1tur: argentum viuum ex craſiſſima, & pa
rum elaborata: metalla ex miſta, & à calo
re temperatiore. Quòd ſi vir atque mulier
& mola ex eodem fiant ſanguine, & eodem
in loco, attamen non neceſſe eſt, imò ne
que poſſibile, ex altero alterum generari.
Non enim quæ ex eiſdem generantur poſt
quam genita fuerint, neceſſe eſt poſſe inui
cem commutari: quare & ſi metalla omnia
ex eiſdem generentur ſubſtantiis, & argen
tum viuum ac ſulphur, non tamen neceſſe
eſt, aut poſſibile ex altero fieri alterum: niſi
fortè cùm ambo ſpecie non differunt, ſed ſolis
accidentibus, vt de ære & ferro dictum eſt.
rum elaborata: metalla ex miſta, & à calo
re temperatiore. Quòd ſi vir atque mulier
& mola ex eodem fiant ſanguine, & eodem
in loco, attamen non neceſſe eſt, imò ne
que poſſibile, ex altero alterum generari.
Non enim quæ ex eiſdem generantur poſt
quam genita fuerint, neceſſe eſt poſſe inui
cem commutari: quare & ſi metalla omnia
ex eiſdem generentur ſubſtantiis, & argen
tum viuum ac ſulphur, non tamen neceſſe
eſt, aut poſſibile ex altero fieri alterum: niſi
fortè cùm ambo ſpecie non differunt, ſed ſolis
accidentibus, vt de ære & ferro dictum eſt.
Chymiſtæ
quid poſſint.
quid poſſint.
Ergo chymiſtæ poſſunt mutare colorem
ac pondus, ſubtilitatem autem & firmita
tem mutare nequeunt. Cùm igitur ſubtili
tatis experimentum operoſum ſit atque am
biguum, maluerunt aurum igne experiri,
eſtque hoc certum huius rei argumentum.
Id verò apertum eſt, quòd ſi argentum in
aurum conuerti debeat, ab aqua efficaci in
lutum prius conuerti oportere, inde lutum
in aurum tranſire poteſt.
ac pondus, ſubtilitatem autem & firmita
tem mutare nequeunt. Cùm igitur ſubtili
tatis experimentum operoſum ſit atque am
biguum, maluerunt aurum igne experiri,
eſtque hoc certum huius rei argumentum.
Id verò apertum eſt, quòd ſi argentum in
aurum conuerti debeat, ab aqua efficaci in
lutum prius conuerti oportere, inde lutum
in aurum tranſire poteſt.
Argentum
viuum auro
proximius
quàm ar
gento.
viuum auro
proximius
quàm ar
gento.
Sed argentum viuum auro proximius eſſe
videtur quàm argento: nam auro ſimile eſt
pondere & tenuitate, argento autem colore
ſolo ab vtriſque differt, quòd fluit, & igni
bus euaneſcit: ob id vt argentum euadat,
quatuor neceſſaria erunt, vt firmetur, vt
leuius euadat, & craſſioris ſubſtantiæ. Vt ve
rò argentum viuum in aurum tranſmutetur,
neceſſarium eſt, vt firmetur, ignibuſque re
ſiſtat, & tingatur. Hæc autem longè cùm
ſint faciliora his quæ ad tranſmutationem
in argentum neceſſaria erant, fit vt multi
magis ſperauerint permutationem argenti
viui, hydrargyrion Græci vocant, in aurum,
quàm argentum. Quod videtur aſſecutus
pharmacopolla ille Taruiſinus, qui coram
Principe, & ſapientibus reipublicæ Venetæ,
argentum viuum in aurum commutauit, cu
ius miraculi quædam adhuc extant veſtigia.
Sed quomodocunque id contigerit, certum
eſt argentum viuum non poſſe in aurum,
multóque minus in argentum commutari.
Argentum verò tametſi æs colore, plumbum
pondere, auro proximiora ſint, attamen
tenuitate ſubſtantiæ & puritate, & firmitate
auro ſimile adeò eſt, vt optimum argentum
ſit aurum ſubſtantia imperfectum, & colore
deficiens: ob idque longis temporum pe
riodis, ſi purum ſit argentum, aliqua ex par
te commutatur in aurum, vt etiam vetuſta
te plumbum nigrum in argentum. Si tamen
exquiſitiſſimè ab ære ac plumbo argenti ſe
mina tollantur, argentum non generabitur
vllis ſeculis, neque ex argento aurum.
videtur quàm argento: nam auro ſimile eſt
pondere & tenuitate, argento autem colore
ſolo ab vtriſque differt, quòd fluit, & igni
bus euaneſcit: ob id vt argentum euadat,
quatuor neceſſaria erunt, vt firmetur, vt
leuius euadat, & craſſioris ſubſtantiæ. Vt ve
rò argentum viuum in aurum tranſmutetur,
neceſſarium eſt, vt firmetur, ignibuſque re
ſiſtat, & tingatur. Hæc autem longè cùm
ſint faciliora his quæ ad tranſmutationem
in argentum neceſſaria erant, fit vt multi
magis ſperauerint permutationem argenti
viui, hydrargyrion Græci vocant, in aurum,
quàm argentum. Quod videtur aſſecutus
pharmacopolla ille Taruiſinus, qui coram
Principe, & ſapientibus reipublicæ Venetæ,
argentum viuum in aurum commutauit, cu
ius miraculi quædam adhuc extant veſtigia.
Sed quomodocunque id contigerit, certum
eſt argentum viuum non poſſe in aurum,
multóque minus in argentum commutari.
Argentum verò tametſi æs colore, plumbum
pondere, auro proximiora ſint, attamen
tenuitate ſubſtantiæ & puritate, & firmitate
auro ſimile adeò eſt, vt optimum argentum
ſit aurum ſubſtantia imperfectum, & colore
deficiens: ob idque longis temporum pe
riodis, ſi purum ſit argentum, aliqua ex par
te commutatur in aurum, vt etiam vetuſta
te plumbum nigrum in argentum. Si tamen
exquiſitiſſimè ab ære ac plumbo argenti ſe
mina tollantur, argentum non generabitur
vllis ſeculis, neque ex argento aurum.
Experimen
tum mirum.
tum mirum.
Argenti na
tura.
tura.
Metallorum
commutatio.
commutatio.
Metallorum
amicitia.
amicitia.
Inde etiam metallorum amicitia: nam au
rum & argentum plumbum nigrum dili
gunt, & cùm liquantur immiſcentur plum
bo: æs autem refugit plumbum, & tam aurum
quàm argentum edit plumbum album, ſeu
illud mauis ſtannum appellare: modò enim
certa res oculis ſubiiciatur, nominibus pro
arbitrio vti liceat. Itaque cùm plumbum al
bum liquatur, nigro & argento ſupernatat,
criſpante vnda in fornacibus, atque ſic bacu
lis ferreis ſolet extrahi.
rum & argentum plumbum nigrum dili
gunt, & cùm liquantur immiſcentur plum
bo: æs autem refugit plumbum, & tam aurum
quàm argentum edit plumbum album, ſeu
illud mauis ſtannum appellare: modò enim
certa res oculis ſubiiciatur, nominibus pro
arbitrio vti liceat. Itaque cùm plumbum al
bum liquatur, nigro & argento ſupernatat,
criſpante vnda in fornacibus, atque ſic bacu
lis ferreis ſolet extrahi.
Illud magis mirum, quòd plumbum ni
grum argento, dum fuſum eſt, ſupernatet,
quamuis grauius: atque ea ratione plumbum
effundunt ſupernatans, & argentum ſubſi
ſtens in imo colligunt vaſis. Cauſa huius eſt,
quòd plumbum licet dum concretum eſt
grauius fit argento, dum tamen liquatur, te
nuius redditur, cùm in fumum tranſire pa
ratum ſit, atque perpetuò euaneſcat: argen
tum verò cùm igne non abſumatur, neque
etiam attenuatur: ſi enim attenuaretur, &
vt abſumeretur prorſus neceſſe foret. Igitur
cùm plumbi ſubſtantia media ſit inter pro
priam ac fumi, argenti autem eadem quæ
ante colliquationem, nihil mirum eſt plum
bum liquatum argento liquato ſupernatare.
Plumbum verò album duplici ratione etiam
ſupernatabit: nam & ipſum abſumitur igne,
& leuius eſt nigro, quare non ſolùm argen
to, ſed & plumbo nigro album ſuperſtat. In
de ſeparatio metallorum inuenta effunditur
plumblum nigrum prius albo detracto, ni
grum autem æs ac ferrum ſecum trahit, nec
exquiſitè effunditur, ne argentum ſecum ela
batur: quicquid autem reliquum eſt plum
bi, pòſtquàm maxima pars effuſa fuerit, igni
bus abſumitur. Inde argentum manet, & ſi
quid auri ineſt argento immiſtum, quod (vt
dixi) aqua ſeparationis, vel alia propoſita ſu
perius ratione ab argento ſeparatur. Plum
bum verò quod effuſum eſt denuò excutitur
vt quid argenti contineat, pereatque tantum
lucrum artifici.
grum argento, dum fuſum eſt, ſupernatet,
quamuis grauius: atque ea ratione plumbum
effundunt ſupernatans, & argentum ſubſi
ſtens in imo colligunt vaſis. Cauſa huius eſt,
quòd plumbum licet dum concretum eſt
grauius fit argento, dum tamen liquatur, te
nuius redditur, cùm in fumum tranſire pa
ratum ſit, atque perpetuò euaneſcat: argen
tum verò cùm igne non abſumatur, neque
etiam attenuatur: ſi enim attenuaretur, &
vt abſumeretur prorſus neceſſe foret. Igitur
cùm plumbi ſubſtantia media ſit inter pro
priam ac fumi, argenti autem eadem quæ
ante colliquationem, nihil mirum eſt plum
bum liquatum argento liquato ſupernatare.
Plumbum verò album duplici ratione etiam
ſupernatabit: nam & ipſum abſumitur igne,
& leuius eſt nigro, quare non ſolùm argen
to, ſed & plumbo nigro album ſuperſtat. In
de ſeparatio metallorum inuenta effunditur
plumblum nigrum prius albo detracto, ni
grum autem æs ac ferrum ſecum trahit, nec
exquiſitè effunditur, ne argentum ſecum ela
batur: quicquid autem reliquum eſt plum
bi, pòſtquàm maxima pars effuſa fuerit, igni
bus abſumitur. Inde argentum manet, & ſi
quid auri ineſt argento immiſtum, quod (vt
dixi) aqua ſeparationis, vel alia propoſita ſu
perius ratione ab argento ſeparatur. Plum
bum verò quod effuſum eſt denuò excutitur
vt quid argenti contineat, pereatque tantum
lucrum artifici.
Plumbum
ſupernai at
argento, cam
ſit grauius
tamen.
ſupernai at
argento, cam
ſit grauius
tamen.
Separatio
metallorum.
metallorum.
Æs autem à plumbo ſeparatur, vt rectè
doceat Vannocius Biringutius Senenſis in
ſua pyrotechna, impoſita maſſa ſuper crati
culam ferream atque igne circundata: nam
facilè plumbum liqueſcit, ſecumque ducit
aurum & argentum, ſi quid eorum plumbo
in hæreat, atque æs quaſi aduſtum inter cine
res relinquitur. Hoc igitur ignibus admo
tum validioribus repurgato metallo à ſordi
bus, dum fuerit colliquatum, in maſſam co
ge, æſque puriſſimum habebis.
doceat Vannocius Biringutius Senenſis in
ſua pyrotechna, impoſita maſſa ſuper crati
culam ferream atque igne circundata: nam
facilè plumbum liqueſcit, ſecumque ducit
aurum & argentum, ſi quid eorum plumbo
in hæreat, atque æs quaſi aduſtum inter cine
res relinquitur. Hoc igitur ignibus admo
tum validioribus repurgato metallo à ſordi
bus, dum fuerit colliquatum, in maſſam co
ge, æſque puriſſimum habebis.
Lib.3.c.5.
Cæterùm pleraque metalla arte aliqua
vertuntur in aquam: nam vrere oportet.
Vruntur celerius & commodius auripigmen
to addito, vſta & in calcis ſpeciem redacta,
ſiccantur diligenter, inde vaſe vitreo clauſa
optimè, aut in terra ad tres paſſus humida
defodiuntur per menſem, aut ſuſpenduntur
ſuper vas aqua plenum feruente per horas
24. ita vt perpetuò ebulliat: abſit ab aqua
duorum tantùm, aut trium digitorum ſpatio:
par eſt autem quod ex aqua genitum fuit in
aquam reuerti, ſed aurum & argentum vix
in aquam tranſeunt, ob ſubſtantiæ, velut di
ctum eſt ſoliditatem.
vertuntur in aquam: nam vrere oportet.
Vruntur celerius & commodius auripigmen
to addito, vſta & in calcis ſpeciem redacta,
ſiccantur diligenter, inde vaſe vitreo clauſa
optimè, aut in terra ad tres paſſus humida
defodiuntur per menſem, aut ſuſpenduntur
ſuper vas aqua plenum feruente per horas
24. ita vt perpetuò ebulliat: abſit ab aqua
duorum tantùm, aut trium digitorum ſpatio:
par eſt autem quod ex aqua genitum fuit in
aquam reuerti, ſed aurum & argentum vix
in aquam tranſeunt, ob ſubſtantiæ, velut di
ctum eſt ſoliditatem.
Metallica
quomodo in
aquam ver
tantur.
quomodo in
aquam ver
tantur.
Argentum verò quatuor modis oritur aut
in terra, quæ iguibus coacta illud reddit,
vel plumbo, atque æri immiſtum, vel in
lapidibus, quæ ſimiliter igne vexata illud
emittunt: plerunque etiam cupro permi
ſtum, vt in Alſatia iuxta Rhenum, in mon
tibus ſanctæ Annæ, ac Miſnenſibus, ibi enim
lapides cupro prægnantes, & in cupro ar
genti mira copia: vel in lapidibus purum, ac
quaſi herba quædam virgulis è lapide or
tum habentibus quale apud me eſt. Ego, quod
in terra, quæ iguibus coacta illud reddit,
vel plumbo, atque æri immiſtum, vel in
lapidibus, quæ ſimiliter igne vexata illud
emittunt: plerunque etiam cupro permi
ſtum, vt in Alſatia iuxta Rhenum, in mon
tibus ſanctæ Annæ, ac Miſnenſibus, ibi enim
lapides cupro prægnantes, & in cupro ar
genti mira copia: vel in lapidibus purum, ac
quaſi herba quædam virgulis è lapide or
tum habentibus quale apud me eſt. Ego, quod