Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001105">
                <pb pagenum="96" xlink:href="025/01/100.jpg"/>
              ctum producit, cùm eadem ſit cauſarum & effectuum proportio. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001106">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001107"> Non nego, duplum eſſe effectum, ſed nego, duplam eſſe vim
                <lb/>
              morus, id eſt motum duplum, ſeu duplo velociorem, & ne diutiùs te ſu­
                <lb/>
              ſpenſum habeam, ſimili ferè experimento rem iſtam explico: Sit vas quod­
                <lb/>
                <figure id="id.025.01.100.1.jpg" xlink:href="025/01/100/1.jpg" number="34"/>
                <lb/>
              libet AB; ſitque inſerta fiſtula in B, per quam,
                <lb/>
              ſi aperiatur, effluat aqua priùs infuſa; & primò
                <lb/>
              quidem aqua occupet totam altitudinem AB,
                <lb/>
              Tum deinde ſubduplum BE, non eſt dubium,
                <lb/>
              quin Cylindrus BA extrudat aquam per fiſtulam
                <lb/>
              BC, majore vi, quàm Cylindrus EB; non ta­
                <lb/>
              men duplo majore, licèt Cylindrus BA fit du­
                <lb/>
              plus Cylindri BE; ſi enim dupla eſſet vis motus,
                <lb/>
              id eſt motus ille, quo per fiſtulam aqua erumpit,
                <lb/>
              duplo velocior, duplæ cauſæ, quadruplus eſſet ef­
                <lb/>
              fectus; nam ſi motus eſt duplo velocior, eo tem­
                <lb/>
              pore, quo data quantitas aquæ v.g. vncia effluit,
                <lb/>
              extruſa à Cylindro BE, effluent duæ vnciæ ex­
                <lb/>
              truſæ à Cylindro BA; ſed extrudere duas vncias,
                <lb/>
              duplo motu, eſt quadruplus effectus: nempe extrudere vnam duplo motu
                <lb/>
              eſt effectus duplus, ergo extrudere duas, duplo motu, eſt quadruplus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001108">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001109"> Rem capio, igitur ad effectum quadruplum, opus eſt cauſa qua­
                <lb/>
              drupla; igitur Cylindrus BA producet duplam vim motus, comparatus
                <lb/>
              cum Cylindro AF ſub quadruplo. </s>
              <s id="s.001110">Et verò licèt in majore ſaxo aliqua cau­
                <lb/>
              ſa motrix eundem morum producat, quem in minore, non propterea æqua­
                <lb/>
              lis effectus dicendus eſt; vt patet: Vnde minùs cautè duplum illum dixe­
                <lb/>
              ram motum. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001111">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001112"> Effectus igitur ſunt vt cauſæ, cauſæ vt altitudines, motus in ſub­
                <lb/>
              duplicata altitudinum, effectus demum in compoſita motuum & quanti­
                <lb/>
              tatum; & quia motus ſunt vt quantitates, effectus ſunt in duplicata mo­
                <lb/>
              tuum, vel quantitatum. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001113">
                <emph type="italics"/>
              Auguſt.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001114"> Mihi tamen gravis ſuboritur difficultas; nam in ſcypho illo im­
                <lb/>
              merſo, vna tantùm eſt quantitas aëris; igitur non creſcit effectus ex quan­
                <lb/>
              titate, quæ non creſcit; igitur tantùm ex motu; igitur ſi cauſa dupla eſt,
                <lb/>
              motus erit duplus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001115">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001116"> Acutè prorſus: facilis tamen eſt reſponſio, cùm perinde gravitet
                <lb/>
              Cylindrus aquæ in ſubjectum aëra, atque ſi hic ſtatim extruderetur, & alius
                <lb/>
              ſuccederet; ſicut Cylindrus AB primum gravitat in primam vnciam, quam
                <lb/>
              extrudit, ſive deinde
                <expan abbr="ſecundã">ſecundam</expan>
              extrudat, ſive non extrudat; quia ſtatim clau­
                <lb/>
              ditur fiſtula; inde igitur vis motus extruſionis petenda eſt, quod produca­
                <lb/>
              tur vis motus dupla, ac proinde prima vncia duplo velociore motu extru­
                <lb/>
              datur; igitur ſubduplo tempore; igitur reliquo ſubduplo ſecunda vncia,
                <lb/>
              vel extrudatur eodem motu, vel extrudi poſſit, licèt non extrudatur; idem
                <lb/>
              dicendum de aëre immerſo ſcypho contento, in quem Cylindrus ea vi gra­
                <lb/>
              vitat, qua illum extruderet, ſi extrudi poſſet; eadem igitur eſt vtrinque
                <lb/>
              ratio. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>