Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
31 11
32 12
33 13
34 14
35 15
36 16
37 17
38 18
39 19
40 20
41 21
42 22
43 23
44 24
45 25
46 26
47 27
48 28
49 29
50 30
51 31
52 32
53 33
54 34
55 35
56 36
57 37
58 38
59 39
60 40
< >
page |< < (82) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div277" type="section" level="1" n="114">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">
              <pb o="82" file="0102" n="102" rhead="GNOMONICES"/>
            ti A B C D, perpendicularis ad G H, ita vt G K, communis ſit ſectio Horizontis & </s>
            <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">plani, in que
              <lb/>
            eſt inſtrumentum A B C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve">Erit igitur E G K, angulus inclinationis plani propoſiti ad Horizon-
              <lb/>
            tem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">Nam cum & </s>
            <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">planum propoſitum ex conſtructione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">planum Horizontis rectum ſit ad
              <lb/>
            planum inſtrumẽti A B C D; </s>
            <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">(cùm enim H G, per-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-01" xlink:href="fig-0102-01a" number="65">
                <image file="0102-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0102-01"/>
              </figure>
            pendicularis ſit ad Horizontem, erit & </s>
            <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">planum
              <lb/>
            A B C D, per H G, ductum ad Horizontem rectum,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-01" xlink:href="note-0102-01a" xml:space="preserve">18. vndec.</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">contra)
              <unsure/>
            erit quoque communis ſectio plani pro-
              <lb/>
            poſiti, ac Horizõtis ad idem planum A B C D, per-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-02" xlink:href="note-0102-02a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            pendicularis, atque adeo & </s>
            <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">ad rectas E G, G K, in
              <lb/>
            dicto plano A B C D, exiſtentes, ex defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve">11.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0102-03" xlink:href="note-0102-03a" xml:space="preserve">10</note>
            Euclidis, ſi Horizon in puncto G, ſecare intelligatur
              <lb/>
            planũ propoſitum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve">Igitur ex definitione ſexta eiuſ-
              <lb/>
            dem libri, erit E G K, angulus inclinationis plani
              <lb/>
            propoſiti ad Horizontem, quandoquidem rectę
              <lb/>
            E G, G k, quarum illa in plano propoſito, hęc vero
              <lb/>
            in Horizonte exiſtit, ad idem punctum G, commu-
              <lb/>
            nis ſectionis plani propoſiti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve">Horizontis, rectos
              <lb/>
            cum communi ſectione angulos efficiunt, vt dictũ
              <lb/>
            eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Quamobrem, cum angulo E G K, ęqualis ſit an-
              <lb/>
            gulus E I G, (cum enim angulus I G k, rectus ęqua-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-04" xlink:href="note-0102-04a" xml:space="preserve">20</note>
            lis ſit duobus angulis ſimul I G E, E I G, quòd hi vni angulo recto ęquales ſint, ob rectum angulũ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-05" xlink:href="note-0102-05a" xml:space="preserve">32. primi.</note>
            G E I; </s>
            <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">ſi tollatur communis E G I, reliqui erunt ęquales E G k, E I G) erit quoque E I G, angulus
              <lb/>
            inclinationis plani dati ad Horizontem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve">Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve">QVOD ſi perpendicularis H G, ſecet rectam E F, in I, ad angulos rectos, carebit planum
              <lb/>
            propoſitum inclinatione ad Horizontem, rectumq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">ad ipſum erit, vt patet.</s>
            <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">FACILE autẽ intelligemus, in quamnam partem planum inclinet, hoc eſt, an in partem he-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-06" xlink:href="note-0102-06a" xml:space="preserve">Quam in par-
                <lb/>
              tem cadat incli
                <lb/>
              natio plani pro
                <lb/>
              poſiti ad Hori-
                <lb/>
              zont@m.</note>
            miſphęrij ſuperioris Septen@rionalem, an in auſtralem, cogn ita declinatione eiuſdem plani à Ver-
              <lb/>
            ticali. </s>
            <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">Nam ſi planum à Septentrione in ortum vel in occaſum declinet, cadet inclinatio in partẽ
              <lb/>
            hemiſphęrij auſtralem: </s>
            <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">Si verò à meridie in ortum vel occaſum, cadet in partem hemiſphęrij
              <lb/>
            Septentrionalẽ, vt ex Sphęra materiali perſpicuum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve">Iam verò ſi ex I, circulus deſcribatur ad in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-07" xlink:href="note-0102-07a" xml:space="preserve">30</note>
            teruallum quodcunque, dabit arcus inter rectas I E, I G, comprehenſus, gradus inclinationis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">De-
              <lb/>
            clinationem igitur cuiuſcunque plani à Verticali circulo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve">eiuſdem inclinationem ad Horizon-
              <lb/>
            tem inueſtigauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">Quod erat faciendum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div288" type="section" level="1" n="115">
          <head xml:id="echoid-head118" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">PRAETER modum illum, quem in comment arijs in ſphær am tradidimus, inueniendæ lineæ me-
              <lb/>
            ridianæ, viſum est alium hoc loco ſubiungere, ad vſum fortaſſis magis accommodatum, propterea quòd
              <lb/>
            neque duabus obſeruationibus, quarum vna ante meridiem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">post meridiem alter a facienda eſt, in hoc
              <lb/>
            modo opus eſt, vt in illo, neque puncta in extremit atibus vmbr arum ſignanda, quod non admodum facile
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-08" xlink:href="note-0102-08a" xml:space="preserve">40</note>
            eſt, cum vix in plano extremit as vmbræ poſſit diſcerni.</s>
            <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Linea meridia-
            <lb/>
          na quo pacto
            <lb/>
          per Aſtrolabiũ
            <lb/>
          in plano deſcri
            <lb/>
          ptũ reperiatur.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">INVENTVRVS igitur li-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-02" xlink:href="fig-0102-02a" number="66">
                <image file="0102-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0102-02"/>
              </figure>
            neam meridianam quolibet die, ad-
              <lb/>
            diſce prius ex Ephemeride aliqualo
              <lb/>
            cum Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve">Deinde in plano, quod
              <lb/>
            Horizonti æquidistet, obſeruetur
              <lb/>
            vmbra alicuius fili liberè pendentis,
              <lb/>
            vel certè alicuius regulę rectiſſimę
              <lb/>
            cum plano propoſito angulos rectos
              <lb/>
            facientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">Ego vti ſolco ad hanc rem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-10" xlink:href="note-0102-10a" xml:space="preserve">50</note>
            inſtrumento, quod hic depictum vi-
              <lb/>
            des, in quo norma C D E, ad angulos
              <lb/>
            rectos affixa eſt regulæ planę A B,
              <lb/>
            in recta D I, quę vni lateri regulæ
              <lb/>
            A B, ſit parallela, ita vt normæ la-
              <lb/>
            tus DH, ſit inſtar gnomonis cuiuſ-
              <lb/>
            dam ad Horizontem recti, vel fili
              <lb/>
            libere pendentis, dum regula A B, ſupra planum Horizonti parallelum collocatum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">Hac enim ra-
              <lb/>
            tione facili negotio in extremitate vmbrę, quam latus H D, proijcit, duo puncta ſine errore ſenſibili nota
              <lb/>
            bimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">Quòd ſi in plano C D, ducatur linea F G, parallela lateri H D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">foramen fiat prope punctum
              <lb/>
            G, ita vt perpendiculum filo tenui ex foramine F, pendenti appenſum libere in eo poſſit moueri, erit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>