Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 61
>
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 26
[Note]
Page: 27
[Note]
Page: 27
[Note]
Page: 27
[Note]
Page: 27
[Note]
Page: 27
[Note]
Page: 27
<
1 - 30
31 - 60
61 - 61
>
page
|<
<
(83)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div288
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
115
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4539
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
83
"
file
="
0103
"
n
="
103
"
rhead
="
LIBER PRIMVS.
"/>
hoc inſtrumentum percommodum ad examinandum quodcunque planum propoſitum, ſit ne Horizonti
<
lb
/>
parallelum nec ne. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4540
"
xml:space
="
preserve
">Filo enim radente planum C D, per rectam F G, erit planim, in quo iacet regula
<
lb
/>
A B, Horizonti æquidiſtans. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4541
"
xml:space
="
preserve
">I am in vmbra ſiue fili, ſiue lateris H D, duo pur cta A, B, aliquantulum
<
lb
/>
inter ſe distantia notentur, quę recta linea A B, iungantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4542
"
xml:space
="
preserve
">Erit hęc communis ſectio plani ſubiecti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4543
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Verticalis circuli, qui tempore obſeruatio-
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0103-01
"
xlink:href
="
fig-0103-01a
"
number
="
67
">
<
image
file
="
0103-01
"
xlink:href
="
http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0103-01
"/>
</
figure
>
nis per centrum Solis deſcribicur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4544
"
xml:space
="
preserve
">Obſerua-
<
lb
/>
ta autem vmbra, accipiatur ſine mora qua-
<
lb
/>
drante, vel Aſtrolabio, altitudo Solis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4545
"
xml:space
="
preserve
">quæ
<
lb
/>
quidem altitudo Solis obſeruanda eſt ſta-
<
lb
/>
tim poſt ſignationem duorum punctorum in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0103-01
"
xlink:href
="
note-0103-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
vmbra, antequam recta linea per illa duca-
<
lb
/>
tur, ne periculum ſit in mora, quòd propter
<
lb
/>
aſcenſum Solis ante meridiem, vel deſcen-
<
lb
/>
ſum poſt meridiem, hoc eſt, propter motum
<
lb
/>
Solis diurnum, vmbra neceſſario mutetur,
<
lb
/>
at que Sol in alio statim Verticali exiſtat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4546
"
xml:space
="
preserve
">Poſt hęc in Aſtrolabio, in quo Aequator
<
lb
/>
C D E F, circa centrum G, vbi duę dia-
<
lb
/>
metri C E, D F, ſeſe ad angulos rectos ſe-
<
lb
/>
cant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4547
"
xml:space
="
preserve
">Verticalis proprie dictus HIKL,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0103-02
"
xlink:href
="
note-0103-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
circa centrum M, per quod recta I L, du-
<
lb
/>
cta rectam C E, ad angulos rectos ſecat,
<
lb
/>
deſcribatur parallelus Solis N O, quem
<
lb
/>
exempli gratia ponamus tranſire per grad.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4548
"
xml:space
="
preserve
">15. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4549
"
xml:space
="
preserve
">♌, habereq́, declinationem grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4550
"
xml:space
="
preserve
">16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4551
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4552
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4553
"
xml:space
="
preserve
">quem in puncto O, ex parte orien-
<
lb
/>
tis (ponamus enim nunc obſeruationem fie-
<
lb
/>
ri ante meridiem) ſecet parallelus Horizon
<
lb
/>
tis P O, per altitudinem Solis, quam nunc
<
lb
/>
ponamus eſſe grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4554
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4555
"
xml:space
="
preserve
">tranſiens. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4556
"
xml:space
="
preserve
">Per hoc
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0103-03
"
xlink:href
="
note-0103-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
enim punctum O, deſcribendus eſt Vertica-
<
lb
/>
lis eo tempore per centrum Solis incedens.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4557
"
xml:space
="
preserve
">Huius autem centrum, quod in recta I L, existit, vt in Aſtrolabio à nobis demonſtratum eſt, ita inue-
<
lb
/>
niemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4558
"
xml:space
="
preserve
">Ex H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4559
"
xml:space
="
preserve
">O, bini arcus tam ſupra puncta H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4560
"
xml:space
="
preserve
">O, quàm infra, deſcribantur ad quodcunque
<
lb
/>
interuallum ſeſe interſecantes in duobus punctis, per quę recta ducatur ſecans I L, in Q. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4561
"
xml:space
="
preserve
">Erit enim Q,
<
lb
/>
centrum Verticalis per H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4562
"
xml:space
="
preserve
">O, deſcribendi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4563
"
xml:space
="
preserve
">Nam vt conſtat exijs, quę in ſcholio propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4564
"
xml:space
="
preserve
">25. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4565
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4566
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4567
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Euclidis demonſtrauimas, recta coniungens illa puncta tranſit per centrum circuli deſcribendi per H, O. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4568
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Si igitur ex Q, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4569
"
xml:space
="
preserve
">ad interuallum Q H, vel Q O, circulus deſcribatur, erit hic Verticalis per centrũ
<
lb
/>
Solis incedens tempore obſeruationis, qui quidem à Verticali proprie dicto H I K L, ex parte orient ali
<
lb
/>
deflectet in Auſtrum, ſi centrum Q, in rectam E I, ceciderit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4570
"
xml:space
="
preserve
">obſeruatio fiat ante meridiem; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4571
"
xml:space
="
preserve
">in Bo-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0103-04
"
xlink:href
="
note-0103-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ream verò, ſi extiterit in E L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4572
"
xml:space
="
preserve
">ante meridiem fiat obſeruatio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4573
"
xml:space
="
preserve
">At ſi obſeruatio fiat poſt meridiem,
<
lb
/>
quoniam tunc punctum O, ſumendũ eſt ex parte occidentis, ſi cẽtrum Q, extiterit in recta E L, deflectet
<
lb
/>
Verticalis H O, à proprio Verticali in Auſtrum ex parte occidentali, in boream vero, ſi centrum Q, in
<
lb
/>
rectam E I, ceciderit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4574
"
xml:space
="
preserve
">Sed quantum deflectat, ita deprehendemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4575
"
xml:space
="
preserve
">Ex H, vertice per Q, recta duca-
<
lb
/>
tur ſecans Verticalem H I k L, in R. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4576
"
xml:space
="
preserve
">Nam K S, dimidium arcus K R, erit declinatio Verticalis H O,
<
lb
/>
à Verticali propriè dicto H I K L, vt perſpicuum eſt ex ijs, quæ in Aſtrolabio demonſtrauimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4577
"
xml:space
="
preserve
">Comple-
<
lb
/>
mentum igitur I S, erit declinatio eiuſdem à Meridiano circulo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4578
"
xml:space
="
preserve
">Itaque ſi ex quocunque puncto A, lineę
<
lb
/>
vmbrę circulus deſeribatur B T, ęqualis Verticali H I K L, ſumatur{q́ue} arcus B T, ęqualis arcui I S, ab
<
lb
/>
ortu quidem verſus auſtrum, ſi obſeruatio fiat ante meridiem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4579
"
xml:space
="
preserve
">Verticalis H O, deftectat verſus au-
<
lb
/>
ſtrum ex parte orientali, vt in exemplo; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4580
"
xml:space
="
preserve
">vel ab ortu verſus boream, ſi obſeruatio ante meridiem fiat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4581
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0103-05
"
xlink:href
="
note-0103-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Verticalis H O, ex parte orient ali deflectat verſus boream: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4582
"
xml:space
="
preserve
">Ab occaſu vero eodem modo verſus au-
<
lb
/>
ſtrum vel boream, ſi obſeruatio poſt meridiem fiat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4583
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4584
"
xml:space
="
preserve
">crit recta ducta A T, linea meridiana, nimirum
<
lb
/>
communis ſectio plani propoſiti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4585
"
xml:space
="
preserve
">Meridiani circuli.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4586
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4587
"
xml:space
="
preserve
">EADEM hęc declinatio K S, Verticalis H O, à Verticali proprie dicto H I K L, ex calculo ſi-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0103-06
"
xlink:href
="
note-0103-06a
"
xml:space
="
preserve
">Inuentio lineæ
<
lb
/>
meridianæ per
<
lb
/>
ſinus.</
note
>
nuum inueniri, atque adeo & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4588
"
xml:space
="
preserve
">ipſa linea meridiana duci poteſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4589
"
xml:space
="
preserve
">Si enim ex declinatione Solis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4590
"
xml:space
="
preserve
">altitu-
<
lb
/>
dine, quam habet Sol tempore obſeruationis, ex ſinubus inueniatur diſtantia Solis à Meridiano circulo,
<
lb
/>
vt propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4591
"
xml:space
="
preserve
">36. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4592
"
xml:space
="
preserve
">huius lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4593
"
xml:space
="
preserve
">docebimus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4594
"
xml:space
="
preserve
">per hanc diſtantiam, ex eiſdem ſinubus inueſtigetur circunferen-
<
lb
/>
tia horizontalis, id eſt, arcus Horizontis interiectus inter Verticalem propriè dictum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4595
"
xml:space
="
preserve
">Verticalem
<
lb
/>
qui per centrum Solis tempore obſeruationis tranſit, vt propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4596
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4597
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4598
"
xml:space
="
preserve
">5. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4599
"
xml:space
="
preserve
">oſtendemus, erit hæc circunfe-
<
lb
/>
rentia circunferentiæ K S, æqualis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4600
"
xml:space
="
preserve
">c.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4601
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4602
"
xml:space
="
preserve
">IMMO ſine deſcriptione Aſtrolabij per ſolum Analemma eandem meridianam lineam </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>