Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="80"/>
              accidentia ſingularia ad materiam ſenſilem indiuiduam; ſic & facta per abſtractionem vniuerſa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg722"/>
                <lb/>
              lia materiam ſenſilem vniuersè ſignificant, quam mox eſſentiæ partem eſſe oſtendemus; & pro­
                <lb/>
              pter modum eſſendi quem abſtrahendo mutat; ex eo quae eſt exiſtentiæ principium, in principium
                <lb/>
              eſſentiæ transformari. </s>
              <s>Hoc ipſum oſtenſuri nunc exordiamur ab ea materia quæ tranſmutatio­
                <lb/>
              ni ſubiicitur, & illam inueniamus quæ conſtituit methodum naturalem. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              verò dubitatur ma­
                <lb/>
              teriam ſenſilem quæ
                <expan abbr="ſubſtãtiæ">ſubſtantiæ</expan>
              formam excipit, eſſe ſingularem: quod
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              fit eſt ſingulare; & ge­
                <lb/>
              neratur non homo, ſed Callias & Plato. </s>
              <s>Veruntamen ſicuti mutationes ſunt ſingularium; ſic de
                <lb/>
              iis nulla methodus eſſe poteſt; quando eſſent incerta & infinita. </s>
              <s>Quocirca vt ſcientiam genera­
                <lb/>
              re poſsint; ſingularia ad vniuerſale quoddam referenda ſunt. </s>
              <s>At verò ſi vniuerſale colligitur ex
                <lb/>
              ſingularibus, imminebit periculum; ne ſeparatum à formis ſenſilibus generationi repugnet, &
                <lb/>
              aliud repræſentet, atque ea ſingularia quæ ſunt obnoxia mutationi: nanque homo ſeparatur ab
                <lb/>
              indiuidui conditionibus. </s>
              <s>id autem quod eſt huiuſmodi æternum eſt, & cùm ſignificet naturam
                <lb/>
              communem, ſiquid illi tribuatur, conueniet communiter. </s>
              <s>Attamen generari proprium eſt ſingu­
                <lb/>
              larium, quatenus ſingularia ſunt. </s>
              <s>Verumenimuerò philoſophi nos
                <expan abbr="perſuadẽt">perſuadent</expan>
              vniuerſale duplex
                <lb/>
              eſſe: alterum quidem quod repræſentat ipſa ſingularia, ita vt cum illud concipio, ſimul
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              men­
                <lb/>
              te comprehendam ſingula in illa natura communi conuenientia, quod ſanè abſtrahitur ab indi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg723"/>
                <lb/>
              uidui conditionibus, ita tamen, vt
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              referat conditiones ſenſiles: verùm quia non magis huius
                <lb/>
              quàm illius indiuidui proprietates refert; proptereà dicatur vniuerſale. </s>
              <s>Alterum vniuerſale eſt
                <lb/>
              quod ſignificat naturam ab indiuidui conditionibus omnino ſeparatam, vt ſi
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              ipſum nul­
                <lb/>
              la ratione materiæ ſenſilis habita ſpectem. </s>
              <s>Illud
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              compoſitum eſt ex forma & materia ſen­
                <lb/>
              ſili: quapropter in eo aliud eſt eſſe ab eſſentia, & hoc in multis eſt,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              adeò in vniuerſis ſingula­
                <lb/>
              ribus & quia non ſeparatur à materia ſenſili vniuerſale, phyſicum non iniuria vocabitur:
                <expan abbr="idq́ue">idque</expan>
                <lb/>
              definitioni ſubiicitur. </s>
              <s>Alterum eſt in mente ſola,
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>cum eſſentia ſua, cuius cùm duæ ſint par­
                <lb/>
              tes, forma nimirum & materia quæ mente concipitur, ita etiam è binis partibus, quæ binis illis
                <lb/>
              reſpondeant, proportione conflatur, genere videlicet vt materia, differentia verò vt forma. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
                <lb/>
              enim fieri poteſt, vt forma naturalis à materia, ſeu re ſeu cogitatione ſeiungatur. </s>
              <s>Quocirca reipſa
                <lb/>
              reſidet in materia ſenſili, in mente verò alteram materiam aſſecuta eſt quæ pertinet ad mentem.
                <lb/>
              </s>
              <s>poſterius hoc genus vniuerſalis, ſi logicum dicamus, non erimus fortaſſe reprehendendi: quia
                <lb/>
                <foreign lang="grc">λόγος</foreign>
              eſſentiam
                <expan abbr="definitionemq́">definitionemque</expan>
              . </s>
              <s>ſignificat, & rationem quæ iam eſt hoc vniuerſale à ſenſili mate­
                <lb/>
              ria ſecretum, & mentis officium per quod vniuerſale hoc ſeparatur à materia ſenſili indiuidua.
                <lb/>
              </s>
              <s>æternum hoc, quippe extra omnem aleam temporis illud in ſeipſo perpetuum, quia ſemper eſt;
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg724"/>
                <lb/>
              ſimpliciter verò nequaquam, quia conſiſtit partibus quæ mutantur aſsiduè, & partes offert quæ
                <lb/>
              continuè variantur. </s>
              <s>Vtranque genus vniuerſalis ab Ariſtotele monſtratum eſt. </s>
              <s>Nam de primo
                <lb/>
              illo quod phyſicum dicimus. </s>
              <s>aliquando verba faciens hæc ſcripta reliquit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Homo & equus,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg725"/>
                <lb/>
              & illiuſmodi cętera in ipſis ſunt ſingulis & docuit eius
                <expan abbr="">non</expan>
              eſſe ſubſtantiam, ſed eſſe totum quod­
                <lb/>
              dam quod ex vniuerſali materia
                <expan abbr="formaq́">formaque</expan>
              . </s>
              <s>conſtet, ſicuti ſingulare conſtat ex materia
                <expan abbr="formaq́">formaque</expan>
              . </s>
              <s>ſin­
                <lb/>
              gulari. </s>
              <s>Rurſus de altero vniuerſali meminit quod rationem vocat,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              vt circulus. </s>
              <s>proinde inquit,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg726"/>
                <lb/>
              eſſe circuli & circulus, & eſſe animæ atque anima idem eſt: atque iterum teſtatus eſt hominem
                <lb/>
              dici bifariam, velut compoſitum, quare non eſt idem hominis eſſe, & hominem eſſe, vel vt ani­
                <lb/>
              mam; itaque idem ſunt eſſe hominis atque hominem. </s>
              <s>Vbi igitur in methodo naturali verſemur,
                <lb/>
              cùm vniuerſalia non ſeparentur à materia ſenſili ſimpliciter, ſed à ſingulari tantùm, &
                <expan abbr="ſupponãt">ſupponant</expan>
                <lb/>
              pro ſingularibus: ideò fit, vt non ſit ſcientia ſingularium: nec ob id quæ de vniuerſali
                <expan abbr="pronuntiã-tur">pronuntian­
                  <lb/>
                tur</expan>
              , abhorreant à ſingularibus. </s>
              <s>Nec quatenus naturæ quædam communes ſint; illis generari tri­
                <lb/>
              buatur, ſed vt referunt ſingularia generatim, de quibus ſigillatim ea prędicari poſſunt. </s>
              <s>Nec ea
                <lb/>
              materia quæ ſubiicitur methodo naturali, quia ſenſilis, ſit ſingularis. </s>
              <s>Etenim ſicut eſt ſingularis
                <lb/>
              homo, & communis: ita
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              eſt materia ſenſilis ſingularis, & materia communis quæ eadem
                <lb/>
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              ſenſilis eſt, hęc methodi, illa mutationis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              ſanè ſenſilis, quia materia communis ſentia­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg727"/>
                <lb/>
              tur, ſed quia proximè referat eam quæ pellit ſenſum, & vt ſępe diximus, quia pro illa ſupponit.
                <lb/>
              </s>
              <s>qua ratione
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              res ſenſiles ſcientiæ naturali ſubiiciuntur, quas propter vim methodi nihilo­
                <lb/>
              minus vniuerſales eſſe neceſſe eſt: ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              potentia ſenſiles, quia cùm applicantur ad conditiones
                <lb/>
              ſenſiles & hæc accidentia, fiunt ſenſiles, & ſunt in habitu, non actu ſenſiles.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg711"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg712"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg713"/>
              a 1 Phyſ.
                <lb/>
              T. 29.
                <lb/>
                <lb/>
              7. Met.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg714"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg715"/>
              a Land.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg716"/>
              b 6. Met.
                <lb/>
              T. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg717"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg718"/>
              c 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg719"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg720"/>
              d 10. Met.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg721"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg722"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg723"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg724"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg725"/>
              a 7. Met.
                <lb/>
              T. 30. apud
                <lb/>
              Alexand.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg726"/>
              b 8. Met.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg727"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              quod' nam genus materiæ ſumatur in definitionibus naturalibus. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XIX
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>MATERIAM ſenſilem, atque illam quidem ſingularem didicimus eſſe ſtratum muta­
                <lb/>
              tionis naturalis, vniuerſalem verò in methodo naturali ſpectari. </s>
              <s>ſed vtrum'ne omnis ma­
                <lb/>
              teria ſenſilis,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              quam vniuerſalis, in naturali methodo accipitur, & vtrum pars eſt definitionis
                <lb/>
              naturalis, an aliquam aliam vicem in naturali definitione gerit, & vtrùm aliud vltra ſenſilis ma­
                <lb/>
              teriæ genus in naturali definitione
                <expan abbr="accipiendũ">accipiendum</expan>
              eſt? </s>
              <s>Porrò materiam geminam obſeruamus apud </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>