Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

List of thumbnails

< >
41
41 (4)
42
42 (5)
43
43 (6)
44
44 (7)
45
45 (8)
46
46 (9)
47
47 (10)
48
48
49
49 (12)
50
50 (13)
< >
page |< < (18) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div79" type="section" level="1" n="43">
          <pb o="18" file="054" n="55" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s832" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Centrvm</emph>
            ſphæræ Euclides in lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s833" xml:space="preserve">12. </s>
            <s xml:id="echoid-s834" xml:space="preserve">ita deſcribit. </s>
            <s xml:id="echoid-s835" xml:space="preserve">Centrum ſphæræ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-054-01" xlink:href="note-054-01a" xml:space="preserve">Centrũ, &
                <lb/>
              axis ſphærę
                <lb/>
              quid ſecun
                <lb/>
              dum Eucli-
                <lb/>
              dem.</note>
            eſt idem, quod & </s>
            <s xml:id="echoid-s836" xml:space="preserve">ſemirculi, à cuius reuolutione ſphęra effici intelligitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s837" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s838" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Axem</emph>
            uero ita definit Euclides loco citato. </s>
            <s xml:id="echoid-s839" xml:space="preserve">Axis ſphæræ eſt quieſcens
              <lb/>
            illa linea, circa quam ſemicirculus, ex cuius nimirum circumactione ſphæra
              <lb/>
            conficitur) co nuertitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s840" xml:space="preserve">Proclus autem Diadochus ſic. </s>
            <s xml:id="echoid-s841" xml:space="preserve">Axis mundi (quem nos
              <lb/>
            iam ſphæram eſſe diximus) vocatur dimetiens ipſius, circa quam uoluitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s842" xml:space="preserve">Ex
              <lb/>
            his vero omnibus definitionibus perſpicuum eſt, non omnem lineam, quæ per
              <lb/>
            centrum ſphæræ tranſiens extremitates ſuas ad circunferentiam ex utraq; </s>
            <s xml:id="echoid-s843" xml:space="preserve">par
              <lb/>
            te applicat, axem dici, (quamuis diameter dicatur) niſi circa eam ſphæra volua
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:id="echoid-s844" xml:space="preserve">Multo enim plura complectitur diameter, quam axis, cũ axis ſit quid infe-
              <lb/>
            rius, Diameter uero quid ſuperius: </s>
            <s xml:id="echoid-s845" xml:space="preserve">Omnis ſiquidem axis diameter eſt, at non
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-054-02" xlink:href="note-054-02a" xml:space="preserve">Diſcrimen
                <lb/>
              inter dia-
                <lb/>
              metrum, &
                <lb/>
              axẽ ſphę ę.</note>
            contra; </s>
            <s xml:id="echoid-s846" xml:space="preserve">Quoniam in ſphæra cęleſti ſolæ eæ diametri axes dici poſſunt, circa
              <lb/>
            quas fit aliquis motus, quę quidem paucæ ſunt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s847" xml:space="preserve">pręcipuus axis eſt ille, qui
              <lb/>
            protenditur à ſeptentrione per mediam terram uerſus auſtrum: </s>
            <s xml:id="echoid-s848" xml:space="preserve">Innumeræ ta-
              <lb/>
            men diametri aſſignari poſſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s849" xml:space="preserve">omnes nimirum lineæ per centrũ ſphæræ tran
              <lb/>
            ſeuntes; </s>
            <s xml:id="echoid-s850" xml:space="preserve">immo & </s>
            <s xml:id="echoid-s851" xml:space="preserve">planæ figuræ diametros habent, vt circulus, &</s>
            <s xml:id="echoid-s852" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s853" xml:space="preserve">non autem
              <lb/>
            axem. </s>
            <s xml:id="echoid-s854" xml:space="preserve">Axis etenim in ſolidis duntaxat corporibus reperitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s855" xml:space="preserve">Poteſt tamen
              <lb/>
            quæuis diameter dici quoque axĩs, quia circa eam circumuolui poteſt ſphęra,
              <lb/>
            quemadmodum circa axem mundi, licet re ipſa non moueatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s856" xml:space="preserve">Sic apud Geo-
              <lb/>
            metras, atque Aſtronomos quilibet circulus in ſphæra habere dicitur axem
              <lb/>
            proprium, circa quem nimirum circulariter, atque vniformiter moueretur, ſi
              <lb/>
            deberet moueri, quamuis actu non moueatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s857" xml:space="preserve">Huiuſmodi axis eſt diameter
              <lb/>
            ſphæræ per centrum circuli ducta, & </s>
            <s xml:id="echoid-s858" xml:space="preserve">ad angulos rectos plano eiuſdem circuli
              <lb/>
            inſiſtens. </s>
            <s xml:id="echoid-s859" xml:space="preserve">Dicitur autem illa diameter, circa quam cęlum, ſeu ſphæra conuer-
              <lb/>
            titur, axis, ſumpta ſimilitudine ab axe ligneo, ſuper quẽ rota alicuius currus
              <lb/>
            contorquetur; </s>
            <s xml:id="echoid-s860" xml:space="preserve">deriuaturq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s861" xml:space="preserve">hoc nomen ab agendo, id eſt, mouendo, quia uide-
              <lb/>
            licet circa eum mundus ſine intermiſſione circumagitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s862" xml:space="preserve">Quem nobis Mani-
              <lb/>
            lius poeta eleganter depinxit his carminibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s863" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s864" xml:space="preserve">Aera per gelidum tenuis deducitur axis,</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s865" xml:space="preserve">Libratumq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s866" xml:space="preserve">gerit diuerſo cardine Mundum,</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s867" xml:space="preserve">Sidereus medium circa quem voluitur orbis.</s>
            <s xml:id="echoid-s868" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s869" xml:space="preserve">Aeternosq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s870" xml:space="preserve">rotat curſus immotus, . </s>
            <s xml:id="echoid-s871" xml:space="preserve">. </s>
            <s xml:id="echoid-s872" xml:space="preserve">. </s>
            <s xml:id="echoid-s873" xml:space="preserve">. </s>
            <s xml:id="echoid-s874" xml:space="preserve">.</s>
            <s xml:id="echoid-s875" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s876" xml:space="preserve">Axe quoque cęlum, terramq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s877" xml:space="preserve">ſuſtineri finxerunt antiqui. </s>
            <s xml:id="echoid-s878" xml:space="preserve">Vnde Cicero ait.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s879" xml:space="preserve">Terra, quę tranſiecto axe ſuſtinetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s880" xml:space="preserve">Ad quod alludit Lucanus, quando Cæſa-
              <lb/>
            ri ſedem in cęlo commonſtrat, ita ſcribens.</s>
            <s xml:id="echoid-s881" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s882" xml:space="preserve">Aetheris immenſi partem ſi preſſeris unam,</s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s883" xml:space="preserve">Sentiet axis onus librati pondera cæli.</s>
            <s xml:id="echoid-s884" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s885" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvoniam</emph>
            uero duo ſunt poli mundi; </s>
            <s xml:id="echoid-s886" xml:space="preserve">duo uidelicet puncta axem ter-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-054-03" xlink:href="note-054-03a" xml:space="preserve">@oli. mũdi.</note>
            minãtia; </s>
            <s xml:id="echoid-s887" xml:space="preserve">Ille, qui nobis hic Europa degẽtibus ſemper apparet, conſpicuusq́ue
              <lb/>
            exiſtit, dicitur Borealis, ſiue Boreus, Septentrionalis, Aquiloniusve: </s>
            <s xml:id="echoid-s888" xml:space="preserve">Ab
              <lb/>
            Aſtronomis autem appellatur polus Arcticus, id eſt, Vrſinus, a conſtellatione
              <lb/>
            quadam infigni, quæ Gręce dicitur ἀρκτὸς, Latine vrſa, perpetuoq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s889" xml:space="preserve">circa po-
              <lb/>
            lum hunc conuertitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s890" xml:space="preserve">Hunc quoque pleręque nationes uocant Nort; </s>
            <s xml:id="echoid-s891" xml:space="preserve">Italis
              <lb/>
            uero Tramontana dicitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s892" xml:space="preserve">Alter uero polus Auſtralis dicitur, uel Auſtrinus,
              <lb/>
            Meridionalis, uel Notius; </s>
            <s xml:id="echoid-s893" xml:space="preserve">Aſtronomi uocant Antarcticum, quod per diame-
              <lb/>
            trum oppoſitus ſit polo Arctico. </s>
            <s xml:id="echoid-s894" xml:space="preserve">Hic nunquam à nobis conſpicitur; </s>
            <s xml:id="echoid-s895" xml:space="preserve">Semper
              <lb/>
            enim tantum ſub noſtro hemiſphęrio deliteſcit, quantum alter ſupra idem </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>