Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
91
91
92
92
93
93
94
94
95
95
96
96
97
97
98
98
99
99
100
100
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="80"/>
              accidentia ſingularia ad materiam ſenſilem indiuiduam; ſic & facta per abſtractionem vniuerſa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg722"/>
                <lb/>
              lia materiam ſenſilem vniuersè ſignificant, quam mox eſſentiæ partem eſſe oſtendemus; & pro­
                <lb/>
              pter modum eſſendi quem abſtrahendo mutat; ex eo quae eſt exiſtentiæ principium, in principium
                <lb/>
              eſſentiæ transformari. </s>
              <s>Hoc ipſum oſtenſuri nunc exordiamur ab ea materia quæ tranſmutatio­
                <lb/>
              ni ſubiicitur, & illam inueniamus quæ conſtituit methodum naturalem. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              verò dubitatur ma­
                <lb/>
              teriam ſenſilem quæ
                <expan abbr="ſubſtãtiæ">ſubſtantiæ</expan>
              formam excipit, eſſe ſingularem: quod
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              fit eſt ſingulare; & ge­
                <lb/>
              neratur non homo, ſed Callias & Plato. </s>
              <s>Veruntamen ſicuti mutationes ſunt ſingularium; ſic de
                <lb/>
              iis nulla methodus eſſe poteſt; quando eſſent incerta & infinita. </s>
              <s>Quocirca vt ſcientiam genera­
                <lb/>
              re poſsint; ſingularia ad vniuerſale quoddam referenda ſunt. </s>
              <s>At verò ſi vniuerſale colligitur ex
                <lb/>
              ſingularibus, imminebit periculum; ne ſeparatum à formis ſenſilibus generationi repugnet, &
                <lb/>
              aliud repræſentet, atque ea ſingularia quæ ſunt obnoxia mutationi: nanque homo ſeparatur ab
                <lb/>
              indiuidui conditionibus. </s>
              <s>id autem quod eſt huiuſmodi æternum eſt, & cùm ſignificet naturam
                <lb/>
              communem, ſiquid illi tribuatur, conueniet communiter. </s>
              <s>Attamen generari proprium eſt ſingu­
                <lb/>
              larium, quatenus ſingularia ſunt. </s>
              <s>Verumenimuerò philoſophi nos
                <expan abbr="perſuadẽt">perſuadent</expan>
              vniuerſale duplex
                <lb/>
              eſſe: alterum quidem quod repræſentat ipſa ſingularia, ita vt cum illud concipio, ſimul
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              men­
                <lb/>
              te comprehendam ſingula in illa natura communi conuenientia, quod ſanè abſtrahitur ab indi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg723"/>
                <lb/>
              uidui conditionibus, ita tamen, vt
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              referat conditiones ſenſiles: verùm quia non magis huius
                <lb/>
              quàm illius indiuidui proprietates refert; proptereà dicatur vniuerſale. </s>
              <s>Alterum vniuerſale eſt
                <lb/>
              quod ſignificat naturam ab indiuidui conditionibus omnino ſeparatam, vt ſi
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              ipſum nul­
                <lb/>
              la ratione materiæ ſenſilis habita ſpectem. </s>
              <s>Illud
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              compoſitum eſt ex forma & materia ſen­
                <lb/>
              ſili: quapropter in eo aliud eſt eſſe ab eſſentia, & hoc in multis eſt,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              adeò in vniuerſis ſingula­
                <lb/>
              ribus & quia non ſeparatur à materia ſenſili vniuerſale, phyſicum non iniuria vocabitur:
                <expan abbr="idq́ue">idque</expan>
                <lb/>
              definitioni ſubiicitur. </s>
              <s>Alterum eſt in mente ſola,
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>cum eſſentia ſua, cuius cùm duæ ſint par­
                <lb/>
              tes, forma nimirum & materia quæ mente concipitur, ita etiam è binis partibus, quæ binis illis
                <lb/>
              reſpondeant, proportione conflatur, genere videlicet vt materia, differentia verò vt forma. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
                <lb/>
              enim fieri poteſt, vt forma naturalis à materia, ſeu re ſeu cogitatione ſeiungatur. </s>
              <s>Quocirca reipſa
                <lb/>
              reſidet in materia ſenſili, in mente verò alteram materiam aſſecuta eſt quæ pertinet ad mentem.
                <lb/>
              </s>
              <s>poſterius hoc genus vniuerſalis, ſi logicum dicamus, non erimus fortaſſe reprehendendi: quia
                <lb/>
                <foreign lang="grc">λόγος</foreign>
              eſſentiam
                <expan abbr="definitionemq́">definitionemque</expan>
              . </s>
              <s>ſignificat, & rationem quæ iam eſt hoc vniuerſale à ſenſili mate­
                <lb/>
              ria ſecretum, & mentis officium per quod vniuerſale hoc ſeparatur à materia ſenſili indiuidua.
                <lb/>
              </s>
              <s>æternum hoc, quippe extra omnem aleam temporis illud in ſeipſo perpetuum, quia ſemper eſt;
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg724"/>
                <lb/>
              ſimpliciter verò nequaquam, quia conſiſtit partibus quæ mutantur aſsiduè, & partes offert quæ
                <lb/>
              continuè variantur. </s>
              <s>Vtranque genus vniuerſalis ab Ariſtotele monſtratum eſt. </s>
              <s>Nam de primo
                <lb/>
              illo quod phyſicum dicimus. </s>
              <s>aliquando verba faciens hæc ſcripta reliquit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Homo & equus,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg725"/>
                <lb/>
              & illiuſmodi cętera in ipſis ſunt ſingulis & docuit eius
                <expan abbr="">non</expan>
              eſſe ſubſtantiam, ſed eſſe totum quod­
                <lb/>
              dam quod ex vniuerſali materia
                <expan abbr="formaq́">formaque</expan>
              . </s>
              <s>conſtet, ſicuti ſingulare conſtat ex materia
                <expan abbr="formaq́">formaque</expan>
              . </s>
              <s>ſin­
                <lb/>
              gulari. </s>
              <s>Rurſus de altero vniuerſali meminit quod rationem vocat,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              vt circulus. </s>
              <s>proinde inquit,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg726"/>
                <lb/>
              eſſe circuli & circulus, & eſſe animæ atque anima idem eſt: atque iterum teſtatus eſt hominem
                <lb/>
              dici bifariam, velut compoſitum, quare non eſt idem hominis eſſe, & hominem eſſe, vel vt ani­
                <lb/>
              mam; itaque idem ſunt eſſe hominis atque hominem. </s>
              <s>Vbi igitur in methodo naturali verſemur,
                <lb/>
              cùm vniuerſalia non ſeparentur à materia ſenſili ſimpliciter, ſed à ſingulari tantùm, &
                <expan abbr="ſupponãt">ſupponant</expan>
                <lb/>
              pro ſingularibus: ideò fit, vt non ſit ſcientia ſingularium: nec ob id quæ de vniuerſali
                <expan abbr="pronuntiã-tur">pronuntian­
                  <lb/>
                tur</expan>
              , abhorreant à ſingularibus. </s>
              <s>Nec quatenus naturæ quædam communes ſint; illis generari tri­
                <lb/>
              buatur, ſed vt referunt ſingularia generatim, de quibus ſigillatim ea prędicari poſſunt. </s>
              <s>Nec ea
                <lb/>
              materia quæ ſubiicitur methodo naturali, quia ſenſilis, ſit ſingularis. </s>
              <s>Etenim ſicut eſt ſingularis
                <lb/>
              homo, & communis: ita
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              eſt materia ſenſilis ſingularis, & materia communis quæ eadem
                <lb/>
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              ſenſilis eſt, hęc methodi, illa mutationis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              ſanè ſenſilis, quia materia communis ſentia­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg727"/>
                <lb/>
              tur, ſed quia proximè referat eam quæ pellit ſenſum, & vt ſępe diximus, quia pro illa ſupponit.
                <lb/>
              </s>
              <s>qua ratione
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              res ſenſiles ſcientiæ naturali ſubiiciuntur, quas propter vim methodi nihilo­
                <lb/>
              minus vniuerſales eſſe neceſſe eſt: ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              potentia ſenſiles, quia cùm applicantur ad conditiones
                <lb/>
              ſenſiles & hæc accidentia, fiunt ſenſiles, & ſunt in habitu, non actu ſenſiles.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg711"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg712"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg713"/>
              a 1 Phyſ.
                <lb/>
              T. 29.
                <lb/>
                <lb/>
              7. Met.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg714"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg715"/>
              a Land.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg716"/>
              b 6. Met.
                <lb/>
              T. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg717"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg718"/>
              c 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg719"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg720"/>
              d 10. Met.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg721"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg722"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg723"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg724"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg725"/>
              a 7. Met.
                <lb/>
              T. 30. apud
                <lb/>
              Alexand.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg726"/>
              b 8. Met.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg727"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              quod' nam genus materiæ ſumatur in definitionibus naturalibus. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XIX
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>MATERIAM ſenſilem, atque illam quidem ſingularem didicimus eſſe ſtratum muta­
                <lb/>
              tionis naturalis, vniuerſalem verò in methodo naturali ſpectari. </s>
              <s>ſed vtrum'ne omnis ma­
                <lb/>
              teria ſenſilis,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              quam vniuerſalis, in naturali methodo accipitur, & vtrum pars eſt definitionis
                <lb/>
              naturalis, an aliquam aliam vicem in naturali definitione gerit, & vtrùm aliud vltra ſenſilis ma­
                <lb/>
              teriæ genus in naturali definitione
                <expan abbr="accipiendũ">accipiendum</expan>
              eſt? </s>
              <s>Porrò materiam geminam obſeruamus apud </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>