <lb/>
              attributa omnia cogitationis ab attributis extenſionis </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>