Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
91
91
92
92
93
93
94
94
95
95
96
96
97
97
98
98
99
99
100
100
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.004339">
                <pb pagenum="451" xlink:href="016/01/100.jpg"/>
              diebus, dum caniculæ ſydus torret terras
                <lb/>
              perpetuò miſcendo, agitandóque permiſ­
                <lb/>
              cueris, vermicularem habebis ab initio mel­
                <lb/>
              lis habentem craſſitudinem, æruginis au­
                <lb/>
              tem colorem, ſed longè ſplendidiorem: detra­
                <lb/>
              cta verò è vaſe, atque tabulæ impoſita, for­
                <lb/>
              matáque in vermiculorum ſimilitudinem,
                <lb/>
              vnde nomen ſumpſit, etiam æruginis ſub­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg584"/>
                <lb/>
              ſtantiam acquiret. </s>
              <s id="s.004340">Cæruleum fit ſic: In fer­
                <lb/>
              reum vas aceti acerrimi pondo tria infunde,
                <lb/>
              ſed prius in eo ſalis Ammoniaci
                <expan abbr="qualiſcunq;">qualiſcunque</expan>
                <lb/>
              vnciæ quadrantem diſſolue, inde bracteas
                <lb/>
              tenues argenti, vnicuique perforatis paruis
                <lb/>
              foraminibus, ac viuo argento oblitas bacu­
                <lb/>
              lo innecte, ipſum baculum ita ſuſpende ſu­
                <lb/>
              per vas, ne multum abfit ab aceto, nec ta­
                <lb/>
              men tangat illud: inde omnia fimo equino
                <lb/>
              calidiore contege: poſt 20. dies ex argento
                <lb/>
              cæruleum detrahes, inde repone rurſus: & ſi
                <lb/>
              opus eſt, argento obline argenti bracteas:
                <lb/>
              & poſt alios 20. dies, quod collectum cæ­
                <lb/>
              rulei fuerit, erades: repete hoc ſæpius: tan­
                <lb/>
              dem quicquid ex cæruleo collectum fuerit
                <lb/>
              in vas prius argenti ſpuma, lithargyrium
                <lb/>
              vocant, oblitum coniice, & paululùm
                <lb/>
              torreto: inde refrigeratum fontis aqua el­
                <lb/>
              uito, vt puluis abſcedat, ſiccatóque in
                <lb/>
              Sole.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg585"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004341">
                <margin.target id="marg583"/>
              Metallica
                <lb/>
              igne conſtitu­
                <lb/>
              ta non reti­
                <lb/>
              nent colores
                <lb/>
              præter ni­
                <lb/>
              grum. </s>
              <s id="s.004342">Vermi­
                <lb/>
              cularis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004343">
                <margin.target id="marg584"/>
              Cæruleum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004344">
                <margin.target id="marg585"/>
              Ceruſſa.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004345">Ceruſſa fit iniecto aceto acri in vas, inde
                <lb/>
              ſarmenta impone, ſarmentis plumbi tenues
                <lb/>
              bracteas pondo vnius. </s>
              <s id="s.004346">Sepeli in fimo equi­
                <lb/>
              no, poſt 25. dies colliges ceruſſam: vel ſi
                <lb/>
              diligentior cuſtos eſſe volueris, poſt primos
                <lb/>
              decem dies eradito, & reponito rurſus, ac
                <lb/>
              ter repetito. </s>
              <s id="s.004347">Aliud genus fuco aptiſſimum,
                <lb/>
              candidiſſimumque, vehitur ex hiſpania. </s>
              <s id="s.004348">In
                <lb/>
              vrinam bracteas pone tenues è plumbo can­
                <lb/>
              dido, hoc autem nos vocamus ſtannum, &
                <lb/>
              diſtilla vrinam totam, interim plumbum
                <lb/>
              tranſit in ceruſſam, ſiccatur, teritur, cri­
                <lb/>
              bratur.
                <arrow.to.target n="marg586"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004349">
                <margin.target id="marg586"/>
              Sandix.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004350">E ceruſſa ſandix fit, coloris rubicundi ve­
                <lb/>
              nuſtiſſimi. </s>
              <s id="s.004351">Ceruſſam igitur in ferream pati­
                <lb/>
              nam pone: agitáque iuxta ignem tamdiu,
                <lb/>
              donec rubeſcat, ac ſplendeat. </s>
              <s id="s.004352">Manifeſtum
                <lb/>
              eſt igitur ex optima ceruſſa optimam fie­
                <lb/>
              ri oportere. </s>
              <s id="s.004353">Ochra, id eſt, pallida naſci­
                <lb/>
              tur, velut & ſandix: vnde Virgilius,
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Sponte ſua ſandix paſcentes veſtiet agnos.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
                <arrow.to.target n="marg587"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004354">
                <margin.target id="marg587"/>
              Ochra.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004355">Sed nos eam quæ arte fit, docemus. </s>
              <s id="s.004356">Itaque
                <lb/>
              plumbum nigrum tamdiu in vaſe excoqui­
                <lb/>
              to, donec calorem ochræ contraxerit: nati­
                <lb/>
              uæ autem ochræ color eſt flammeus. </s>
              <s id="s.004357">Fit &
                <lb/>
              ex rubrica ochra, dum vaſe fimo oblito tor­
                <arrow.to.target n="marg588"/>
                <lb/>
              retur. </s>
              <s id="s.004358">Argenti ſpuma, quam vocamus Li­
                <lb/>
              thargyrium, fit dum ab argento plumbum
                <lb/>
              ſeparatur, eſtque plumbum impurum: atque
                <lb/>
              ex vtroque viciſſim in alterum tranſitus eſt:
                <lb/>
              retinet tamen argenti quandam vim, &
                <lb/>
              quæ colore eſt flauo, aurea ob id appellatur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg589"/>
                <lb/>
              Plumbago & ipſa ex plumbo fit: nam plum­
                <lb/>
              bum cùm vexatur ignibus, in hæc duo tran­
                <lb/>
              ſit; præſertim argento iunctum, argenti ſpu­
                <lb/>
              mam atque plumbaginem. </s>
              <s id="s.004359">Aliquantulum
                <lb/>
              ſplendet plumbago, cæterùm argenti ſpu­
                <lb/>
              mæ exterius ſimilis, infima parte colore ci­
                <lb/>
              nereo, media miſto, cum in puluerem, au­
                <lb/>
              rumque imitatur, ſi optima fuerit: hoc ſo­
                <lb/>
              lo differt, quòd non reſiſtit iniuriis cœli, nec
                <lb/>
              diuturna admodum eſt. </s>
              <s id="s.004360">Conſtat autem ex
                <lb/>
              plumbi albi, argentique viui, paribus por­
                <lb/>
              tionibus: ſalis rurſus Ammoniaci & ſulphu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg590"/>
                <lb/>
              phuris paribus iterum inter ſe portionibus,
                <lb/>
              ſed quæ ſint priorum ſextantes, aut qua­
                <lb/>
              drantes. </s>
              <s id="s.004361">Sal, & ſulphur ſubtiliter teruntur,
                <lb/>
              plumbumque album, & argentum viuum
                <lb/>
              miſcentur: nam plumbum album tenuiſſi­
                <lb/>
              ma in folia redactum eſſe oportet: miſcen­
                <lb/>
              tur omnia in vitreo vaſe, diſtillatóque: &
                <lb/>
              quod in imo remanſerit, purpurina vo­
                <lb/>
              catur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004362">
                <margin.target id="marg588"/>
              Lithargy­
                <lb/>
              rium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004363">
                <margin.target id="marg589"/>
              Plumbago.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004364">
                <margin.target id="marg590"/>
              Purpurina.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004365">Omnis metallica materia, quæ arte con­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg591"/>
                <lb/>
              ſtat, duabus ex partibus componitur: altera
                <lb/>
              quidem tenui & ignea, quæ plerunque vrit,
                <lb/>
              & coloris egregij eſt: altera terrea, quæ im­
                <lb/>
              modicè ſiccat: tota verò vt eſt compoſita,
                <lb/>
              meta lis mutandis conducit: igitur metalli­
                <lb/>
              ca factitia ad tres vſus parantur, ad mede­
                <lb/>
              lam humani corporis, ad picturam, & adul­
                <lb/>
              teranda metalla, gemmaſve: addi poteſt
                <lb/>
              quartus, qui præter propoſitum eſt, ſcilicet
                <lb/>
              ad venena. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004366">
                <margin.target id="marg591"/>
              Tres vtili­
                <lb/>
              tates metal­
                <lb/>
              licorum arte
                <lb/>
              conſtantiam.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004367">Succedit omnibus his maiore miraculo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg592"/>
                <lb/>
              vitrum, artis opus tale, vt gemmeæ natu­
                <lb/>
              ræ, atque ob id mirum, quòd cùm omnes
                <lb/>
              ille ſeorſum, candidum, cæruleum, nigrum,
                <lb/>
              purpureum, viride, vitrum ſimul hæc obti­
                <lb/>
              neat. </s>
              <s id="s.004368">Memini me vidiſſe olim ſplendore ac
                <lb/>
              colorum varietate, tenacitatéque adeò ele­
                <lb/>
              gans, vt cælatum imitaretur Achatem. </s>
              <s id="s.004369">Mi­
                <lb/>
              ro ingenio nunc candido adeò ſubtiliter ac
                <lb/>
              ordinatè diſtinguitur, vt dicere poſſis non
                <lb/>
              facilius, aut ſubtilius ceram elaborari poſſe.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.004370">Vnicum hoc eſt fragilitatis humanæ exem­
                <lb/>
              plum, quod inter cæteros non ſolùm oculis,
                <lb/>
              ſed mente Principes perpetuò debent con­
                <lb/>
              templari: verùm fragilior eſt longè vitro
                <lb/>
              vita humana, atque tantò, quantò res, quæ
                <lb/>
              ſponte frangitur, ea quæ non niſi alieno im­
                <lb/>
              petu. </s>
              <s id="s.004371">Fiunt ex eo organa vocata, inſtrumen­
                <lb/>
              ta muſicæ, ſuauicæ admodum voce, & quæ
                <lb/>
              faſtum pulchritudine humani regni oſten­
                <lb/>
              dunt. </s>
              <s id="s.004372">Hinc colores iucundi, vox dulciſona,
                <lb/>
              ſplendor gratus, omnia leui caſu momento
                <lb/>
              pereuntia. </s>
              <s id="s.004373">Conſtat vitrum ex tribus lapidi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg593"/>
                <lb/>
              bus ſcilicet lucidis, vel arena, ſale chali, &
                <lb/>
              ſyderea: horum memini ſuperiùs me natu­
                <lb/>
              ram recitaſſe. </s>
              <s id="s.004374">Trita hæc omnia magno igni
                <lb/>
              mandantur in vaſis, cogunturque vi ignis
                <lb/>
              in vitrum, quod extractum denuò vaſis mi­
                <lb/>
              noribus in fornace excoquitur, & elabora­
                <lb/>
              ratur. </s>
              <s id="s.004375">Sed iam his relictis, quæ vel arte
                <lb/>
              conſtant, vel imperfecta ſunt, ad perfectiora
                <lb/>
              tranſeamus. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>