Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
81 61
82 62
83 63
84 64
85 65
86 66
87 67
88 68
89 69
90 70
91 71
92 72
93 73
94 74
95 75
96 76
97 77
98 78
99 79
100 80
101 81
102 82
103 83
104 84
105 85
106 86
107 87
108 88
109 89
110 90
< >
page |< < (80) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div277" type="section" level="1" n="114">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4390" xml:space="preserve">
              <pb o="80" file="0100" n="100" rhead="GNOMONICES"/>
            nationis plani à Verticali circulo proprie dicto, ita vt tanta ſit declinatio plani, quantus eſt angu-
              <lb/>
            lus E I G, atque adeo arcus circuli ex centro I, deſcripti inter rectas I E, I G, comprehenſus conti-
              <lb/>
            neat gradus declinationis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4391" xml:space="preserve">Ducatur enim G K, in plano inſtrumẽti A B C D, perpendicularis ad
              <lb/>
            G H, ita vt G K, ſit communis ſectio Verticalis circuli proprie dicti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4392" xml:space="preserve">plani, in quo eſt inſtrumen
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0100-01" xlink:href="fig-0100-01a" number="63">
                <image file="0100-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0100-01"/>
              </figure>
            tum A B C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s4393" xml:space="preserve">Erit igitur
              <lb/>
            E G K, angulus declinationis
              <lb/>
            plani propoſiti per rectã A B,
              <lb/>
            ducti à Verticali per rectam
              <lb/>
            G k, ducto. </s>
            <s xml:id="echoid-s4394" xml:space="preserve">Nam cum & </s>
            <s xml:id="echoid-s4395" xml:space="preserve">Ver
              <lb/>
            ticalis circuli planũ per G K,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-01" xlink:href="note-0100-01a" xml:space="preserve">10</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4396" xml:space="preserve">planum propoſitum per
              <lb/>
            A B, ductum, rectum ſit ad Ho
              <lb/>
            rizontem, erit quoque com-
              <lb/>
            munis ſectio Verticalis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4397" xml:space="preserve">pla
              <lb/>
            ni propoſiti perpendicularis
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-02" xlink:href="note-0100-02a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            ad Horizontem, atque adeo
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4398" xml:space="preserve">ad rectas G k, A B, in Ho-
              <lb/>
            rizonte exiſtentes, ex deſin.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4399" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s4400" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4401" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s4402" xml:space="preserve">Euclidis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4403" xml:space="preserve">Igitur ex
              <lb/>
            definitione 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s4404" xml:space="preserve">eiuſdem libri,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-03" xlink:href="note-0100-03a" xml:space="preserve">20</note>
            erit E G K, angulus decli-
              <lb/>
            nationis, ſiue inclinationis
              <lb/>
            plani propoſiti per A B, ducti
              <lb/>
            ad Verticalem circulum per
              <lb/>
            G k, ductum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4405" xml:space="preserve">quandoquidem
              <lb/>
            rectæ G K, G E, ad idem pun
              <lb/>
            ctũ G, cõmunis ſectionis pla-
              <lb/>
            ni ꝓpoſiti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4406" xml:space="preserve">Verticalis, rectos
              <lb/>
            cũ cõmuni ſectione angulos
              <lb/>
            efficiunt, vt dictum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4407" xml:space="preserve">Quòd
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-04" xlink:href="note-0100-04a" xml:space="preserve">30</note>
            ſi planum per A B, ductum
              <lb/>
            non ſit rectum ad Horizontẽ,
              <lb/>
            erit nihilominus E G K, angulus declinationis, licet impropriè. </s>
            <s xml:id="echoid-s4408" xml:space="preserve">oſtendit enim declinationem li-
              <lb/>
            neæ A B, quæ Horizonti æquidiſtat, à Verticali circulo. </s>
            <s xml:id="echoid-s4409" xml:space="preserve">Quamobrem, cum angulo E G K, ęqualis
              <lb/>
            ſit angulus E I G, (cum enim angulus I G K, rectus ęqualis ſit duobus angulis ſimul I G E, E I G,
              <lb/>
            quòd hi vhi angulo recto æquales ſint, ob rectum angulum G E I; </s>
            <s xml:id="echoid-s4410" xml:space="preserve">ſi dematur communis angu-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-05" xlink:href="note-0100-05a" xml:space="preserve">32. primi.</note>
            lus I G E, remanebuntęquales anguli E G K, E I G.) </s>
            <s xml:id="echoid-s4411" xml:space="preserve">erit quoque E I G, angulus declinationis pla-
              <lb/>
            ni dati à Verticali circulo. </s>
            <s xml:id="echoid-s4412" xml:space="preserve">Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4413" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4414" xml:space="preserve">IAM vero, num planum propoſitum ad ortum declinet, an ad occaſum, ita cognoſcemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4415" xml:space="preserve">Si
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-06" xlink:href="note-0100-06a" xml:space="preserve">An planũ pro-
                <lb/>
              poſitum in or-
                <lb/>
              tum, an uerò
                <lb/>
              in occaſum de-
                <lb/>
              clinet, qua ra-
                <lb/>
              tione cognoſca-
                <lb/>
              tur.</note>
            planum ad meridiem vergat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4416" xml:space="preserve">meridiana linea ſecet rectam E B, ipſum declinabit à meridie in
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-07" xlink:href="note-0100-07a" xml:space="preserve">40</note>
            ortum: </s>
            <s xml:id="echoid-s4417" xml:space="preserve">ſi verò linea meridiana ſecet rectam E A, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4418" xml:space="preserve">planum ſpectet ad meridiem, ipſum à meri-
              <lb/>
            die in occaſum declinabit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4419" xml:space="preserve">Contra verò, ſi planum ad Septentrionem vergat. </s>
            <s xml:id="echoid-s4420" xml:space="preserve">Nam linea meridia-
              <lb/>
            na ſecante rectam E B, planum à Septentrione in occaſum, ſecante autem recram E A, in ortum
              <lb/>
            declinabit, vt ex figura apparet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4421" xml:space="preserve">Iam vero, ſi ex I, circulum deſcribas ad quodcunque interuallum,
              <lb/>
            dabit arcus inter rectas I E, I G, comprehenſus, gradus declinationis, vt etiam ante diximus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4422" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4423" xml:space="preserve">IDEM hoc modo diſcemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4424" xml:space="preserve">Quoniam linea meridiana G H, dum ipſam E F, ſecat oblique,
              <lb/>
            cum recta A B, efficit angulum acutum, cui ſemper ſubtenditur recta I E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4425" xml:space="preserve">reliquum obtuſum;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4426" xml:space="preserve">ex qua parte extiterit hic angulus obtuſus, in eam planũ declinabit, adeo vt ſi angulus obtuſus fue
              <lb/>
            rit verſus ortum, planũ à meridie vel Septẽtrione in ortũ, ſi vero in occaſum, in occaſum declinet.</s>
            <s xml:id="echoid-s4427" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4428" xml:space="preserve">CAETERVM tunc planum à meridie declinare in ortum vel occaſum, hoc eſt, ad meridiẽ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-08" xlink:href="note-0100-08a" xml:space="preserve">50</note>
            ſpectare ſciemus, cum nobis ad planum conuerſis Sol à dextris oritur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4429" xml:space="preserve">occidit à ſiniſtris; </s>
            <s xml:id="echoid-s4430" xml:space="preserve">à Se-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0100-09" xlink:href="note-0100-09a" xml:space="preserve">An planũ pro-
                <lb/>
              poſitum ad me-
                <lb/>
              ridiem ſpectet,
                <lb/>
              an ad Septen-
                <lb/>
              trionem.</note>
            ptentrione vero, cum ex parte ſiniſtra oritur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4431" xml:space="preserve">ex parte dextra occidit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4432" xml:space="preserve">Quòd ſi planum tantam
              <lb/>
            habeat declinationem à Verticali, vt parum à Meridiano circulo differat, proptereaq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s4433" xml:space="preserve">difficile ad-
              <lb/>
            modum ſit dignoſcere, an ad meridiem ſpecter, an vero ad Septentrionem, vtemur hac arte. </s>
            <s xml:id="echoid-s4434" xml:space="preserve">Ad
              <lb/>
            muri planum, vel certe ad rectam, quę in eo parallela ducta eſt Horizõti, ducemus in plano, quod
              <lb/>
            Horizonti ęquidiſter, perpendicularem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4435" xml:space="preserve">eius declinationem inueſtigabimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4436" xml:space="preserve">Si enim murus à
              <lb/>
            Meridiano circulo parum declinat, parum etiam declinabit dicta perpendicularis à Verticali cir-
              <lb/>
            culo proprie dicto, ac proinde ſacile intelligemus, num ea ad meridiem, vel ad Septentrionem
              <lb/>
            ſpectet, ſecundum regulam pręſcript@m: </s>
            <s xml:id="echoid-s4437" xml:space="preserve">quare & </s>
            <s xml:id="echoid-s4438" xml:space="preserve">eius declinationem cognoſcemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4439" xml:space="preserve">Itaque ſi hęc
              <lb/>
            perpendicularis declinet à meridie in ortũ, vel à Septentrione in occaſum, declinabit murus pro-
              <lb/>
            poſitus à Septentrione in ortum, ſi ad ortum ſpectat, vel à meridie in occaſum, ſi ad occaſum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>