1diebus, dum caniculæ ſydus torret terras
perpetuò miſcendo, agitandóque permiſ
cueris, vermicularem habebis ab initio mel
lis habentem craſſitudinem, æruginis au
tem colorem, ſed longè ſplendidiorem: detra
cta verò è vaſe, atque tabulæ impoſita, for
matáque in vermiculorum ſimilitudinem,
vnde nomen ſumpſit, etiam æruginis ſub
ſtantiam acquiret. Cæruleum fit ſic: In fer
reum vas aceti acerrimi pondo tria infunde,
ſed prius in eo ſalis Ammoniaci qualiſcunque
vnciæ quadrantem diſſolue, inde bracteas
tenues argenti, vnicuique perforatis paruis
foraminibus, ac viuo argento oblitas bacu
lo innecte, ipſum baculum ita ſuſpende ſu
per vas, ne multum abfit ab aceto, nec ta
men tangat illud: inde omnia fimo equino
calidiore contege: poſt 20. dies ex argento
cæruleum detrahes, inde repone rurſus: & ſi
opus eſt, argento obline argenti bracteas:
& poſt alios 20. dies, quod collectum cæ
rulei fuerit, erades: repete hoc ſæpius: tan
dem quicquid ex cæruleo collectum fuerit
in vas prius argenti ſpuma, lithargyrium
vocant, oblitum coniice, & paululùm
torreto: inde refrigeratum fontis aqua el
uito, vt puluis abſcedat, ſiccatóque in
Sole.
perpetuò miſcendo, agitandóque permiſ
cueris, vermicularem habebis ab initio mel
lis habentem craſſitudinem, æruginis au
tem colorem, ſed longè ſplendidiorem: detra
cta verò è vaſe, atque tabulæ impoſita, for
matáque in vermiculorum ſimilitudinem,
vnde nomen ſumpſit, etiam æruginis ſub
ſtantiam acquiret. Cæruleum fit ſic: In fer
reum vas aceti acerrimi pondo tria infunde,
ſed prius in eo ſalis Ammoniaci qualiſcunque
vnciæ quadrantem diſſolue, inde bracteas
tenues argenti, vnicuique perforatis paruis
foraminibus, ac viuo argento oblitas bacu
lo innecte, ipſum baculum ita ſuſpende ſu
per vas, ne multum abfit ab aceto, nec ta
men tangat illud: inde omnia fimo equino
calidiore contege: poſt 20. dies ex argento
cæruleum detrahes, inde repone rurſus: & ſi
opus eſt, argento obline argenti bracteas:
& poſt alios 20. dies, quod collectum cæ
rulei fuerit, erades: repete hoc ſæpius: tan
dem quicquid ex cæruleo collectum fuerit
in vas prius argenti ſpuma, lithargyrium
vocant, oblitum coniice, & paululùm
torreto: inde refrigeratum fontis aqua el
uito, vt puluis abſcedat, ſiccatóque in
Sole.
Metallica
igne conſtitu
ta non reti
nent colores
præter ni
grum. Vermi
cularis.
igne conſtitu
ta non reti
nent colores
præter ni
grum. Vermi
cularis.
Cæruleum.
Ceruſſa.
Ceruſſa fit iniecto aceto acri in vas, inde
ſarmenta impone, ſarmentis plumbi tenues
bracteas pondo vnius. Sepeli in fimo equi
no, poſt 25. dies colliges ceruſſam: vel ſi
diligentior cuſtos eſſe volueris, poſt primos
decem dies eradito, & reponito rurſus, ac
ter repetito. Aliud genus fuco aptiſſimum,
candidiſſimumque, vehitur ex hiſpania. In
vrinam bracteas pone tenues è plumbo can
dido, hoc autem nos vocamus ſtannum, &
diſtilla vrinam totam, interim plumbum
tranſit in ceruſſam, ſiccatur, teritur, cri
bratur.
ſarmenta impone, ſarmentis plumbi tenues
bracteas pondo vnius. Sepeli in fimo equi
no, poſt 25. dies colliges ceruſſam: vel ſi
diligentior cuſtos eſſe volueris, poſt primos
decem dies eradito, & reponito rurſus, ac
ter repetito. Aliud genus fuco aptiſſimum,
candidiſſimumque, vehitur ex hiſpania. In
vrinam bracteas pone tenues è plumbo can
dido, hoc autem nos vocamus ſtannum, &
diſtilla vrinam totam, interim plumbum
tranſit in ceruſſam, ſiccatur, teritur, cri
bratur.
Sandix.
E ceruſſa ſandix fit, coloris rubicundi ve
nuſtiſſimi. Ceruſſam igitur in ferream pati
nam pone: agitáque iuxta ignem tamdiu,
donec rubeſcat, ac ſplendeat. Manifeſtum
eſt igitur ex optima ceruſſa optimam fie
ri oportere. Ochra, id eſt, pallida naſci
tur, velut & ſandix: vnde Virgilius,
Sponte ſua ſandix paſcentes veſtiet agnos.
nuſtiſſimi. Ceruſſam igitur in ferream pati
nam pone: agitáque iuxta ignem tamdiu,
donec rubeſcat, ac ſplendeat. Manifeſtum
eſt igitur ex optima ceruſſa optimam fie
ri oportere. Ochra, id eſt, pallida naſci
tur, velut & ſandix: vnde Virgilius,
Sponte ſua ſandix paſcentes veſtiet agnos.
Ochra.
Sed nos eam quæ arte fit, docemus.
Itaque
plumbum nigrum tamdiu in vaſe excoqui
to, donec calorem ochræ contraxerit: nati
uæ autem ochræ color eſt flammeus. Fit &
ex rubrica ochra, dum vaſe fimo oblito tor
retur. Argenti ſpuma, quam vocamus Li
thargyrium, fit dum ab argento plumbum
ſeparatur, eſtque plumbum impurum: atque
ex vtroque viciſſim in alterum tranſitus eſt:
retinet tamen argenti quandam vim, &
quæ colore eſt flauo, aurea ob id appellatur.
Plumbago & ipſa ex plumbo fit: nam plum
bum cùm vexatur ignibus, in hæc duo tran
ſit; præſertim argento iunctum, argenti ſpu
mam atque plumbaginem. Aliquantulum
ſplendet plumbago, cæterùm argenti ſpu
mæ exterius ſimilis, infima parte colore ci
nereo, media miſto, cum in puluerem, au
rumque imitatur, ſi optima fuerit: hoc ſo
lo differt, quòd non reſiſtit iniuriis cœli, nec
diuturna admodum eſt. Conſtat autem ex
plumbi albi, argentique viui, paribus por
tionibus: ſalis rurſus Ammoniaci & ſulphu
phuris paribus iterum inter ſe portionibus,
ſed quæ ſint priorum ſextantes, aut qua
drantes. Sal, & ſulphur ſubtiliter teruntur,
plumbumque album, & argentum viuum
miſcentur: nam plumbum album tenuiſſi
ma in folia redactum eſſe oportet: miſcen
tur omnia in vitreo vaſe, diſtillatóque: &
quod in imo remanſerit, purpurina vo
catur.
plumbum nigrum tamdiu in vaſe excoqui
to, donec calorem ochræ contraxerit: nati
uæ autem ochræ color eſt flammeus. Fit &
ex rubrica ochra, dum vaſe fimo oblito tor
retur. Argenti ſpuma, quam vocamus Li
thargyrium, fit dum ab argento plumbum
ſeparatur, eſtque plumbum impurum: atque
ex vtroque viciſſim in alterum tranſitus eſt:
retinet tamen argenti quandam vim, &
quæ colore eſt flauo, aurea ob id appellatur.
Plumbago & ipſa ex plumbo fit: nam plum
bum cùm vexatur ignibus, in hæc duo tran
ſit; præſertim argento iunctum, argenti ſpu
mam atque plumbaginem. Aliquantulum
ſplendet plumbago, cæterùm argenti ſpu
mæ exterius ſimilis, infima parte colore ci
nereo, media miſto, cum in puluerem, au
rumque imitatur, ſi optima fuerit: hoc ſo
lo differt, quòd non reſiſtit iniuriis cœli, nec
diuturna admodum eſt. Conſtat autem ex
plumbi albi, argentique viui, paribus por
tionibus: ſalis rurſus Ammoniaci & ſulphu
phuris paribus iterum inter ſe portionibus,
ſed quæ ſint priorum ſextantes, aut qua
drantes. Sal, & ſulphur ſubtiliter teruntur,
plumbumque album, & argentum viuum
miſcentur: nam plumbum album tenuiſſi
ma in folia redactum eſſe oportet: miſcen
tur omnia in vitreo vaſe, diſtillatóque: &
quod in imo remanſerit, purpurina vo
catur.
Lithargy
rium.
rium.
Plumbago.
Purpurina.
Omnis metallica materia, quæ arte con
ſtat, duabus ex partibus componitur: altera
quidem tenui & ignea, quæ plerunque vrit,
& coloris egregij eſt: altera terrea, quæ im
modicè ſiccat: tota verò vt eſt compoſita,
meta lis mutandis conducit: igitur metalli
ca factitia ad tres vſus parantur, ad mede
lam humani corporis, ad picturam, & adul
teranda metalla, gemmaſve: addi poteſt
quartus, qui præter propoſitum eſt, ſcilicet
ad venena.
ſtat, duabus ex partibus componitur: altera
quidem tenui & ignea, quæ plerunque vrit,
& coloris egregij eſt: altera terrea, quæ im
modicè ſiccat: tota verò vt eſt compoſita,
meta lis mutandis conducit: igitur metalli
ca factitia ad tres vſus parantur, ad mede
lam humani corporis, ad picturam, & adul
teranda metalla, gemmaſve: addi poteſt
quartus, qui præter propoſitum eſt, ſcilicet
ad venena.
Tres vtili
tates metal
licorum arte
conſtantiam.
tates metal
licorum arte
conſtantiam.
Succedit omnibus his maiore miraculo
vitrum, artis opus tale, vt gemmeæ natu
ræ, atque ob id mirum, quòd cùm omnes
ille ſeorſum, candidum, cæruleum, nigrum,
purpureum, viride, vitrum ſimul hæc obti
neat. Memini me vidiſſe olim ſplendore ac
colorum varietate, tenacitatéque adeò ele
gans, vt cælatum imitaretur Achatem. Mi
ro ingenio nunc candido adeò ſubtiliter ac
ordinatè diſtinguitur, vt dicere poſſis non
facilius, aut ſubtilius ceram elaborari poſſe.
Vnicum hoc eſt fragilitatis humanæ exem
plum, quod inter cæteros non ſolùm oculis,
ſed mente Principes perpetuò debent con
templari: verùm fragilior eſt longè vitro
vita humana, atque tantò, quantò res, quæ
ſponte frangitur, ea quæ non niſi alieno im
petu. Fiunt ex eo organa vocata, inſtrumen
ta muſicæ, ſuauicæ admodum voce, & quæ
faſtum pulchritudine humani regni oſten
dunt. Hinc colores iucundi, vox dulciſona,
ſplendor gratus, omnia leui caſu momento
pereuntia. Conſtat vitrum ex tribus lapidi
bus ſcilicet lucidis, vel arena, ſale chali, &
ſyderea: horum memini ſuperiùs me natu
ram recitaſſe. Trita hæc omnia magno igni
mandantur in vaſis, cogunturque vi ignis
in vitrum, quod extractum denuò vaſis mi
noribus in fornace excoquitur, & elabora
ratur. Sed iam his relictis, quæ vel arte
conſtant, vel imperfecta ſunt, ad perfectiora
tranſeamus.
vitrum, artis opus tale, vt gemmeæ natu
ræ, atque ob id mirum, quòd cùm omnes
ille ſeorſum, candidum, cæruleum, nigrum,
purpureum, viride, vitrum ſimul hæc obti
neat. Memini me vidiſſe olim ſplendore ac
colorum varietate, tenacitatéque adeò ele
gans, vt cælatum imitaretur Achatem. Mi
ro ingenio nunc candido adeò ſubtiliter ac
ordinatè diſtinguitur, vt dicere poſſis non
facilius, aut ſubtilius ceram elaborari poſſe.
Vnicum hoc eſt fragilitatis humanæ exem
plum, quod inter cæteros non ſolùm oculis,
ſed mente Principes perpetuò debent con
templari: verùm fragilior eſt longè vitro
vita humana, atque tantò, quantò res, quæ
ſponte frangitur, ea quæ non niſi alieno im
petu. Fiunt ex eo organa vocata, inſtrumen
ta muſicæ, ſuauicæ admodum voce, & quæ
faſtum pulchritudine humani regni oſten
dunt. Hinc colores iucundi, vox dulciſona,
ſplendor gratus, omnia leui caſu momento
pereuntia. Conſtat vitrum ex tribus lapidi
bus ſcilicet lucidis, vel arena, ſale chali, &
ſyderea: horum memini ſuperiùs me natu
ram recitaſſe. Trita hæc omnia magno igni
mandantur in vaſis, cogunturque vi ignis
in vitrum, quod extractum denuò vaſis mi
noribus in fornace excoquitur, & elabora
ratur. Sed iam his relictis, quæ vel arte
conſtant, vel imperfecta ſunt, ad perfectiora
tranſeamus.