Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004469
">
<
pb
pagenum
="
454
"
xlink:href
="
016/01/103.jpg
"/>
aquæ rubrum euadet, ac perſpicuum, tum
<
lb
/>
ſplendens ob argenti nitorem: vocamuſque
<
lb
/>
hoc miſtum carbunculum à ſimilitudine: vt
<
lb
/>
que amurcam plurimam, quæ aquæ miſcea
<
lb
/>
tur, non oportet rubram fieri, ſed opaca, vt
<
lb
/>
nigra aqua efficeretur, ita argenti pars mi
<
lb
/>
nor eſt, aquei humoris plurima, ſi perſpi
<
lb
/>
cuum hoc genus rudis argenti magna ex
<
lb
/>
parte eſſe debeat. </
s
>
<
s
id
="
s.004470
">Sed ſi vel ſubnigrum fue
<
lb
/>
rit, vel copioſius, quàm pro aquea parte, vel
<
lb
/>
impurum, non erit perſpicuum. </
s
>
<
s
id
="
s.004471
">Cur igitur
<
lb
/>
rubrum eſſe neceſſe ſit, quod perſpicuum eſt,
<
lb
/>
& ex quibus conſtet, abundè dictum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004472
">Nec
<
lb
/>
prohibet, quin etiam alia metallica à plum
<
lb
/>
bo, vel ære perſpicua ſint: ſed contingit ra
<
lb
/>
riùs, ob impuritatem illorum: nam argen
<
lb
/>
tum ære & plumbo purius eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004473
">Ergo & hac
<
lb
/>
ratione gemmas fingere adulterinas licet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004474
">Sed quod ab initio propoſueramus, proſe
<
lb
/>
quamur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004475
">Tranſlucent igitur è lapidibus magneſia,
<
lb
/>
armatura, ſpecularis lapis, gypſi flos, quem
<
lb
/>
alium eſſe à ſpeculari lapide putat Agrico
<
lb
/>
la. </
s
>
<
s
id
="
s.004476
">E marmorum generibus aliquid in vno
<
lb
/>
quoque, ſolus tamen phengites generaliter,
<
lb
/>
ac totus luci peruius eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004477
">Gemmæ etiam plu
<
lb
/>
res, adeóque magna ex parte gemmarum ge
<
lb
/>
nus, vt multi credant eas, quæ non tranſlu
<
lb
/>
cent, haud gemmas dici debere. </
s
>
<
s
id
="
s.004478
">Vitrea etiam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg609
"/>
<
lb
/>
omnia. </
s
>
<
s
id
="
s.004479
">Ex ſuccis quatuor, ſal, alumen, ni
<
lb
/>
trum, & ſutorium atramentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004480
">Terrarum
<
lb
/>
genus nullum eſt perſpicuum: nam ſi aquæ
<
lb
/>
multæ miſceretur, terra eſſe deſineret: con
<
lb
/>
creta etiam humido in lapidem verteretur,
<
lb
/>
nec terra amplius eſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.004481
">Terra etiam ob te
<
lb
/>
nuitatem tranſlucere nequit: nam & nitrum
<
lb
/>
& gemmæ quantumuis perſpicuæ, in pulue
<
lb
/>
rem redactæ, perſpicuæ eſſe deſinunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004482
">Cùm
<
lb
/>
igitur terra non cohæreat, ſed tenuiſſima ſit,
<
lb
/>
non poteſt eſſe perſpicua.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg610
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004483
">
<
margin.target
id
="
marg609
"/>
Terra nulla
<
lb
/>
cur perſpi
<
lb
/>
cua.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004484
">
<
margin.target
id
="
marg610
"/>
Auri odor,
<
lb
/>
& metallo
<
lb
/>
rum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004485
">Sed ad auri hiſtoriam reuertor. </
s
>
<
s
id
="
s.004486
">Solum
<
lb
/>
ipſum inter metalla exiguum bonum ſpirat
<
lb
/>
odorem: cui ſuccedit argentum: æs peſſimum
<
lb
/>
cauſa eſt magnitudo caloris adurentis. </
s
>
<
s
id
="
s.004487
">In au
<
lb
/>
ro, quòd ſuaui calore generetur eius ſubſtan
<
lb
/>
tia, nullus odor malus relinquitur: ob id mul
<
lb
/>
torum annorum ſpatio auri generatio indi
<
lb
/>
get, reliqua breuiore omnia conficiuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004488
">A
<
lb
/>
moderato autem calore paruam duritiem
<
lb
/>
fieri neceſſe eſt, atque ob id molle aurum, &
<
lb
/>
quæcunque benè olent, mollia erunt, vt am
<
arrow.to.target
n
="
marg611
"/>
<
lb
/>
bra. </
s
>
<
s
id
="
s.004489
">Quòd ſi Geodes Miſenus ( quem falsò
<
lb
/>
Ætitem dicunt, quòd in eo alius reſonet la
<
lb
/>
pis) violam redoleat, & Aldenbergij lapidis
<
lb
/>
fragmenta, & Berningerij lapis videantur
<
lb
/>
benè olere à muſco, qui eis circundatur, hoc
<
lb
/>
eis aduenit: nam illorum ſubſtantiam, aut
<
lb
/>
aliorum duorum benè olere vix poſſibile eſt,
<
lb
/>
quemadmodum etiam ſuprà docuimus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg612
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004490
">
<
margin.target
id
="
marg611
"/>
Geodes Mi
<
lb
/>
ſenus benè
<
lb
/>
olet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004491
">
<
margin.target
id
="
marg612
"/>
Auri & ar
<
lb
/>
genti mira
<
lb
/>
tenuitas in
<
lb
/>
filo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004492
">Tenuiſſimum igitur aurum ſubſequitur
<
lb
/>
argentum, quod etiam experimento depre
<
lb
/>
henditur. </
s
>
<
s
id
="
s.004493
">Denarius ſeu ſcrupulus, grana 24.
<
lb
/>
argenti in filum 134. pedum producitur: ſunt
<
lb
/>
hi è noſtris brachia 100. fermè. </
s
>
<
s
id
="
s.004494
">Hoc totum
<
lb
/>
vndequaque (dictu incredibile, ſed omnibus
<
lb
/>
eius rei artificibus notum) circumambit auri
<
lb
/>
pars tertia grani vnius: nam auri vnciæ duæ
<
lb
/>
in pondo 12. ac ſemis argenti diſtribuuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004495
">Argenti vncia in pedes 3200. ſeu brachia
<
lb
/>
noſtrà 2400. quæ à granis ſex auri circum
<
lb
/>
ueſtiuntur vndequaque. </
s
>
<
s
id
="
s.004496
">Atque hæc de du
<
lb
/>
ctili: quæ verò tenuitas auro concedatur,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
dũ
">dum</
expan
>
malleo ſuper argenti bracteas extenditur,
<
lb
/>
haud minore digna eſt admiratione: nam au
<
lb
/>
ri vncia, octo argenti pondo tegit. </
s
>
<
s
id
="
s.004497
">Cùm ve
<
arrow.to.target
n
="
marg613
"/>
<
lb
/>
rò in folia tranſierint, nequeas quid ſit te
<
lb
/>
nuius cognoſcere, aurumne, an argentum:
<
lb
/>
itaque incomprehenſibili argenti tenuitate
<
lb
/>
aurum centuplo tenuius eſſe neceſſe eſt, ita
<
lb
/>
fit vt auri vncia plus, quam decem terræ iu
<
lb
/>
gera tegere poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.004498
">Contingit hoc ob ſub
<
lb
/>
ſtantiæ puritatem, longámque coctionem: ob
<
lb
/>
id auro cælaturas ferri, ac chalybis parua
<
lb
/>
impenſa ornant, cuius pars maior eſt opere,
<
lb
/>
quàm auri. </
s
>
<
s
id
="
s.004499
">Multiplex hæc ratio, tres tamen
<
lb
/>
modos faciliores explicabo. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004500
">
<
margin.target
id
="
marg613
"/>
Auri tenui
<
lb
/>
tas in foliis</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004501
">Aurum in bracteas redactum argento vi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg614
"/>
<
lb
/>
uo miſcetur, inde cùm igne excalefactum
<
lb
/>
fuerit, in aquam effunditur, pòſt argento vi
<
lb
/>
no, ſi vas argenteum ſit, illinitur argentum
<
lb
/>
viuum: pòſt incaleſcit vas, & pectitur, donec
<
lb
/>
vbique hæreat, inde igne abſumpto argento
<
lb
/>
viuo, aurum manet argento adhærens. </
s
>
<
s
id
="
s.004502
">Quòd
<
lb
/>
ſi æri, vel ferro iungi aurum debet, hoc mo
<
lb
/>
do facies. </
s
>
<
s
id
="
s.004503
">Lauabis vas priùs vino, in quo
<
lb
/>
ſal ammoniacum, & ærugo æquis partibus
<
lb
/>
cum duplo fæcis vini ſint diſſoluta: inde ar
<
lb
/>
gento viuo, poſtquam ſiccata fuerint, vt
<
lb
/>
priùs illines. </
s
>
<
s
id
="
s.004504
">Modus alius aqua ſeparationis,
<
lb
/>
cuius hiſtoriam ſcripſiſſe me memini ſupe
<
lb
/>
riùs, conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.004505
">Tertius eſt, vt candenti ferro
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg615
"/>
<
lb
/>
auri folia ſuperponantur, inde hæmatite Hiſ
<
lb
/>
pano, cuius color exterius ſanguineus eſt, vn
<
lb
/>
de nomen traxit, interiùs ferreus, cum duri
<
lb
/>
tie tanta, vt vix limam ſentiat, confricetur,
<
lb
/>
non hic eſt Germanus ille mollis. </
s
>
<
s
id
="
s.004506
">Vnde li
<
lb
/>
quet Hiſpanum eſſe, qui ſanguinem ſiſtat:
<
lb
/>
nam duritie in tenuiſſimum puluerem redigi
<
lb
/>
poteſt, & vim habet ſiccantem ac aſtringen
<
lb
/>
tem eximiam. </
s
>
<
s
id
="
s.004507
">Medici autem fruſtrato opere
<
lb
/>
vtuntur Germanico, cuius nulla penitùs vti
<
lb
/>
litas eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004508
">Itaque in pollinem redigere opor
<
lb
/>
tet lapidem illum, ſi hæmoptoicos ſanare op
<
lb
/>
timo auxilio propoſitum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004509
">Ita me in ma
<
lb
/>
nifeſtis adeò etiam cæcutiunt medici noſtræ
<
lb
/>
ætatis, vt nunquam vel vnum, qui verè vſus
<
lb
/>
ſit, animaduerterem, cùm coloris & ſub
<
lb
/>
ſtantiæ ſimilitudine decipiantur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004510
">
<
margin.target
id
="
marg614
"/>
Inaurandi
<
lb
/>
modi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004511
">
<
margin.target
id
="
marg615
"/>
Hæmatites
<
lb
/>
Hiſpanus, &
<
lb
/>
eius vſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004512
">His igitur relictis, quæ ſunt extra propo
<
lb
/>
ſitum, ad rem ipſam reuertamur. </
s
>
<
s
id
="
s.004513
">Quod Hæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg616
"/>
<
lb
/>
matitæ faciunt, licet Ophyte etiam leuiſſi
<
lb
/>
mo perficere. </
s
>
<
s
id
="
s.004514
">Itaque omnium horum cauſa
<
lb
/>
eſt auri tenuitas maxima, quæ illi eſt pro
<
lb
/>
priuilegio. </
s
>
<
s
id
="
s.004515
">Alterum, quod ignibus minimè
<
lb
/>
cedat, niſi venenis iungatur: per ſe enim ſi
<
lb
/>
maneat, vel cum plumbo etiam diebus vi
<
lb
/>
ginti in igne liquatum, non minuitur tanta
<
lb
/>
parte, vt ſenſui ſit manifeſta, quippe nihil
<
lb
/>
minui ipſum dicere non auſim. </
s
>
<
s
id
="
s.004516
">Cauſam igi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg617
"/>
<
lb
/>
tur horum ante omnia perdiſcere oportet: ſi
<
lb
/>
mul & cur aurum non tingit. </
s
>
<
s
id
="
s.004517
">Hæc enim tria
<
lb
/>
ſunt auro peculiaria, non conſumi igne, non
<
lb
/>
tingere, & eſſe tenuiſſimum. </
s
>
<
s
id
="
s.004518
">Verùm pingue
<
lb
/>
do fœdat & vritur, & vri cogit ea, quibus
<
lb
/>
miſcetur, ſolum igitur aurum pinguedine ca
<
lb
/>
ret. </
s
>
<
s
id
="
s.004519
">Quæ etiam aquea ſunt, euaneſcunt igni
<
lb
/>
bus expoſita, aurum nullis euaneſcit ignibus
<
lb
/>
aut igitur non aquea ſubſtantia conſtat, aut </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>