Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000189
">
<
pb
pagenum
="
361
"
xlink:href
="
016/01/010.jpg
"/>
igitur eiſdem rationibus quibus priorem, na
<
lb
/>
turalem eſſe demonſtrauimus à natura pro
<
lb
/>
ficiſci, quamvis apud quoſdam obſcurius
<
lb
/>
certè conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.000190
">Neque ſatis liquet ex his mo
<
lb
/>
tibus, qui ſit validior. </
s
>
<
s
id
="
s.000191
">Illud tamen clarum
<
lb
/>
eſt, ambos motibus omnibus violentis, tum
<
lb
/>
etiam elementorum naturalibus potentiores
<
lb
/>
multò eſſe, neque vbi impulſus huius ge
<
lb
/>
neris, aut attractionis ratio habenda ſit,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg17
"/>
<
lb
/>
grauis aut leuis penè vllam eſſe curam. </
s
>
<
s
id
="
s.000192
">At
<
lb
/>
que ea ratione, quam ſuo loco proſeque
<
lb
/>
mur, tanta vi tormenta bellica pilas illas fer
<
lb
/>
reas emittunt, cùm nulla vis alia impellen
<
lb
/>
do quicquam ſimile poſſit efficere. </
s
>
<
s
id
="
s.000193
">Quòd
<
lb
/>
niſi machinæ periculum fracturæ obſta
<
lb
/>
ret, nihil prohiberet ex Germaniis in In
<
lb
/>
diam, quoniam ex ordine eſt vniuerſi, im
<
lb
/>
pelli. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000194
">
<
margin.target
id
="
marg16
"/>
Tres eſſe mo
<
lb
/>
tus natura
<
lb
/>
les à princi
<
lb
/>
pio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000195
">
<
margin.target
id
="
marg17
"/>
Bellicæ ma
<
lb
/>
chinæ impel
<
lb
/>
lunt ordine
<
lb
/>
vniuerſi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000196
">Tertius autem motus grauium eſt ad in
<
lb
/>
ferna, leuium ad ſuperna: quem planè om
<
lb
/>
nes naturalem eſſe fatentur, quò minùs de
<
lb
/>
eo laboro. </
s
>
<
s
id
="
s.000197
">Sed nec ſi concedatur nobis alios
<
lb
/>
motus naturales dici debere, modò ſemper
<
lb
/>
his, vt dixi, contingant rationibus, quic
<
lb
/>
quam ad ea, quæ declarare propoſueramus
<
lb
/>
oberit. </
s
>
<
s
id
="
s.000198
">Erat & quartum genus naturalis mo
<
lb
/>
tus, quo quædam ad alia mouentur: quod
<
lb
/>
quia generale non eſt, ad locum ſuum trans
<
lb
/>
feretur, velut de Herculeo vocato lapide,
<
lb
/>
& ferro, electro atque feſtuca. </
s
>
<
s
id
="
s.000199
">His igitur de
<
lb
/>
monſtratis tanquam principiis ratio conſur
<
lb
/>
git machinæ Cteſibicæ, quæ ſic conſtat.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg18
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000200
">
<
margin.target
id
="
marg18
"/>
Machina
<
lb
/>
Cteſiaica.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.010.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/010/1.jpg
"
number
="
3
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000201
">Catinus A, æ
<
lb
/>
reus, cuius ſum
<
lb
/>
mum os per quod
<
lb
/>
effundi aqua de
<
lb
/>
bet B. </
s
>
<
s
id
="
s.000202
">In imo eius
<
lb
/>
duo foramina C,
<
lb
/>
& D, ſuper qui
<
lb
/>
bus axes aut coria
<
lb
/>
ita collocentur vt
<
lb
/>
in follibus: quæ
<
lb
/>
ex inferiore par
<
lb
/>
te eleuentur ver
<
lb
/>
sùs A, ſed ſi com
<
lb
/>
primantur, occludant obſcura illa: hæreánt
<
lb
/>
que catino ex oſculis C, & D, fiſtulæ duæ,
<
lb
/>
dextra ac ſiniſtra producantur E, & F, &
<
lb
/>
modiolis inſerantur in G, & in H. </
s
>
<
s
id
="
s.000203
">Modioli
<
lb
/>
inanes ſunt, & in aqua merſi, in imo haben
<
lb
/>
tes foramina K, & L, in medio: ſupra quæ
<
lb
/>
axes cum corio vt in catino, qui eleuari poſ
<
lb
/>
ſint ad ſuperiùs: cùm verò premuntur oſcula,
<
lb
/>
ad vnguem concludant. </
s
>
<
s
id
="
s.000204
">In modiolis autem
<
lb
/>
emboli maſculi M, & N, torno politi, & oleo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg19
"/>
<
lb
/>
ſubacti, vt modiolos ad amuſſim impleant:
<
lb
/>
inde vectibus & tegulis ita ſint aptati, vt vl
<
lb
/>
trò, citróque permeantes, cùm M, aſcendit,
<
lb
/>
exinanitúrque ſubiectum vas, alterna vice
<
lb
/>
N, deſcendat, & impleat embolum, expri
<
lb
/>
mátque quicquid in eo continetur. </
s
>
<
s
id
="
s.000205
">Hac ra
<
lb
/>
tione parata cùm ex O, trahitur M, embo
<
lb
/>
lus maſculus, locus Q, modioli exinanitur:
<
lb
/>
quare eleuatur axis & corium ſuprà K, aquá
<
lb
/>
que aſcendit donec impleatur modiolus ex
<
lb
/>
primi motus ratione: interim verò cùm N,
<
lb
/>
preſſus ſit, incipiat ex imo trahi alterno mo
<
lb
/>
tu,
<
expan
abbr
="
deſcendétq;
">deſcendétque</
expan
>
M, embolus
<
expan
abbr
="
cúmq;
">cúmque</
expan
>
aqua, quæ
<
lb
/>
in ſpatio Q, continebatur non poſſit effluere,
<
lb
/>
M, concludente ſuperiùs modioli capacita
<
lb
/>
tem ad vnguem: nec deſcendere per K, quo
<
lb
/>
niam axis foramen premit, & quò magis vr
<
lb
/>
getur pondere & impetu ex ſuperiore loco
<
lb
/>
ab aqua, ita magis exquiſitè hæret K, fora
<
lb
/>
mini: ſequitur vt aqua per G, exeat, qua ſo
<
lb
/>
lùm exitus patet, aſcendénſque per fiſtulam
<
lb
/>
E, ingreditur eleuans operculum in catinum
<
lb
/>
per C,
<
expan
abbr
="
foramẽ
">foramen</
expan
>
, donec catinus impleatur: pòſt
<
lb
/>
ceſſante impulſu ex E, ſubſidet corium, &
<
lb
/>
axis in C, váſque A, plenum manet. </
s
>
<
s
id
="
s.000206
">Interim
<
lb
/>
verò dnm M, ad K, deſcendit, N, ad ſummum
<
lb
/>
modioli
<
expan
abbr
="
aſcẽdit
">aſcendit</
expan
>
, modiolúſque impletur aqua
<
lb
/>
eadem ratione: vnde cum rurſus premitur,
<
lb
/>
exprimit aquam per H, in F, & per D, eadem
<
lb
/>
ratione in modiolum, qui cùm iam plenus ſit
<
lb
/>
aqua, nec illa per C, regredi poſſit, cùm axis
<
lb
/>
& corium eò magis hæreant foramini, quò
<
lb
/>
magis ab aqua ex ſuperiore parte premun
<
lb
/>
tur, ſequitur vt ex ſecundi motus naturalis
<
lb
/>
ratione, quo etiam grauia ſursùm feruntur,
<
lb
/>
vt aqua per A, in B, aſcendens effundatur, at
<
lb
/>
que ita alternante motu ac pleno ſemper ca
<
lb
/>
tino, vt effluere ex imo K, & L, in altum aſ
<
lb
/>
cendens, quantumlibet per B, nunquam de
<
lb
/>
ſinat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000207
">
<
margin.target
id
="
marg19
"/>
Vitruuius
<
lb
/>
lib. 10. 6. 12.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000208
">Eiuſdem argumenti eſt tuba nauium, qua
<
lb
/>
ſolent naues aqua periclitantes euacuare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000209
">Cuius exemplo conſtructa eſt machina Bar
<
lb
/>
tholomæi Brambillæ, quam nos vidimus
<
lb
/>
Mediolani, nulla ex parte antiquis artificio
<
lb
/>
inferior. </
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.010.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/010/2.jpg
"
number
="
4
"/>
<
p
type
="
caption
">
<
s
id
="
s.000210
">Machina Brambilica.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000211
">BD, tuba, inanis in
<
lb
/>
tus, lignea, rotunda, ve
<
lb
/>
ctibus & regulis fixa,
<
lb
/>
latior parte ſuperiore
<
lb
/>
tota DM, inferiore ar
<
lb
/>
ctior: qua parte exci
<
lb
/>
pitur C, vaſe aquæ im
<
lb
/>
merſo, & vndique à la
<
lb
/>
teribus perforato, vt
<
lb
/>
aqua ingredi poſſit: la
<
lb
/>
pilli autem & arena
<
lb
/>
minimè, fundo vaſis C,
<
lb
/>
ſolido. </
s
>
<
s
id
="
s.000212
">Sic fiet vt tuba
<
lb
/>
aquam ex vaſe puram,
<
lb
/>
cùm opus fuerit, non
<
lb
/>
lapillos aut arenam,
<
lb
/>
quibus machina impe
<
lb
/>
diretur, hauriat. </
s
>
<
s
id
="
s.000213
">In loco
<
lb
/>
M, vbi arctior pars la
<
lb
/>
tiori committitur, co
<
lb
/>
rium ſuperiùs ex parte
<
lb
/>
M, annectitur, cui ſu
<
lb
/>
perimminet lamina te
<
lb
/>
nuis plumbea, vt cùm
<
lb
/>
eleuetur ex parte Q,
<
lb
/>
pondere ſuo denuò cadat, & integat canalem
<
lb
/>
L, exquiſite. </
s
>
<
s
id
="
s.000214
">Embolus autem maſculus AE,
<
lb
/>
minor tubæ latitudine, ſed
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
in ſupremo,
<
lb
/>
vbi eſt D, ad amuſſim obſtruat tubæ
<
expan
abbr
="
foramẽ
">foramen</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000215
">Inane autem ſit OP. </
s
>
<
s
id
="
s.000216
">Ex imo emboli tres vir
<
lb
/>
gæ ferreæ ſolidæ prodeant, ad latera tubæ in
<
lb
/>
tus pertingentes, quas corio circumueſties,
<
lb
/>
ne contactu tubam exulcerent. </
s
>
<
s
id
="
s.000217
">Hæ tripodis
<
lb
/>
imaginem referunt, inferiùs latiores ac ma
<
lb
/>
gis diſtantes, vbi F, quàm ſuperiùs vbi E.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000218
">Manifeſtum eſt igitur, totum ſpatium iuxta
<
lb
/>
N, eſſe inane, nec præter virgulas aliquid
<
lb
/>
eſſe in eo: quo fit vt peruia ſit vita ex O, &
<
lb
/>
P, in N, atque viciſſim ex N, in O, & P:
<
expan
abbr
="
totũ
">totum</
expan
>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>