Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
61 24
62 25
63 26
64 27
65 28
66 29
67 30
68 31
69 32
70 33
71 34
72 35
73 36
74 37
75 38
76 39
77 40
78 41
79 42
80 43
81 44
82 45
83 46
84 47
85 48
86 49
87 50
88 51
89 52
90 53
< >
page |< < (30) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div121" type="section" level="1" n="49">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">
              <pb o="30" file="066" n="67" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            nutionem, motum localem & </s>
            <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">alterationem proprie dictam, qualis eſt calefa-
              <lb/>
            ctio, frigefactio, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">denique omnem motum ſubſtantiam rei aliquo modo
              <lb/>
            variantem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">Eſt enim elementaris regio pars illa uniuerſi, in qua continuæ fiunt
              <lb/>
            rerum tranſmutationes.</s>
            <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Secvndo</emph>
            elementarem regionem in quatuor membra partitur, vide-
              <lb/>
            licet in Terram, Aquam, Aerem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">Ignem, ubi etiam harum partium ordi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-01" xlink:href="note-066-01a" xml:space="preserve">Ordo Ele-
                <lb/>
              mẽtorum.</note>
            nem, quem in Vniuerſo obtinent, oſtendit dicens, terram tanquam mundi cea
              <lb/>
            trum in medio omnium ſitam eſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">Dixit [tanquam centrum] quoniam cum ter-
              <lb/>
            ra quantitatem ac molem habeat ingentem, ſi abſolute conſideretur, uerum
              <lb/>
            centrum eſſe nequit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">Centrum etenim circuli cuiuſuis, uel ſphæræ punctũ eſt
              <lb/>
            indiuiſibile omni carens magnitudine. </s>
            <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">Sed quoniam tota terræ magnitudo, li-
              <lb/>
            cet immenſa nobis appareat, reſpectu totius cæli eſt inſtar puncti, ut poſtea
              <lb/>
            demonſtrabitur, merito tanquam centrum dici poterit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">Deinde aſſerit circa
              <lb/>
            terram eſſe aquam; </s>
            <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">quod intelligendum eſt de naturali loco aquæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">Conue-
              <lb/>
            nit enim naturæ aquæ, ut ambiat terram: </s>
            <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">Cur vero nunc non ambiat, mox di-
              <lb/>
            cemus) circa aquam aerem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">denique circa aerem ignem exiſtere illic purum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">non turbidum, orbem Lunæ attingentem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve">Dicitur autem ignis illic purus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">
              <lb/>
            non turbidus a philoſophis ob tres cauſas, quarum prima eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">quia illuc va-
              <lb/>
            pores aſcendere non poſſunt, qui illum impurum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">turbidum reddant: </s>
            <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">Secun-
              <lb/>
            da cauſa eſt propter differentiam inter illum ignem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">noſtrum hunc inferio-
              <lb/>
            rem, qui non purus, ſed mixtus eſſe dicitur, cum non ſit in ſuo loco naturali;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve">Idcirco namque permiſcetur continue cum aere, in quo exiſtit, habetq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">ali-
              <lb/>
            mentum terrenum, quo turbidus, ac impurus efficitur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">ignis autem in propria
              <lb/>
            ſphæra eſt immixtus, rarus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">purus; </s>
            <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">Cuius rei ſignum eſſe poteſt, quod ob
              <lb/>
            maximam ſui raritatem, ac puritatem ibi non collucet; </s>
            <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">Vnde etiam non ui-
              <lb/>
            detur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">Tertia cauſa ſumitur reſpectu aliorum elementorum, quæ non pura
              <lb/>
            exiſtunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">Aqua enim cum terra promiſcue commiſcetur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">Aer vero impurus à
              <lb/>
            continuo aſcenſu vaporum ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">aqua redditur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">Ignis autem cum nul-
              <lb/>
            lo, præcipue apud concauum Lunæ, permiſcetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">Quamombrem Ariſtoteles 1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Meteor. </s>
            <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">dixit, Aut nullibi ſimplex elementum eſt, aut ſi alicubi eſt, in loco
              <lb/>
            ignis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">Quod ſi petas ab auctore cauſam huius ordinis, cur uidelicet terra
              <lb/>
            ſit infima, deinde ſupra eam aqua, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">reſpondet huius ordinis cauſam eſſe
              <lb/>
            Deũ glorioſum, qui ea ita diſpoſuit, uoluitq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">hoc elementum illo ſuperius eſſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Tertio</emph>
            ait has quatu or elementaris regionis partes Elementa appel-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-02" xlink:href="note-066-02a" xml:space="preserve">Elementa
                <lb/>
              uiciſſim a
                <lb/>
              ſemetipſis
                <lb/>
              alterantur,
                <lb/>
              @orrumpũ-
                <lb/>
              @ur, &c.</note>
            lari, quæ viciſſim a ſemetipſis alterantur, corrumpuntur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">generantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">Mo-
              <lb/>
            do enim ex terra fit aqua, ex aqua aer, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">ex aere ignis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">contra, idq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">conti-
              <lb/>
            nue: </s>
            <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">Ob quam rationem regio elementaris a philoſophis ſphæra actiuorum
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1455" xml:space="preserve">paſſiuorum eſt appellata. </s>
            <s xml:id="echoid-s1456" xml:space="preserve">Quod non ſic intelligas, quod ita hæc elementa
              <lb/>
            inter ſe pugnent, vt vnum elementum totum aliud corrumpat, hoc enim
              <lb/>
            falſum eſt, ſed quod pars unius interdum alteret, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1457" xml:space="preserve">corrumpat partem alte-
              <lb/>
            rius, ſuæq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s1458" xml:space="preserve">ſpeciei formam in eius materiam introducat.</s>
            <s xml:id="echoid-s1459" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1460" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvarto</emph>
            definit elementa dicens, Elementa eſſe corpora ſimplicia,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-03" xlink:href="note-066-03a" xml:space="preserve">Elementa
                <lb/>
              quid.</note>
            quæ in partes diuerſarum formarum minime diuidi poſſunt, ex quorum com-
              <lb/>
            mixtione diuerſæ generatorum ſpecies fiunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1461" xml:space="preserve">Quam quidem definitionem ex
              <lb/>
            Auicenna deſum @ſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1462" xml:space="preserve">Dicuntur elementa [corpora] vt diſtinguantur contra
              <lb/>
            materiam primam, quæ corpus non eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1463" xml:space="preserve">Dicuntur [corpora ſimplicia] non quod
              <lb/>
            careant compoſitione ex materia & </s>
            <s xml:id="echoid-s1464" xml:space="preserve">forma; </s>
            <s xml:id="echoid-s1465" xml:space="preserve">hoc enim falſum eſſet, ſed quod
              <lb/>
            non componantur ex alijs corporibus, ſicut mixta corpora componuntur </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>