Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(80)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div277
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
114
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4390
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
80
"
file
="
0100
"
n
="
100
"
rhead
="
GNOMONICES
"/>
nationis plani à Verticali circulo proprie dicto, ita vt tanta ſit declinatio plani, quantus eſt angu-
<
lb
/>
lus E I G, atque adeo arcus circuli ex centro I, deſcripti inter rectas I E, I G, comprehenſus conti-
<
lb
/>
neat gradus declinationis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4391
"
xml:space
="
preserve
">Ducatur enim G K, in plano inſtrumẽti A B C D, perpendicularis ad
<
lb
/>
G H, ita vt G K, ſit communis ſectio Verticalis circuli proprie dicti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4392
"
xml:space
="
preserve
">plani, in quo eſt inſtrumen
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0100-01
"
xlink:href
="
fig-0100-01a
"
number
="
63
">
<
image
file
="
0100-01
"
xlink:href
="
http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0100-01
"/>
</
figure
>
tum A B C D. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4393
"
xml:space
="
preserve
">Erit igitur
<
lb
/>
E G K, angulus declinationis
<
lb
/>
plani propoſiti per rectã A B,
<
lb
/>
ducti à Verticali per rectam
<
lb
/>
G k, ducto. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4394
"
xml:space
="
preserve
">Nam cum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4395
"
xml:space
="
preserve
">Ver
<
lb
/>
ticalis circuli planũ per G K,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-01
"
xlink:href
="
note-0100-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4396
"
xml:space
="
preserve
">planum propoſitum per
<
lb
/>
A B, ductum, rectum ſit ad Ho
<
lb
/>
rizontem, erit quoque com-
<
lb
/>
munis ſectio Verticalis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4397
"
xml:space
="
preserve
">pla
<
lb
/>
ni propoſiti perpendicularis
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-02
"
xlink:href
="
note-0100-02a
"
xml:space
="
preserve
">19. vndec.</
note
>
ad Horizontem, atque adeo
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4398
"
xml:space
="
preserve
">ad rectas G k, A B, in Ho-
<
lb
/>
rizonte exiſtentes, ex deſin.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4399
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4400
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4401
"
xml:space
="
preserve
">11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4402
"
xml:space
="
preserve
">Euclidis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4403
"
xml:space
="
preserve
">Igitur ex
<
lb
/>
definitione 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4404
"
xml:space
="
preserve
">eiuſdem libri,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-03
"
xlink:href
="
note-0100-03a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
erit E G K, angulus decli-
<
lb
/>
nationis, ſiue inclinationis
<
lb
/>
plani propoſiti per A B, ducti
<
lb
/>
ad Verticalem circulum per
<
lb
/>
G k, ductum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4405
"
xml:space
="
preserve
">quandoquidem
<
lb
/>
rectæ G K, G E, ad idem pun
<
lb
/>
ctũ G, cõmunis ſectionis pla-
<
lb
/>
ni ꝓpoſiti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4406
"
xml:space
="
preserve
">Verticalis, rectos
<
lb
/>
cũ cõmuni ſectione angulos
<
lb
/>
efficiunt, vt dictum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4407
"
xml:space
="
preserve
">Quòd
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-04
"
xlink:href
="
note-0100-04a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ſi planum per A B, ductum
<
lb
/>
non ſit rectum ad Horizontẽ,
<
lb
/>
erit nihilominus E G K, angulus declinationis, licet impropriè. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4408
"
xml:space
="
preserve
">oſtendit enim declinationem li-
<
lb
/>
neæ A B, quæ Horizonti æquidiſtat, à Verticali circulo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4409
"
xml:space
="
preserve
">Quamobrem, cum angulo E G K, ęqualis
<
lb
/>
ſit angulus E I G, (cum enim angulus I G K, rectus ęqualis ſit duobus angulis ſimul I G E, E I G,
<
lb
/>
quòd hi vhi angulo recto æquales ſint, ob rectum angulum G E I; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4410
"
xml:space
="
preserve
">ſi dematur communis angu-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-05
"
xlink:href
="
note-0100-05a
"
xml:space
="
preserve
">32. primi.</
note
>
lus I G E, remanebuntęquales anguli E G K, E I G.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4411
"
xml:space
="
preserve
">erit quoque E I G, angulus declinationis pla-
<
lb
/>
ni dati à Verticali circulo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4412
"
xml:space
="
preserve
">Quod eſt propoſitum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4413
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4414
"
xml:space
="
preserve
">IAM vero, num planum propoſitum ad ortum declinet, an ad occaſum, ita cognoſcemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4415
"
xml:space
="
preserve
">Si
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-06
"
xlink:href
="
note-0100-06a
"
xml:space
="
preserve
">An planũ pro-
<
lb
/>
poſitum in or-
<
lb
/>
tum, an uerò
<
lb
/>
in occaſum de-
<
lb
/>
clinet, qua ra-
<
lb
/>
tione cognoſca-
<
lb
/>
tur.</
note
>
planum ad meridiem vergat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4416
"
xml:space
="
preserve
">meridiana linea ſecet rectam E B, ipſum declinabit à meridie in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-07
"
xlink:href
="
note-0100-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ortum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4417
"
xml:space
="
preserve
">ſi verò linea meridiana ſecet rectam E A, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4418
"
xml:space
="
preserve
">planum ſpectet ad meridiem, ipſum à meri-
<
lb
/>
die in occaſum declinabit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4419
"
xml:space
="
preserve
">Contra verò, ſi planum ad Septentrionem vergat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4420
"
xml:space
="
preserve
">Nam linea meridia-
<
lb
/>
na ſecante rectam E B, planum à Septentrione in occaſum, ſecante autem recram E A, in ortum
<
lb
/>
declinabit, vt ex figura apparet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4421
"
xml:space
="
preserve
">Iam vero, ſi ex I, circulum deſcribas ad quodcunque interuallum,
<
lb
/>
dabit arcus inter rectas I E, I G, comprehenſus, gradus declinationis, vt etiam ante diximus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4422
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4423
"
xml:space
="
preserve
">IDEM hoc modo diſcemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4424
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam linea meridiana G H, dum ipſam E F, ſecat oblique,
<
lb
/>
cum recta A B, efficit angulum acutum, cui ſemper ſubtenditur recta I E, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4425
"
xml:space
="
preserve
">reliquum obtuſum;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4426
"
xml:space
="
preserve
">ex qua parte extiterit hic angulus obtuſus, in eam planũ declinabit, adeo vt ſi angulus obtuſus fue
<
lb
/>
rit verſus ortum, planũ à meridie vel Septẽtrione in ortũ, ſi vero in occaſum, in occaſum declinet.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4427
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4428
"
xml:space
="
preserve
">CAETERVM tunc planum à meridie declinare in ortum vel occaſum, hoc eſt, ad meridiẽ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-08
"
xlink:href
="
note-0100-08a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
ſpectare ſciemus, cum nobis ad planum conuerſis Sol à dextris oritur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4429
"
xml:space
="
preserve
">occidit à ſiniſtris; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4430
"
xml:space
="
preserve
">à Se-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0100-09
"
xlink:href
="
note-0100-09a
"
xml:space
="
preserve
">An planũ pro-
<
lb
/>
poſitum ad me-
<
lb
/>
ridiem ſpectet,
<
lb
/>
an ad Septen-
<
lb
/>
trionem.</
note
>
ptentrione vero, cum ex parte ſiniſtra oritur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4431
"
xml:space
="
preserve
">ex parte dextra occidit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4432
"
xml:space
="
preserve
">Quòd ſi planum tantam
<
lb
/>
habeat declinationem à Verticali, vt parum à Meridiano circulo differat, proptereaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4433
"
xml:space
="
preserve
">difficile ad-
<
lb
/>
modum ſit dignoſcere, an ad meridiem ſpecter, an vero ad Septentrionem, vtemur hac arte. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4434
"
xml:space
="
preserve
">Ad
<
lb
/>
muri planum, vel certe ad rectam, quę in eo parallela ducta eſt Horizõti, ducemus in plano, quod
<
lb
/>
Horizonti ęquidiſter, perpendicularem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4435
"
xml:space
="
preserve
">eius declinationem inueſtigabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4436
"
xml:space
="
preserve
">Si enim murus à
<
lb
/>
Meridiano circulo parum declinat, parum etiam declinabit dicta perpendicularis à Verticali cir-
<
lb
/>
culo proprie dicto, ac proinde ſacile intelligemus, num ea ad meridiem, vel ad Septentrionem
<
lb
/>
ſpectet, ſecundum regulam pręſcript@m: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4437
"
xml:space
="
preserve
">quare & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4438
"
xml:space
="
preserve
">eius declinationem cognoſcemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4439
"
xml:space
="
preserve
">Itaque ſi hęc
<
lb
/>
perpendicularis declinet à meridie in ortũ, vel à Septentrione in occaſum, declinabit murus pro-
<
lb
/>
poſitus à Septentrione in ortum, ſi ad ortum ſpectat, vel à meridie in occaſum, ſi ad occaſum </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>