1hucuſque grauitat, v. g. ſi lapis illuc deſcenderet, non quieſceret ſtatim ac
prima ipſius pars ad mundi centrum pertingeret, ſed reliquæ ipſius partes
adhuc grauitarent, ſicque; vlterius primam partem impellerent, donec lapi
dis medium, mundi medio congrueret: quo facto lapis quieſceret. quæ num
vera ſint, vt intelligamus, oportet prius præmittere, iuxta Mathematicos
duplex eſſe medium, ſiue centrum cuiuſuis magnitudinis: aliud enim eſt
centrum molis, aliud eſt centrum grauitatis. centrum molis eſt illud pun
ctum, à quo extrema æquidiſtant: centrum grauitatis eſt punctum illud, à
quo extrema æque ponderant, ſiue à quo graue ſuſpenſum æquè ponderat,
ſiue in æquilibrio manet. Porrò in corporibus regularibus, ſi vniformia ſint
idem, & vnum ſunt centrum molis, ac centrum grauitatis: vt in ſphæra
plumbea, idem erit vtrumque centrum: ſi verò difformia ſint in grauitate,
vt in ſphæra partim plumbea, partim lignea, diuerſum erit centrum molis,
à centro grauitatis; illud enim erit in medio ſphæræ; centrum verò graui
tatis in parte plumbea exiſtet. In corporibus deinde irregularibus, etiamſi
ſint vniformis ponderis, aliud tamen eſſe poteſt centrum molis à centro gra
uitatis, vt in corpore oblongo, cuius alterum extremum ſit reliquis parti
bus multò maius, vti eſt claua: vbi centrum molis erit in medio longitudi
nis clauæ; centrum verò grauitatis, erit propinquius capiti clauæ. quando
igitur Ariſt. ait, graue deſcenſurum, donec ipſius medium, ſiue centrum,
mundi centrum attingat; benè dicit, ſi de medio grauitatis intelligat; ma
lè autem ſi de medio molis. quia grauia omnia ratione centri grauitatis
ponderant, neque manent; niſi ipſum maneat: quare niſi ipſum attingant cen
trum mundi ſemper grauitabunt, & mouebuntur. Verum enim verò ex an
tiquorum monumentis manifeſtum eſt, Archimedem, qui multò poſt Ari
ſtotelem floruit, primum omnium de centro grauitatis eſſe philoſophatum,
qua ratione dicendum eſſet, Ariſtotelem de centro, molis loquutum eſſe,
& perinde non vſquequaque verè.
prima ipſius pars ad mundi centrum pertingeret, ſed reliquæ ipſius partes
adhuc grauitarent, ſicque; vlterius primam partem impellerent, donec lapi
dis medium, mundi medio congrueret: quo facto lapis quieſceret. quæ num
vera ſint, vt intelligamus, oportet prius præmittere, iuxta Mathematicos
duplex eſſe medium, ſiue centrum cuiuſuis magnitudinis: aliud enim eſt
centrum molis, aliud eſt centrum grauitatis. centrum molis eſt illud pun
ctum, à quo extrema æquidiſtant: centrum grauitatis eſt punctum illud, à
quo extrema æque ponderant, ſiue à quo graue ſuſpenſum æquè ponderat,
ſiue in æquilibrio manet. Porrò in corporibus regularibus, ſi vniformia ſint
idem, & vnum ſunt centrum molis, ac centrum grauitatis: vt in ſphæra
plumbea, idem erit vtrumque centrum: ſi verò difformia ſint in grauitate,
vt in ſphæra partim plumbea, partim lignea, diuerſum erit centrum molis,
à centro grauitatis; illud enim erit in medio ſphæræ; centrum verò graui
tatis in parte plumbea exiſtet. In corporibus deinde irregularibus, etiamſi
ſint vniformis ponderis, aliud tamen eſſe poteſt centrum molis à centro gra
uitatis, vt in corpore oblongo, cuius alterum extremum ſit reliquis parti
bus multò maius, vti eſt claua: vbi centrum molis erit in medio longitudi
nis clauæ; centrum verò grauitatis, erit propinquius capiti clauæ. quando
igitur Ariſt. ait, graue deſcenſurum, donec ipſius medium, ſiue centrum,
mundi centrum attingat; benè dicit, ſi de medio grauitatis intelligat; ma
lè autem ſi de medio molis. quia grauia omnia ratione centri grauitatis
ponderant, neque manent; niſi ipſum maneat: quare niſi ipſum attingant cen
trum mundi ſemper grauitabunt, & mouebuntur. Verum enim verò ex an
tiquorum monumentis manifeſtum eſt, Archimedem, qui multò poſt Ari
ſtotelem floruit, primum omnium de centro grauitatis eſſe philoſophatum,
qua ratione dicendum eſſet, Ariſtotelem de centro, molis loquutum eſſe,
& perinde non vſquequaque verè.
113
Tex. 109. (Præterea quoque & per ea, quæ apparent ſecundum ſenſum, neque
enim Lunæ eclypſes tales haberent deciſiones; nunc enim in ijs, quæ ſecundum men
ſem fiunt, figurationibus, omnes accipit diuiſiones: etenim recta fit, & vtrinque
curua, & concaua) probat terram eſſe ſphæricam ratione aſtronomica, ex
Lunæ eclypſibus deſumpta: nam niſi terra eſſet rotunda, nunquam Luna in
eclypſi haberet tales deciſiones, ideſt non haberet falcatas, aut lunulatas
partes illas, quæ in eclypſi obſcurantur, & quaſi à Luna reſecantur. quam
uis enim ſingulis menſibus Luna terminetur modo linea concaua, vt quan
do noua eſt; modo recta, vt quando diuidua eſt: modo vtrinque curua, vt
cum à diuidua ad plenilunium tendit. quod fuſius primo Poſter. tex. 30. ex
poſui. in eclypſibus tamen ſemper curuam habet lineam illam, quæ partem
eclypſatam deſinit; vt paulo poſt explicabo. Vide precedentem textum 59.
& ca, quæ ibi annotaui, quæque tibi propoſui, & plenam huius loci intelligen
tiam aſſequeris. vide etiam, quæ mox ſubdam circa huius loci reliquum.
enim Lunæ eclypſes tales haberent deciſiones; nunc enim in ijs, quæ ſecundum men
ſem fiunt, figurationibus, omnes accipit diuiſiones: etenim recta fit, & vtrinque
curua, & concaua) probat terram eſſe ſphæricam ratione aſtronomica, ex
Lunæ eclypſibus deſumpta: nam niſi terra eſſet rotunda, nunquam Luna in
eclypſi haberet tales deciſiones, ideſt non haberet falcatas, aut lunulatas
partes illas, quæ in eclypſi obſcurantur, & quaſi à Luna reſecantur. quam
uis enim ſingulis menſibus Luna terminetur modo linea concaua, vt quan
do noua eſt; modo recta, vt quando diuidua eſt: modo vtrinque curua, vt
cum à diuidua ad plenilunium tendit. quod fuſius primo Poſter. tex. 30. ex
poſui. in eclypſibus tamen ſemper curuam habet lineam illam, quæ partem
eclypſatam deſinit; vt paulo poſt explicabo. Vide precedentem textum 59.
& ca, quæ ibi annotaui, quæque tibi propoſui, & plenam huius loci intelligen
tiam aſſequeris. vide etiam, quæ mox ſubdam circa huius loci reliquum.
114