Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
101
101
102
102
103
103
104
104
105
105
106
106
107
107
108
108
109
109
110
110
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="85"/>
                <arrow.to.target n="marg757"/>
                <lb/>
              Potuit ergo dici eam
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              eſſe naturalem, ſed
                <expan abbr="imperfectã">imperfectam</expan>
              , ſicuti dictum eſt de ea quæ poſita eſt in
                <lb/>
              ſola materia. </s>
              <s>& dialecticus
                <expan abbr="oẽ">omnem</expan>
              cauſſæ genus tractare
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              : nihil
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eſt quod ipſe non attingere queat; &
                <lb/>
              apud
                <expan abbr="illũ">illum</expan>
              non minus ritè
                <expan abbr="diſputatũ">diſputatum</expan>
              fuerit de definitione, ſi interroget, aut
                <expan abbr="reſpõdeat">reſpondeat</expan>
              an accenſio ſan­
                <lb/>
              guinis ſit irę definitio, quę
                <expan abbr="cõtinet">continet</expan>
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ;
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              ſi
                <expan abbr="quęrat̃">quęratur</expan>
              ſit'ne eius definitio appetitus vltionis quę
                <lb/>
                <expan abbr="cõſtat">conſtat</expan>
              ex forma. </s>
              <s>Addo
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ,
                <expan abbr="">cum</expan>
              dialecticus accipiat
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              cauſſas; cur
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              ea quę
                <expan abbr="cõſtat">conſtat</expan>
              ex forma & mate­
                <lb/>
              ria,
                <expan abbr="ponit̃">ponitur</expan>
              phyſica, non dialectica? </s>
              <s>
                <expan abbr="">nam</expan>
              quę
                <expan abbr="cõſiderat">conſiderat</expan>
              vtraſque cauſſas ſeorſum; quid abſurdi eſt, ſi ſpe­
                <lb/>
              ctet
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              vtraſque coniunctim? </s>
              <s>
                <expan abbr="Quantũ">Quantum</expan>
              pertinet ad primas illas obiectiones, fortè dici poſſet, Ariſt. </s>
              <s>ibi
                <lb/>
              non diſtinguere definitiones ex
                <expan abbr="rõne">ratione</expan>
              formali
                <expan abbr="ſcientiarũ">ſcientiarum</expan>
              , ſed è ſcopo, hoc eſt ex eo quod potiſsimè re­
                <lb/>
              ſpicitur in methodo. </s>
              <s>Quòd igitur in dialectica illa definitio quę per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              traditur, eſt perfecta; in
                <lb/>
              phyſicis imperfecta, & aſſumptione materię
                <expan abbr="ſupplẽda">ſupplenda</expan>
              ; ſic definitio per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              dialectico tribuit, ne­
                <lb/>
              que tollit hoc, quin
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              dialecticus in ſuis diſputationib.
                <expan abbr="oẽ">omnem</expan>
              aliud cauſſę genus vſurpet: neque
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              ex
                <lb/>
              hoc
                <expan abbr="vetabit̃">vetabitur</expan>
              , quominus philoſophus naturalis
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              definiat per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              , ſed illud
                <expan abbr="tantũmodo">tantummodo</expan>
                <expan abbr="cõſtituet̃">conſtituetur</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="">eam</expan>
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              eſſe
                <expan abbr="imperfectã">imperfectam</expan>
              . </s>
              <s>eſt verò perfecta definitio per
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              in dialectica, quae abundè
                <expan abbr="p̃ſtat">praeſtat</expan>
                <lb/>
              idquod à dialectico
                <expan abbr="deſiderat̃">deſideratur</expan>
              : vult
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              noſſe quid eſt, quod ipſe ab omni
                <expan abbr="cauſſarũ">cauſſarum</expan>
              genere ſeorſum ducit.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <expan abbr="Cęterũ">Cęterum</expan>
                <expan abbr="opponã">opponam</expan>
              &
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              modo
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              ex materia apud
                <expan abbr="dialecticũ">dialecticum</expan>
              eſſe
                <expan abbr="perfectã">perfectam</expan>
              ; ergo & hęc erat
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg758"/>
                <lb/>
              dialectico tribuenda, velut ea quę ex forma;
                <expan abbr="tantoq́">tantoque</expan>
              . </s>
              <s>magis, quantò
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              forma
                <expan abbr="ſpectat̃">ſpectatur</expan>
              magis à natu­
                <lb/>
              rali. </s>
              <s>Poſſes ad hęc dicere
                <expan abbr="">non</expan>
              ſequi id quod
                <expan abbr="opponit̃">opponitur</expan>
              ,
                <expan abbr="">cum</expan>
              materia ſola determinetur phyſica methodus:
                <lb/>
              itaque & ſi quoad
                <expan abbr="cognitionẽ">cognitionem</expan>
              forma flagitatur, at hoc
                <expan abbr="noĩe">nomine</expan>
              quo naturalis methodus
                <expan abbr="cõſtituit̃">conſtituitur</expan>
              , maius,
                <lb/>
              eſt
                <expan abbr="officiũ">officium</expan>
              materię
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              formæ; quapropter definitio ex materia naturali
                <expan abbr="cõmittit̃">committitur</expan>
              ,
                <expan abbr="">non</expan>
              dialectico. </s>
              <s>ſic
                <lb/>
                <expan abbr="efficiet̃">efficietur</expan>
              , vt ab vtroque
                <expan abbr="tractet̃">tractetur</expan>
              , &
                <expan abbr="dicat̃">dicatur</expan>
              eſſe propria naturalis. </s>
              <s>Si
                <expan abbr="igit̃">igitur</expan>
              tibi placet Ariſt. </s>
              <s>prius obſeruaſſe
                <lb/>
              illa quæ ſunt ſcopi; pòſt ea
                <expan abbr="">quae</expan>
              ſunt ex
                <expan abbr="rõne">ratione</expan>
              formali methodi, neque tibi inconſtantia
                <expan abbr="videat̃">videatur</expan>
              , vt mihi,
                <lb/>
              potes hoc modo defendere Ariſt. </s>
              <s>Illud
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              reſtabit
                <expan abbr="explicandũ">explicandum</expan>
              , cur definitio per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              & vana
                <lb/>
              reputetur. </s>
              <s>Reſpondebat Zimara
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quia
                <expan abbr="conſiderarent̃">conſiderarentur</expan>
              cauſſę
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              abſtractè; neque applicarentur ad
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg759"/>
                <lb/>
              effectus. </s>
              <s>At mihi
                <expan abbr="quęrendũ">quęrendum</expan>
              ſuccurrit, cur dialecticę
                <expan abbr="vocent̃">vocentur</expan>
              ; quaſi verò dialecticus & de cauſſa & de­
                <lb/>
              finitione, &
                <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan>
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              , &
                <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan>
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              diſſerere nequeat; neque ſpectet
                <expan abbr="vtrũ">vtrum</expan>
              hoc huius ſit
                <lb/>
              cauſſa & definitio; nec'ne. </s>
              <s>
                <expan abbr="Dicũt">Dicunt</expan>
              alij
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              ſpectari
                <expan abbr="rõne">ratione</expan>
              vniuerſali. </s>
              <s>
                <expan abbr="Cęterũ">Cęterum</expan>
                <expan abbr="admodũ">admodum</expan>
              ambigua
                <expan abbr="rñſio">responſio</expan>
              :
                <lb/>
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              ſi
                <expan abbr="tanquã">tanquam</expan>
              à materia ſeparata;
                <expan abbr="">non</expan>
              modo dialectica;
                <expan abbr="verũ">verum</expan>
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              mathematica & eius philoſophiæ
                <lb/>
                <expan abbr="">quae</expan>
              ſequitur
                <expan abbr="naturalẽ">naturalem</expan>
              : ſi
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              , quia forma
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="accipiat̃">accipiatur</expan>
              quæ ſit propria rei, vt ſub attributis
                <expan abbr="cõibus">conibus</expan>
              & ea
                <lb/>
              quoque phyſici eſſe
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              , quippe qui formas
                <expan abbr="perſequat̃">perſequatur</expan>
              ab vltimis vſque ad primas; & de proxima
                <lb/>
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              adhuc dubitari queat, an à materia ſeparata ſit phyſici, an dialectici. </s>
              <s>Hic ego
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              ne difficul­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg760"/>
                <lb/>
                <expan abbr="tatẽ">tatem</expan>
              ſubterfugere videar; his obiectionibus reſiſtere conabor: deinde de auctoritate Ariſt. </s>
              <s>dicam quod
                <lb/>
              ſentio. </s>
              <s>Noſti in primis dialecticen accipi multis modis: nanque dialectica apud
                <expan abbr="Platonẽ">Platonem</expan>
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              valebat
                <lb/>
              àc prima philoſophia; deinde dialectica ab analytica diſtincta, & à cęteris facultatibus & ſcientiis,
                <lb/>
              quippe quae illæ ex propriis
                <expan abbr="cõcludant">concludant</expan>
              ,
                <expan abbr="quanquã">quanquam</expan>
              propria ſunt
                <expan abbr="">quae</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              modo inſunt, quatenus ipſum, ſed
                <lb/>
              in alia reſolui
                <expan abbr="nequeũt">nequeunt</expan>
              , veluti principia naturalis, aut diuinę: hęc verò ex
                <expan abbr="cõibus">conibus</expan>
              &
                <expan abbr="">quae</expan>
                <expan abbr="vident̃">videntur</expan>
              eſſe ve­
                <lb/>
              ra;
                <expan abbr="">non</expan>
              neceſſariò
                <expan abbr="">tantum</expan>
              eiuſmodi ſunt. </s>
              <s>Tertiò dialectica
                <expan abbr="cõprehendit">comprehendit</expan>
              analyticen, cui ſubiecta ſunt inſtru­
                <lb/>
              menta
                <expan abbr="ſcientiarũ">ſcientiarum</expan>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quæ
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              ſolet appellari logicè. </s>
              <s>Sed
                <expan abbr="">cum</expan>
              analyticè ſit methodus
                <expan abbr="">quae</expan>
              ita ſe habet ad
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg761"/>
                <lb/>
              res,
                <expan abbr="quẽadmodũ">quenadmodum</expan>
              vas, vt ſextarius ad
                <expan abbr="triticũ">triticum</expan>
              , fruges, & legumina;
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              eſt, & tradit regulas
                <expan abbr="">quae</expan>
              per vni­
                <lb/>
              uerſos habitus pertineant
                <expan abbr="quib.">quibus</expan>
                <expan abbr="verũ">verum</expan>
              dicere contingit,
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              &
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              cauſſas
                <expan abbr="cõplectitur">complectitur</expan>
              quas
                <expan abbr="">cum</expan>
              in ſuis in­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg762"/>
                <lb/>
              ſtrumentis referat ad
                <expan abbr="prędicationẽ">prędicationem</expan>
                <expan abbr="">quae</expan>
              conuenit formæ, & qua
                <expan abbr="terminat̃">terminatur</expan>
              interrogatio quid eſt; ita ex
                <lb/>
                <expan abbr="oĩbus">omnibus</expan>
              cauſsis
                <expan abbr="exiſtimat̃">exiſtimatur</expan>
              petere quid eſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſæ
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              logicè
                <expan abbr="dicunt̃">dicuntur</expan>
              explicare quid eſt, quod
                <expan abbr="">tantum</expan>
                <expan abbr="p̃-ſtatur">pn­
                  <lb/>
                ſtatur</expan>
              in ſcientiis: nihil
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              habet analyticè proprij, niſi quod attinet ad
                <expan abbr="fabricã">fabricam</expan>
                <expan abbr="inſtrumentorũ">inſtrumentorum</expan>
              cognitio­
                <lb/>
              nis. </s>
              <s>Quia verò ſingulę vniuerſam rei
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              exponunt,
                <expan abbr="cões">cones</expan>
                <expan abbr="appellant̃">appellantur</expan>
              , & forma
                <expan abbr="p̃cipuè">pncipuè</expan>
              ſine ma­
                <lb/>
              teria, quae ſit
                <expan abbr="p̃tereà">praetereà</expan>
                <expan abbr="rõne">ratione</expan>
              prior. </s>
              <s>Ergo dialecticę &
                <expan abbr="cões">cones</expan>
              , i. </s>
              <s>logicę
                <expan abbr="dicunt̃">dicuntur</expan>
              definitiones à materia formam
                <lb/>
                <expan abbr="ſeparãtes">ſeparantes</expan>
              , eam .ſ. </s>
              <s>quæ eſt materiata, &
                <expan abbr="conſiderat̃">conſideratur</expan>
              in rebus ſenſilib. vt ſiquis
                <expan abbr="ambulationẽ">ambulationem</expan>
              ſine pedib.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg763"/>
                <lb/>
              definiret: de talib. n. formis fit ſermo:
                <expan abbr="verũ">verum</expan>
              ſi poſteà
                <expan abbr="coniungant̃">coniungantur</expan>
                <expan abbr="">cum</expan>
              materia fiunt abſolutè naturales,
                <lb/>
              & eius
                <expan abbr="ſciẽtiæ">ſcientiæ</expan>
              propriæ. </s>
              <s>Quòd ſi dialectica propriè ſumatur qui eſt habitus, ſeu facultas
                <expan abbr="diſſerẽdi">diſſerendi</expan>
              de
                <lb/>
                <expan abbr="quocũque">quocunque</expan>
              propoſito problemate probabiliter, &
                <expan abbr="ſeorsũ">ſeorsum</expan>
              ex quaque cauſſa definitio perfecta foret,
                <lb/>
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
                <expan abbr="cõiunctim">coniunctim</expan>
              :
                <expan abbr="nanq;">nanque</expan>
              etſi
                <expan abbr="cõiunctim">coniunctim</expan>
              fit propria methodi naturalis; at modus quo
                <expan abbr="tractat̃">tractatur</expan>
              à dialecti­
                <lb/>
              co definitio, redderet
                <expan abbr="">eam</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="naturalẽ">naturalem</expan>
              :
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              ab ipſo problematicè
                <expan abbr="exquirat̃">exquiratur</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Vtrũ">Vtrum</expan>
              animal
                <expan abbr="rõnis">rationis</expan>
                <expan abbr="cõpos-ſit">compos­
                  <lb/>
                ſit</expan>
                <expan abbr="hoĩ">hoim</expan>
              definitio, nec'ne. </s>
              <s>Vnde
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              tollitur poſtrema illa obiectio, ſi dialectica diffinit per
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              genera
                <lb/>
                <expan abbr="cauſſarũ">cauſſarum</expan>
              ſeparatim, cur
                <expan abbr="">non</expan>
              &
                <expan abbr="cõiunctim">coniunctim</expan>
              ? </s>
              <s>
                <expan abbr="Atq;">Atque</expan>
              hęc ad difficultates propoſitas, ac ſiquis ſenſum
                <expan abbr="vul-gatũ">vul­
                  <lb/>
                gatum</expan>
              &
                <expan abbr="">cum</expan>
              aſſertione exprimat ex illo
                <expan abbr="cõtextu">contextu</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Quanquã">Quanquam</expan>
              mihi nil
                <expan abbr="videt̃">videtur</expan>
              in eo loco aſſerere Ariſt. </s>
              <s>at­
                <lb/>
              que vt id
                <expan abbr="perſpicuũ">perſpicuum</expan>
              fiat, libet proponere verba Philoſophi,
                <expan abbr="">quae</expan>
              ſunt
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              .
                <foreign lang="grc">Διαφερόντως δ̓ ἅν ὁρισαιρ
                  <lb/>
                ὁ φυσικός τε καὶ ὁ διαλεκτικός ἓκαστον αὐτῶν</foreign>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Differẽter">Differenter</expan>
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              diffiniuerit .i. </s>
              <s>diffinire poſſet & phyſi­
                <lb/>
              cus & dialecticus
                <expan abbr="vnũquodq;">vnunquodque</expan>
                <expan abbr="ipſorũ">ipſorum</expan>
              . </s>
              <s>& iraſci & amare quod vides planè
                <expan abbr="">cum</expan>
              dubitatione
                <expan abbr="prolatũ">prolatum</expan>
              ,
                <expan abbr="quẽ-admodũ">quen­
                  <lb/>
                admodum</expan>
              & alia multa
                <expan abbr="">quae</expan>
              ad
                <expan abbr="inueſtigandã">inueſtigandam</expan>
              animi
                <expan abbr="eſſentiã">eſſentiam</expan>
              ante propoſita fuerant. </s>
              <s>Dubitatio verò talis
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="">Cum</expan>
              ſint diuerſa
                <expan abbr="definitionũ">definitionum</expan>
              genera per
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              , per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              , per vtrunque, eſt'ne definitio per
                <expan abbr="for-mã">for­
                  <lb/>
                mam</expan>
              dialectici: per
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              verò phyſici? </s>
              <s>& hoc
                <expan abbr="exẽplis">exemplis</expan>
              illuſtrat. </s>
              <s>Vt ita quid eſt, hic .n .ſ. </s>
              <s>dialecticus vl­
                <lb/>
              tionis
                <expan abbr="appetitũ">appetitum</expan>
              , aut aliquid
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              ; ille verò, qui eſt phyſicus
                <expan abbr="feruorẽ">feruorem</expan>
              ſanguinis
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
              cor, aut calidi: </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>