Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
82
"/>
quæ continentur in definitione circuli qui à naturali philoſopho ſpectatur, cum habitudine ad
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg737
"/>
<
lb
/>
ſenſilem
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
ſumuntur, & contrà quæ in circuli mathematici definitione collocantur, à ma
<
lb
/>
teria ſenſili
<
expan
abbr
="
mẽtis
">mentis</
expan
>
ope ſeducuntur. </
s
>
<
s
>Peto verò exempla libenter à mathematico, cùm verear
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
<
lb
/>
ipſarum definitiones adſcribere ſpeciatim primo philoſopho; quippe qui putem
<
expan
abbr
="
eũ
">eum</
expan
>
eſſe
<
expan
abbr
="
philoſo-phũ
">philoſo
<
lb
/>
phum</
expan
>
<
expan
abbr
="
quendã
">quendam</
expan
>
vniuerſalem, neque
<
expan
abbr
="
formarũ
">formarum</
expan
>
particularium
<
expan
abbr
="
notitiã
">notitiam</
expan
>
, niſi generatim aggredi; quoad
<
lb
/>
doceat ex
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
exiſtit definitio,
<
expan
abbr
="
quorũ
">quorum</
expan
>
ſit, & cùm varia ſint
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
genera, qui definitionis modus
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cuiq́ue
">cuique</
expan
>
competat. </
s
>
<
s
>ſeorſum verò ſpectare res à materia ſuaptè natura ſecretas, ſeu ex priuatione
<
lb
/>
diſcriminis, ſiue ex
<
expan
abbr
="
eſsẽtia
">eſsentia</
expan
>
tales fuerint quæ definitione
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
expan
abbr
="
euoluunt̃
">euoluuntur</
expan
>
, cùm ſint ſimplices & actus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Proinde non verè ſcientia, ſed ſapientia perhibetur. </
s
>
<
s
>Etenim ſi id verè pronunciatur
<
expan
abbr
="
prìmũ
">prìmum</
expan
>
<
expan
abbr
="
philo-ſophũ
">philo
<
lb
/>
ſophum</
expan
>
ſeparate formas à materia, non poteſt ipſe formas naturales ſpectare: ſunt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
prorſus in
<
lb
/>
ſeparabiles à materia; abſurda verò eſt illa mens quæ ſeparare conatur ea quæ ſeparari non poſ
<
lb
/>
ſunt, & niſi ſepararet, efficeretur protinus ſpecialis, quippe Phyſica. </
s
>
<
s
>Sic fit vt eiſdem generib. ac
<
lb
/>
differentiis
<
expan
abbr
="
vtrunq.
">vtrunque</
expan
>
diffinitionis genus abſoluatur, nec
<
expan
abbr
="
quicq̃
">quicque</
expan
>
pręter genus ac
<
expan
abbr
="
differẽtias
">differentias</
expan
>
in
<
expan
abbr
="
quaq.
">quaque</
expan
>
<
lb
/>
perfecta definitione flagitetur: quia ſcilicet materia ſenſilis ex genere, aut differentia
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
vtentib.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>abſtractione perſpicua fiat, & abſtractione facta
<
expan
abbr
="
ĩ
">im</
expan
>
definitione mathematica
<
expan
abbr
="
mẽtis
">mentis</
expan
>
ope
<
expan
abbr
="
relinquat̃
">relinquatur</
expan
>
.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg738
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg728
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg729
"/>
a 7. Met.
<
lb
/>
T. 5.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg730
"/>
c 7. Met.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg731
"/>
c 7. Met.
<
lb
/>
T. 30.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg732
"/>
d 1. de ort.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg733
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg734
"/>
e 7. Met.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg735
"/>
C</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg736
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg737
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg738
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Compleat'ne materia ſenſilis definitionem naturalem, vt pars eſſentiæ, an non. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XX
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>CVM demonſtratum ſit quid & quotuplex ſit materia ſenſilis, & explicatum quod' nam
<
lb
/>
eius materiæ genus accipiatur in methodo & definitione naturali, ſequitur vt inſtituto no
<
lb
/>
ſtro inſiſtentes, doceamus etiam, an'ne id materiæ genus ſit pars eſſentiæ naturalis. </
s
>
<
s
>Nam magna
<
lb
/>
eſt lis inter Latinę philoſophię patronos, & veteres, &
<
expan
abbr
="
recẽtes
">recentes</
expan
>
, &
<
expan
abbr
="
vndiq.
">vndique</
expan
>
ſuccurrit quod in
<
expan
abbr
="
vtrãq.
">vtranque</
expan
>
<
lb
/>
partem problematis afferri poſsit. </
s
>
<
s
>Nam tametſi
<
expan
abbr
="
oẽs
">omnes</
expan
>
habent pro comperto materiam ſenſilem à
<
lb
/>
philoſopho naturali definiente non eſſe
<
expan
abbr
="
omittendã
">omittendam</
expan
>
, diſſerunt tamen, an vt formæ vehiculum ac
<
lb
/>
cipiatur in definitionibus, an vt eſſentiæ pars. </
s
>
<
s
>Quæſtio non facilè extricari poteſt, nec ſubuenit,
<
lb
/>
quod demonſtratiuè ad alterutram
<
expan
abbr
="
partẽ
">partem</
expan
>
problematis decernatur, &
<
expan
abbr
="
vtriuſq.
">vtriuſque</
expan
>
<
expan
abbr
="
patronorũ
">patronorum</
expan
>
<
expan
abbr
="
eorun-demq́
">eorun
<
lb
/>
demque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>auctoritatis maximę copia ſuppeditat. </
s
>
<
s
>Quamobrem nos quid probabilius nobis viſurum
<
lb
/>
ſit defendemus, & in aliis illa notabimus quæ quoquomodo à decretis noſtris abhorrentia cen
<
lb
/>
ſeri poſsint. </
s
>
<
s
>Conſtans
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
perpetuum Ariſtotelis teſtimonium nobis occurrit. </
s
>
<
s
>Naturales defini
<
lb
/>
tiones
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
eſſe ſine motu tradendas,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
hoc eſt, ſine materia ſenſili. </
s
>
<
s
>Tùm etiam formas naturaleis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg739
"/>
<
lb
/>
à tali materia nunquàm poſſe diuelli,
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
illi grauiter accuſati qui formas naturaleis à materia
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg740
"/>
<
lb
/>
ſenſili ſegregare ſtuderent. </
s
>
<
s
>Necnon definitiones naturales, vbi ſine materia tradantur eſſe diale
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg741
"/>
<
lb
/>
cticas, & vanas, ſeu
<
expan
abbr
="
cõmunes
">communes</
expan
>
ob eam cauſſam quæ inferius exponetur. </
s
>
<
s
>Et certè ſi rerum natura
<
lb
/>
definitione eſt exponenda, ea verò eſt in materia, materia
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
in
<
expan
abbr
="
illarũ
">illarum</
expan
>
definitione ſumenda eſ
<
lb
/>
ſe videbitur. </
s
>
<
s
>Et quod diceret aduerſarius, dans
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
eam neceſſariò
<
expan
abbr
="
ſumendã
">ſumendam</
expan
>
eſſe in definitione
<
lb
/>
naturali, non tamen vt
<
expan
abbr
="
eſsẽtiæ
">eſsentiæ</
expan
>
<
expan
abbr
="
partẽ
">partem</
expan
>
& eius
<
expan
abbr
="
rõnis
">rationis</
expan
>
qua quid eſt explicatur, ſed quia non ſine ipſa
<
lb
/>
forma exiſtit. </
s
>
<
s
>argumentabor ego eo conſtituto. </
s
>
<
s
>Quicquid non eſt de ratione formali rei
<
expan
abbr
="
cuiuſpiã
">cuiuſpiam</
expan
>
<
lb
/>
ab ea poſſe abtrahi, vel re, vel cogitatione: eſt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
ratio formalis prima rei notio: quicquid extra
<
lb
/>
hanc eſt
<
expan
abbr
="
iã
">iam</
expan
>
non primum, ſed poſterius & quaſi
<
expan
abbr
="
externũ
">externum</
expan
>
eſt. </
s
>
<
s
>Ergo ab illo
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
abſtractio fieri. </
s
>
<
s
>vt pri
<
lb
/>
uatio luminis in Luna eſt
<
expan
abbr
="
rõ
">ratio</
expan
>
formalis eclypſeos: ideò cùm primò
<
expan
abbr
="
cõcipitur
">concipitur</
expan
>
eclypſis. </
s
>
<
s
>ea priuatio
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cõcipitur
">concipitur</
expan
>
, ita vt
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
ſi ſit ex interuentu terræ, nec ſine ipſo exiſtat, nihilominus ab eo ſeparari poſ
<
lb
/>
ſit: ei rei
<
expan
abbr
="
ſignũ
">ſignum</
expan
>
quia varij varias eius euenti cauſſas afferebant. </
s
>
<
s
>Ergo ab oppoſito. </
s
>
<
s
>Quod
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
re,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
cogitatione ſeparatur, ideſt de illius
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
formali. </
s
>
<
s
>Sed talis eſt materia ſenſilis ex eo genere
<
lb
/>
ad
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
naturalem. </
s
>
<
s
>Ergo talis materies eſt de
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
formali, & prima notione formę naturalis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Aſsũptio
">Aſsumptio</
expan
>
<
expan
abbr
="
cõſtat
">conſtat</
expan
>
ex multis locis in
<
expan
abbr
="
vtraq.
">vtraque</
expan
>
philoſophia: etenim inter ſe
<
expan
abbr
="
reſpiciũt
">reſpiciunt</
expan
>
, & abſurda mens
<
lb
/>
quæ diuellere
<
expan
abbr
="
conat̃
">conatur</
expan
>
à materia formam. </
s
>
<
s
>Eſt
<
expan
abbr
="
igit̃
">igitur</
expan
>
materia de
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
formali
<
expan
abbr
="
naturaliũ
">naturalium</
expan
>
formarum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Quapropter ex regula Pręd. </
s
>
<
s
>Quicquid prędicatur de prędicato in quid eſt,
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
prędicatur in quid
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg742
"/>
<
lb
/>
eſt de ſubiecto. </
s
>
<
s
>Sed materia prędicatur in quid eſt de forma; forma
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
de
<
expan
abbr
="
cõpoſito
">compoſito</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ergo & ma
<
lb
/>
teria de
<
expan
abbr
="
cõpoſito
">compoſito</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Deinde materia aſsignatur phyſicè ad
<
expan
abbr
="
explicationẽ
">explicationem</
expan
>
ipſius quid eſt, veluti cùm
<
lb
/>
veteres philoſophi definiebant per
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
ſolam. </
s
>
<
s
>Accedit eòdem quae tum ſcire vnum quodque
<
lb
/>
arbitramur, quando nouimus ex quibus & quot principiis
<
expan
abbr
="
cõſtat
">conſtat</
expan
>
, ſed conſtat ex materia & for
<
lb
/>
ma: ergo debemus ſcire per materiam & formam. </
s
>
<
s
>At verò cùm duplex cognitio ſit quid eſt, &
<
lb
/>
quale eſt; quæro quæ'nam erit cognitio per materiam, neque ſanè quale eſt, eſt enim maximè
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
ſubſtãtia
">ſubſtantia</
expan
>
& quid igitur. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Extatẽt
">Extatent</
expan
>
<
expan
abbr
="
dictũ
">dictum</
expan
>
Philoſophi,
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
rationem .ſ. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
cõpoſiti
">compoſiti</
expan
>
diſſolui in
<
expan
abbr
="
rõnes
">rationes</
expan
>
<
expan
abbr
="
cõponẽ-
">componen
<
lb
/>
</
expan
>
<
arrow.to.target
n
="
marg743
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
tiũ
">tium</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
rõ
">ratio</
expan
>
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
eſt oratio explicans quid eſt. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Etiã
">Etiam</
expan
>
multò planius elocutus eſt Ariſt. </
s
>
<
s
>in calce 4. Meteor.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
dũ
">dum</
expan
>
ſic
<
expan
abbr
="
ĩquit
">inquit</
expan
>
. </
s
>
<
s
>“Sic
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
ſcimus
<
expan
abbr
="
vnumquodq.
">vnumquodque</
expan
>
cur, & quid eſt, ſi
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
, vel
<
expan
abbr
="
rõnem
">rationem</
expan
>
habeamus: maximè
<
lb
/>
verò
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
ambo [vtraſq. </
s
>
<
s
>cauſſas] ortus & interitus, & vnde
<
expan
abbr
="
principiũ
">principium</
expan
>
<
expan
abbr
="
mot9
">motus</
expan
>
.
<
expan
abbr
="
Demũ
">Demum</
expan
>
definitio p
<
expan
abbr
="
for-mã
">for
<
lb
/>
mam</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſolã
">ſolam</
expan
>
in phyſicis eſt vana & imperfecta.”
<
expan
abbr
="
Nũc
">Nunc</
expan
>
ſi in definitione
<
expan
abbr
="
quęrit̃
">quęritur</
expan
>
<
expan
abbr
="
eſsẽtia
">eſsentia</
expan
>
ſola, & hęc
<
expan
abbr
="
pẽdet
">pendet</
expan
>
<
lb
/>
ex ſola forma. </
s
>
<
s
>cur ergo vana definitio per
<
expan
abbr
="
ſolã
">ſolam</
expan
>
formam? </
s
>
<
s
>Fortè dices
<
expan
abbr
="
eã
">eam</
expan
>
eſſe
<
expan
abbr
="
definitionẽ
">definitionem</
expan
>
logicam, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>