Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001153">
                <pb pagenum="99" xlink:href="025/01/103.jpg"/>
              ſum fertur, non tamen ſervata cylindri forma; licet enim ima portio cy­
                <lb/>
              lyndrica ſit, ſuperior tamen habet ſuperficiem quaſi ſphæricam,
                <lb/>
              ſeu ſphæroidalem, hanc porrò induit aër, vt quaſi cuneatim aqua
                <lb/>
              perrumpat; propria igitur ſpontè; vi ſcilicet levitatis, qua
                <lb/>
              pollet. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001154">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001155"> Si primo noſtro congreſſui interfuiſſes, Chryſocome, hoc
                <lb/>
              experimentum, dubio procul omni, minimè adduxiſſes, obſervaſſes
                <lb/>
              enim aquam ſecundùm latera tubi ſpiratim deſcendere, & ab ea ſurſum
                <lb/>
              aëra extrudi, longè tardiore motu; quia ſurſum aër motu recto fertur,
                <lb/>
              aqua verò deorſum, non recto, ſed ſpirali, quo rectum acceleratum im­
                <lb/>
              peditum compenſat; illud porro aëris faſtigium quaſi cuneatum, non ab
                <lb/>
              aëre vi propria induitur, ſed inducitur ab aquæ pondere versùs tubi late­
                <lb/>
              ra deflectente ad deſcenſum; alioquin ſi aër propria vi hanc figuram in­
                <lb/>
              duit, cur non conicam, quæ ad aſcenſum & aquam perrumpendam lon­
                <lb/>
              gè aptior eſſet; nec enim difficiliùs vnam quàm aliam indueret; immo
                <lb/>
              fortè conicam, quæ ad cylindricam propriùs accedit. </s>
              <s id="s.001156">Vtinam æquè
                <lb/>
              facile mihi eſſet, definire, quænam figura illa ſit, illiuſque cauſam
                <lb/>
              afferre, quam nemo, ſaltem quod ſciam, hucuſque adinvenit; hîc
                <lb/>
              tuam operam, Antime; nec enim eum me reputo; qui hunc nodum
                <lb/>
              ſolvam. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001157">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001158"> Non eſt mihi dubium, quin hæc ſuperficies curva ab aqua ver­
                <lb/>
              sùs latera vaſis inclinante formetur; cùm enim aqua deſcendere non poſſit,
                <lb/>
              niſi aër loco cedat, extruſus ſcilicet ab aqua, & hic ſurſum extrudi non
                <lb/>
              poſſit, niſi humor illi ſeſe ſupponat, vt hoc faciat, eundem aëra quaſi
                <lb/>
              complexa per tubi latera ſpiratim deſcendit. </s>
              <s id="s.001159">An verò dicta ſuperficies pa­
                <lb/>
              rabolica ſit, dubium eſt; cum enim aqua versùs latera vaſis tendat, ſimul
                <lb/>
              & deorſum motu accelerato, inde reſultas motus mixtus, qui lineam pa­
                <lb/>
              rabolicam poſt ſe relinquit, vt jam alij demonſtrarunt; ſed vnde erit mo­
                <lb/>
              tus ille horizontalis cum perpendiculari conjunctus? </s>
              <s id="s.001160">an fortè dicendum
                <lb/>
              eſt, aquam ſpiratim deſcendere, cœpta quaſi à centro ſpira; donec ad
                <lb/>
              latera vaſis perveniat; ab illa autem ſpira deorſum producta ſupremum
                <lb/>
              illud aëris faſtigium tornari, cùm aliter ſpiræ deorſum produci non poſ­
                <lb/>
              ſint: ſed his omiſſis, cùm cylindrus aëris ab aqua ſtringatur, per latera
                <lb/>
              delabente, tantulùm aſſurgat, neceſſe eſt; vnde aqua, cui ſuprema illius
                <lb/>
              baſis ſubeſt, cedit locum; & cùm hæc attolli non poſſit, versùs latera
                <lb/>
              eat oportet, vbi dumtaxat ei locus patet; ſcilicet inter aëra & late­
                <lb/>
              ra vaſis, vnde linea parabolica reſultat; hinc ſi tubus ſit anguſtior, vix
                <lb/>
              aqua cylindrum inter aëris & latera tubi intercipi poteſt; vnde prædicta
                <lb/>
              ſupremi faſtigij forma non ſequitur, quæ certè minùs convexa eſt, ſeu
                <lb/>
              acuta, quò rima inter aëra & latera vaſis, qua perrumpit aqua, eſt angu­
                <lb/>
              ſtior: immo ſi tubus inclinetur, convexitas prædicti faſtigij deorſum ver­
                <lb/>
              sùs inferiùs tubi inclinati latus producitur; quia eò major ponderis aquæ
                <lb/>
              vis fertur, ex quo etiam manifeſtè colligitur, hanc convexi fa­
                <lb/>
              ſtigij figuram ab aqua versùs latera vaſis labente tornari. </s>
              <s id="s.001161">Porrò neſcio an </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>