1& rei, & nominis expoſitiones.
quod ſæpè accidit, cùm ſcilicet nomina val
dè perfecta, ac rei omnino conuenientia ſunt; nam
dè perfecta, ac rei omnino conuenientia ſunt; nam
Conueniunt rebus nomina ſæpè ſuis.
Huiuſmodi ſæpè ſunt, quæ perfectam continent etymologiam, vbi ipſa
nominis expoſitio, ſimul etiam eſt rei eſſentialis definitio. tales ſunt ſæpè
nomina, & definitiones Geometricæ. Exempli cauſa, talis eſt definitio qua
drati, nam quando dico, quadratum eſt figura plana quatuor rectis lineis,
& quatuor angulis rectis conſtans, explico ſimul rationem nominis, & ra
tionem rei: dicitur enim quadratum á quatuor illis lineis. Explico deinde
totam eius eſſentiam, quando dico ipſum conſtare ex quatuor lineis rectis,
& quatuor angulis rectis, quæ duo ſimul iuncta conſtituunt totam quadrati
eſſentiam, ſunt enim ipſius differentia conſtitutiua; loco autem generis eſt
figura plana quadrilatera: quapropter erit hæc perfectiſſima definitio, cùm
non ſolum nominis, ſed etiam rei eſſentiam rotam patefaciat; ſtatim enim,
ac cognoſcimus quadratum ex prædictis conſtare nihil amplius de ipſius eſ
ſentia animus ſcire deſiderat, ſed acquieſcit, vnde eam eſſe optimam defi
nitionem manifeſtum eſt. Huiuſmodi quoque eſt definitio figuræ altera par
te longioris, nam cùm dicitur, ea eſt figura plana quadrilatera, quæ rectan
gula quidem, & æquilatera non eſt, patet inde, cur dicatur altera parte lon
gior, quòd eſt ipſius etymon: deinde ipſius eſſentia, ita innoteſcit, vt nihil
amplius de ea quærendum ſuperſit. Similiter cum dicitur, æquilaterum trian
gulum eſt, quod tria latera habet æqualia, ecce tibi, & nominis, & rei cau
ſa. talis eſt etiam prima 6. definitio, ſimiles figuræ rectilineæ ſunt, quæ & an
gulos ſingulos ſingulis æquales habent, atque etiam latera, quæ circum æqua
les proportionalia; hic enim etymologia, & rei natura manifeſtatur. talis
adhuc eſt prima definitio 10. commenſurabiles magnitudines dicuntur, quas
eadem menſura metitur. innumeras huiuſmodi alias, quæ apud alios Geo
metras reperiuntur, miſſas facio, ne in re tam clara longior ſim. ſed alias
contemplemus, quæ nullo modo ſunt nominis definitionis, ſed rei tantum,
prima Euclidis definitio, quæ eſt Puncti, iuxta puncti naturam bipartita eſt,
habet enim eſſe partim abſolutum, partim relatiuum; cùm in prima defi
nitione dicitur. Punctum eſt, cuius nulla pars eſt, definitur quatenus abſo
lutum, cùm poſtea in tertia definitione dicitur, termini lineæ ſunt puncta,
definitur quatenus eſt quid alterius: ex quibus tota puncti natura fit mani
feſta; etymologia verò ne quaquam; nam dicitur punctum à pungendo, quaſi
ſit punctura quædam, quæ notio in Euclidis definitione minimè attingitur.
Similiter cum dicitur, line a eſt longitudo latitudinis expers, vbinam nomi
nis ratio? nam linea dicitur à lino, quaſi lineum filum; antiquitus enim ex
lino fila fiebant, quibus fabri ad deſignationes vtebantur, quemadmodum
nunc ex cannabe: at in Euclidis definitione ridiculum eſt hanc rationem que
rere; in qua tamen lineæ eſſentia perfectè apparet.
nominis expoſitio, ſimul etiam eſt rei eſſentialis definitio. tales ſunt ſæpè
nomina, & definitiones Geometricæ. Exempli cauſa, talis eſt definitio qua
drati, nam quando dico, quadratum eſt figura plana quatuor rectis lineis,
& quatuor angulis rectis conſtans, explico ſimul rationem nominis, & ra
tionem rei: dicitur enim quadratum á quatuor illis lineis. Explico deinde
totam eius eſſentiam, quando dico ipſum conſtare ex quatuor lineis rectis,
& quatuor angulis rectis, quæ duo ſimul iuncta conſtituunt totam quadrati
eſſentiam, ſunt enim ipſius differentia conſtitutiua; loco autem generis eſt
figura plana quadrilatera: quapropter erit hæc perfectiſſima definitio, cùm
non ſolum nominis, ſed etiam rei eſſentiam rotam patefaciat; ſtatim enim,
ac cognoſcimus quadratum ex prædictis conſtare nihil amplius de ipſius eſ
ſentia animus ſcire deſiderat, ſed acquieſcit, vnde eam eſſe optimam defi
nitionem manifeſtum eſt. Huiuſmodi quoque eſt definitio figuræ altera par
te longioris, nam cùm dicitur, ea eſt figura plana quadrilatera, quæ rectan
gula quidem, & æquilatera non eſt, patet inde, cur dicatur altera parte lon
gior, quòd eſt ipſius etymon: deinde ipſius eſſentia, ita innoteſcit, vt nihil
amplius de ea quærendum ſuperſit. Similiter cum dicitur, æquilaterum trian
gulum eſt, quod tria latera habet æqualia, ecce tibi, & nominis, & rei cau
ſa. talis eſt etiam prima 6. definitio, ſimiles figuræ rectilineæ ſunt, quæ & an
gulos ſingulos ſingulis æquales habent, atque etiam latera, quæ circum æqua
les proportionalia; hic enim etymologia, & rei natura manifeſtatur. talis
adhuc eſt prima definitio 10. commenſurabiles magnitudines dicuntur, quas
eadem menſura metitur. innumeras huiuſmodi alias, quæ apud alios Geo
metras reperiuntur, miſſas facio, ne in re tam clara longior ſim. ſed alias
contemplemus, quæ nullo modo ſunt nominis definitionis, ſed rei tantum,
prima Euclidis definitio, quæ eſt Puncti, iuxta puncti naturam bipartita eſt,
habet enim eſſe partim abſolutum, partim relatiuum; cùm in prima defi
nitione dicitur. Punctum eſt, cuius nulla pars eſt, definitur quatenus abſo
lutum, cùm poſtea in tertia definitione dicitur, termini lineæ ſunt puncta,
definitur quatenus eſt quid alterius: ex quibus tota puncti natura fit mani
feſta; etymologia verò ne quaquam; nam dicitur punctum à pungendo, quaſi
ſit punctura quædam, quæ notio in Euclidis definitione minimè attingitur.
Similiter cum dicitur, line a eſt longitudo latitudinis expers, vbinam nomi
nis ratio? nam linea dicitur à lino, quaſi lineum filum; antiquitus enim ex
lino fila fiebant, quibus fabri ad deſignationes vtebantur, quemadmodum
nunc ex cannabe: at in Euclidis definitione ridiculum eſt hanc rationem que
rere; in qua tamen lineæ eſſentia perfectè apparet.
Pariter quando definit ſuperficiem eſſe eam, quæ longitudinem, latitudi
nemque; tantum habet, apparet quidem rei natura, at verò vbi nominis defi
nitio, quæ eſt, dici ſuperficiem, quaſi ſupremam faciem? Cùm dicitur An
gulus eſt duarum linearum, ſe mutuò tangentium inclinatio, vbinam vocis
notio? aperitur tamen rei natura, & quidditas. Sed magis manifeſtum eſt
nemque; tantum habet, apparet quidem rei natura, at verò vbi nominis defi
nitio, quæ eſt, dici ſuperficiem, quaſi ſupremam faciem? Cùm dicitur An
gulus eſt duarum linearum, ſe mutuò tangentium inclinatio, vbinam vocis
notio? aperitur tamen rei natura, & quidditas. Sed magis manifeſtum eſt
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib