1lapis C. quàm lapis D conſtitueretur fulcimentum in hac
latione vectis. Ideoque vtrumque aliquo modo, illam par
ticipare dicendum erit. Cum igitur obijcit Baldus, quod
tunc Philoſophi ratio procederet ſi ſtante naui immobili, re
miges in ipſo remigandi actu, mare pulſarent, quia tunc verè
ſcalmus fieret fulcimentum mare autem pondus. Reſpon
detur retorquendo illi argumentum: quod tunc procederet
ratio ab ipſo adducta, ſi ſtante mare immobili ſicut terra,
remiges appulſa palmula, nauem ſcalmo alligatam, antror
ſum impellerent, vt cum Romani contræ Carthaginenſes na
uales copias primo eſſent traducturi, ad remigium in arena
exercebantur; quia tunc verè mare fieret fulcimentum, ſcal
mus verò cum naui, pondus.
latione vectis. Ideoque vtrumque aliquo modo, illam par
ticipare dicendum erit. Cum igitur obijcit Baldus, quod
tunc Philoſophi ratio procederet ſi ſtante naui immobili, re
miges in ipſo remigandi actu, mare pulſarent, quia tunc verè
ſcalmus fieret fulcimentum mare autem pondus. Reſpon
detur retorquendo illi argumentum: quod tunc procederet
ratio ab ipſo adducta, ſi ſtante mare immobili ſicut terra,
remiges appulſa palmula, nauem ſcalmo alligatam, antror
ſum impellerent, vt cum Romani contræ Carthaginenſes na
uales copias primo eſſent traducturi, ad remigium in arena
exercebantur; quia tunc verè mare fieret fulcimentum, ſcal
mus verò cum naui, pondus.
Quoniam verò tàm mare, quàm ſcalmum diximus habe
re rationem fulcimenti aliquo modo, non autem ſimpliciter
propter mobilitatem vtriuſque; examinan dum eſſet, quod
nam ex his, minus moueatur, vt hoc potius quàm alterum
dicatur magis participare rationem fulcimenti. Sed fortaſ
ſe difficile poterit hoc penitus determinari. Pendet enim
non modo à proportione partium remi, nempe quomodo
ſe habeat pars, quæ eſt à ſcalmo ad extremum manubrij ad
eam, quæ eſt à ſcalmo ad extremum palmulæ; verùm etiam
ab applicatione palmulæ in mare, vt ſi plus vel minus intro
mittatur, maioremque portionem aquæ depellat. Quando
quidem ſi profundè palmula immergatur, magnamque por
tionem aquæ per illam remiger conetur depellere, tunc pro
cul dubio, minus mouebitur aqua retrorſum, quàm nauis an
trorſum. Quod ex eo ſit palam, nam ſi nauis in mare me
diet inter duos ſcopulos, ad quos palmulæ poſſint pertinge
re, ſimili conatu remiges ſcopulos pulſando ac aquam pul
ſare conſueuerunt, magis profecto nauem ipſam mouebunt.
Quod ſi alioquin palmulæ minimè immergantur, ſed veluti
ſolam ſuperficiem aquæ depellant, certum etiam eſt, magis
aquam illam depulſam totamque ferè in ſpumam redactam
abire, quam nauem vlterius progredi, aut moueri
re rationem fulcimenti aliquo modo, non autem ſimpliciter
propter mobilitatem vtriuſque; examinan dum eſſet, quod
nam ex his, minus moueatur, vt hoc potius quàm alterum
dicatur magis participare rationem fulcimenti. Sed fortaſ
ſe difficile poterit hoc penitus determinari. Pendet enim
non modo à proportione partium remi, nempe quomodo
ſe habeat pars, quæ eſt à ſcalmo ad extremum manubrij ad
eam, quæ eſt à ſcalmo ad extremum palmulæ; verùm etiam
ab applicatione palmulæ in mare, vt ſi plus vel minus intro
mittatur, maioremque portionem aquæ depellat. Quando
quidem ſi profundè palmula immergatur, magnamque por
tionem aquæ per illam remiger conetur depellere, tunc pro
cul dubio, minus mouebitur aqua retrorſum, quàm nauis an
trorſum. Quod ex eo ſit palam, nam ſi nauis in mare me
diet inter duos ſcopulos, ad quos palmulæ poſſint pertinge
re, ſimili conatu remiges ſcopulos pulſando ac aquam pul
ſare conſueuerunt, magis profecto nauem ipſam mouebunt.
Quod ſi alioquin palmulæ minimè immergantur, ſed veluti
ſolam ſuperficiem aquæ depellant, certum etiam eſt, magis
aquam illam depulſam totamque ferè in ſpumam redactam
abire, quam nauem vlterius progredi, aut moueri
Polyb. lib.
1.longe an
te med.
1.longe an
te med.
Tandem addit Baldus, falſum videri, quod aſſerit Ariſto-