Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="86"/>
                <expan abbr="horũ">horum</expan>
              verò hic
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              aſsignat
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ille verò
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              &
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              . </s>
              <s>ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
                <foreign lang="grc">λόγος & εῖδος. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ὁ μεν γάρ</foreign>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg764"/>
                <lb/>
                <foreign lang="grc">λόγος ὁ δὲ τοῦ πράγματος</foreign>
              . </s>
              <s>hęc
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              ratio .i. </s>
              <s>definitio,
                <expan abbr="nimirũ">nimirum</expan>
              appetitus vltionis eſt ratio, hoc eſt, froma
                <lb/>
                <foreign lang="grc"> δὲ τοῦ πράγματος</foreign>
              , illa verò rei, i. </s>
              <s>illa definitio feruor ſanguinis qui
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
              cor, aut calidi eſt rei quod
                <lb/>
              eſt
                <expan abbr="cõpoſitum">compoſitum</expan>
              ,
                <expan abbr="">nam</expan>
              quod exiſtit actu eſt: atqui
                <expan abbr="">non</expan>
              forma extra
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              , ſed in materia; hoc verò
                <expan abbr="">iam</expan>
              eſt
                <expan abbr="cõ-poſitum">con­
                  <lb/>
                poſitum</expan>
              . </s>
              <s>oportet
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eſſe
                <expan abbr="hãc">hanc</expan>
              in tali materia, ſi exiſtet, vt in ędificio ratio talis eſſe poterit, quae eſt
                <expan abbr="integu-mentũ">integu­
                  <lb/>
                mentum</expan>
              , quod prohibet
                <expan abbr="noxã">noxam</expan>
              quę infertur à ventis, & imbribus & ęſtib. Hic verò .ſ. </s>
              <s>definiens dicet lapi­
                <lb/>
              des, & lateres, & ligna: alter
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              in his
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <expan abbr="horũ">horum</expan>
              gratia.
                <foreign lang="grc">Τις οῦν ὁ φυσἰκὺς τοῦτων</foreign>
              ; Quis
                <expan abbr="igit̃">igitur</expan>
                <expan abbr="horũ">horum</expan>
              na­
                <lb/>
              turalis? </s>
              <s>En tibi Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="dubitantẽ">dubitantem</expan>
              ,
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="aſſerentẽ">aſſerentem</expan>
                <expan abbr="dialecticũ">dialecticum</expan>
              definite per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              . </s>
              <s>Nunquid ilie qui
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
                <expan abbr="ma-teriã">ma­
                  <lb/>
                teriam</expan>
              ,
                <expan abbr="rõnẽ">rationem</expan>
              verò
                <expan abbr="ignorãs">ignorans</expan>
              , an qui per
                <expan abbr="rõnẽ">rationem</expan>
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
              ; an potius qui ex vtriſque? </s>
              <s>Vbi
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              videre potes ab Ariſt.
                <lb/>
              </s>
              <s>nihil eſſe
                <expan abbr="aſſertũ">aſſertum</expan>
              , quae definitio p
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ſit naturalis. </s>
              <s>Rurſus interrogat
                <foreign lang="grc">ἐχθ́νων δέ τὴτις ἑχατεζος</foreign>
              ;
                <lb/>
              ideſt,
                <expan abbr="vterq;">vterque</expan>
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
                <expan abbr="illorũ">illorum</expan>
              quis erit? </s>
              <s>i. qui aut per
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
              , aut per
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
              definiet; phyſicus'ne
                <lb/>
              an dialecticus; an alius
                <expan abbr="quiſpiã">quiſpiam</expan>
              pręter hos? </s>
              <s>quę verba
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              relata ſunt ab interpretibus ad
                <foreign lang="grc">λὁγον</foreign>
              , vt ſi
                <lb/>
                <expan abbr="ſermonẽ">ſermonem</expan>
              dixeris
                <expan abbr="explicantẽ">explicantem</expan>
              quid eſt;
                <expan abbr="">cum</expan>
                <expan abbr="referẽda">referenda</expan>
              ſint ad
                <foreign lang="grc">τὸν ὁζιξον
                  <gap/>
                α</foreign>
              . </s>
              <s>& ſimilitudo generis in cauſſa
                <lb/>
              fuit erroris. </s>
              <s>
                <expan abbr="Rñdet">Respondet</expan>
                <expan abbr="cõſtituta">conſtituta</expan>
              diſtinctione
                <expan abbr="ſcientiarũ">ſcientiarum</expan>
              , quae
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              eſt de rebus in materia, quatenus
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              ;
                <lb/>
              alia de reb.
                <expan abbr="">quae</expan>
              ſunt in materia
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              ,
                <expan abbr="">tantum</expan>
              , non quoad ſunt in materia, tertia quę de ſeparatis à materia:
                <lb/>
                <expan abbr="itaq;">itaque</expan>
              inquit. </s>
              <s>An
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt aliquis qui verſetur in materiæ paſsionib.
                <expan abbr="">quae</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              ſunt ſeparabiles
                <foreign lang="grc">μη δ' ἧχωριστὰ</foreign>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>i. </s>
              <s>quatenus
                <expan abbr="">non</expan>
              ſunt ſeparabiles; ſed phyſicus de
                <expan abbr="oĩbus">omnibus</expan>
                <expan abbr="quęcũq;">quęcunque</expan>
              talis ſunt corporis, &
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              materiæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg765"/>
                <lb/>
              opera, & paſsiones. </s>
              <s>
                <expan abbr="quęcunq;">quęcunque</expan>
              verò
                <expan abbr="">non</expan>
              fuerint eiuſmodi, alius; & de
                <expan abbr="quibuſdã">quibuſdam</expan>
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              artifex, ſi euene­
                <lb/>
              rit, i. </s>
              <s>fortè, vt faber, aut medicus. </s>
              <s>
                <expan abbr="">Nam</expan>
              faber de naturalibus
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              , non vt naturalia ſunt agit, vt qui de ma­
                <lb/>
              chinis: etenim aliqua de mathematicis aſſumit; & fortè medicus,
                <expan abbr="">dum</expan>
              tractat vulnera circularia,
                <expan abbr="tũc">tunc</expan>
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              ad
                <expan abbr="geometrã">geometram</expan>
              confugit. </s>
              <s>Reliqua ſunt perſpicua. </s>
              <s>Ex qua interpretatione, qua nulla
                <expan abbr="">cum</expan>
              verbis Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="cõ-gruit">con­
                  <lb/>
                gruit</expan>
              magis; optimè cernis nihil ab Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="conſtitutũ">conſtitutum</expan>
              de definitione dialectica, & hinc
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
                <expan abbr="Latinorũ">Latinorum</expan>
                <lb/>
              nugas atque dubitationes proſterni, & profligari. </s>
              <s>Sic igitur conſideratio
                <expan abbr="formarũ">formarum</expan>
              in materia ſenſili,
                <lb/>
              quatenus
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              , vniuerſa eſt phyſica, ex quo definitiones
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              naturales abſolutæ ex materia conſta­
                <lb/>
              bunt, & illa,
                <expan abbr="vbicunq;">vbicunque</expan>
              facta fuerit intelligenda, hoc eſt, à
                <expan abbr="cõditionib">conditionib</expan>
              . </s>
              <s>indiuidui ſecreta, quę toto prior
                <lb/>
              erit, formæ pars erit & quiditatis naturalis; quae ab eo forma nequeat,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              cogitationis virtute di­
                <lb/>
              uelli. </s>
              <s>
                <expan abbr="p̃p̃eà">Propterea</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              male Lat. 1. de ortu diuiſerunt partes in materiales,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              formales has, quae formę partes
                <lb/>
              eſſe
                <expan abbr="cenſerẽt">cenſerent</expan>
              , illas quae ſolius materiæ
                <expan abbr="vicẽ">vicem</expan>
                <expan abbr="ſuſtinerẽt">ſuſtinerent</expan>
              . </s>
              <s>Et illæ materia à Philoſopho propriè nuncupatę,
                <lb/>
              &
                <expan abbr="">cum</expan>
              docuerit partes eſſe rei quæ
                <expan abbr="definiẽda">definienda</expan>
              eſt, & definitionem docere ſanè quid eſt
                <expan abbr="cõpoſitũ">compoſitum</expan>
              ex ea
                <lb/>
              materia in qua actu forma conſiſtit, ſed
                <expan abbr="euolutionẽ">euolutionem</expan>
              eius quod à tali materia ſecretum eſt quod eſt
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              àc
                <lb/>
              quiditas quæ eſt ex forma; monuit hæc
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
                <expan abbr="ſecũ">ſecum</expan>
                <expan abbr="cõgruere">congruere</expan>
              partes rei, partes definitionis,
                <expan abbr="rõnis">rationis</expan>
              , quidi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg766"/>
                <lb/>
              tatis, ac formę:
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
                <expan abbr="p̃p̃eà">propterea</expan>
                <expan abbr="">tantum</expan>
                <expan abbr="ſequit̃">ſequitur</expan>
              has eſſe formas & quid eſt:
                <expan abbr="">nam</expan>
              quiditas & forma ſunt indiuidua
                <lb/>
              & tota formaliter, vt
                <expan abbr="dictũ">dictum</expan>
              eſt,
                <expan abbr="verũ">verum</expan>
              partes
                <expan abbr="earũ">earum</expan>
              eſſe quę ſunt materia per ſeipſas, vti partes domus
                <expan abbr="">quae</expan>
                <lb/>
              ſeparatę
                <expan abbr="">non</expan>
              ſunt domus, ſed partes & materia. </s>
              <s>Reſtat nunc vt nonnullus
                <expan abbr="antagoniſtarũ">antagoniſtarum</expan>
                <expan abbr="rõnes">rationes</expan>
              diſſol­
                <lb/>
              uamus, ſiquid fallacię
                <expan abbr="cõtinent">continent</expan>
              ,
                <expan abbr="">quae</expan>
              è noſtris dictis ſeorſum ſit
                <expan abbr="indicãda">indicanda</expan>
              . </s>
              <s>Occurrit
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              nobis Auerroës
                <lb/>
                <expan abbr="inquiẽs">inquiens</expan>
              ,
                <expan abbr="hoĩs">hominis</expan>
                <expan abbr="quiditatẽ">quiditatem</expan>
              eſſe
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              vno modo,
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              verò alio modo; eſſe
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              , i. </s>
              <s>
                <expan abbr="for-mã">for­
                  <lb/>
                mam</expan>
                <expan abbr="hoĩs">hominis</expan>
              , non eſſe
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              , qui eſt
                <expan abbr="cõgregatus">congregatus</expan>
              ex materia & forma, quæ
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              ſunt Ariſt. </s>
              <s>ipſius dicta; ex
                <lb/>
              quib. apparet
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              eſſe
                <expan abbr="hoĩs">hominis</expan>
                <expan abbr="quiditatẽ">quiditatem</expan>
              ,
                <expan abbr="neutiq̃">neutiquam</expan>
              verò
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              . </s>
              <s>Et verò id
                <expan abbr="aſſeueratũ">aſſeueratum</expan>
              eſt. </s>
              <s>Sed me­
                <lb/>
              miniſſe oportet,
                <expan abbr="duplicẽ">duplicem</expan>
              nobis
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              offerri
                <expan abbr="alterũ">alterum</expan>
                <expan abbr="vniuerſalẽ">vniuerſalem</expan>
                <expan abbr="collectũ">collectum</expan>
              ex hiſce ſingularib. in quo,
                <lb/>
              vel vt rectius
                <expan abbr="dicã">dicam</expan>
              , in notione cuius continetur
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              materies in qua ſubſiſtit actu forma quippe car­
                <lb/>
              nes, & oſſa, quę toto poſterior eſt;
                <expan abbr="alterũ">alterum</expan>
              verò, qui eſt homo
                <expan abbr="mẽtis">mentis</expan>
              officio ſeparatus ab hac materia,
                <lb/>
              ſola ea reſeruata, ſine qua forma
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              nec eſſe neque cogitari, vt corpus
                <expan abbr="organicũ">organicum</expan>
              , qui eſt alius ab
                <lb/>
                <expan abbr="hoĩe">homine</expan>
              illo primo, & eſt
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              , atque eſſentia & quiditas ac forma quę definitione euoluitur: atqui
                <expan abbr="horũ">horum</expan>
                <lb/>
              pars eſt ea materia, quę toto prior eſt;
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="cõprehenditur">comprehenditur</expan>
              à forma, vt
                <expan abbr="quicũque">quicunque</expan>
              dicit
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              ſignificet vnà tale materię genus. </s>
              <s>
                <expan abbr="veruntñ">veruntamen</expan>
              definitur ille primus homo, quia primò nobis obiicitur,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg767"/>
                <lb/>
              & nos cupimus noſſe quid eſt: ergo eius eſt definitio, ſed per
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              explicatur alter ille homo
                <lb/>
              qui pars eſt huius: nanque hic ex materia conſtat quę toto poſterior eſt, & infinita, ille verò eſt for­
                <lb/>
              ma ipſa & quiditas cuius
                <expan abbr="">cum</expan>
              pars ſit materia toto prior, ergo
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              per tale materiæ genus
                <expan abbr="explicat̃">explicatur</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Igitur quiditas
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt homo ille primus, ſed hic poſterior, ille habet
                <expan abbr="quiditatẽ">quiditatem</expan>
              & in eo materia toto
                <lb/>
              poſterior ſumitur quę excluditur quiditate: altera
                <expan abbr="">cum</expan>
              forma, vtpotè pars formę
                <expan abbr="numerat̃">numeratur</expan>
              . </s>
              <s>Hęc pars,
                <lb/>
                <expan abbr="">cum</expan>
              toto prior ſit, à poſteriore ſeuocari poteſt; itaque ſine forma concipitur; at ſine ipſa forma nullo
                <lb/>
              modo cogitatione
                <expan abbr="cõprehenditur">comprehenditur</expan>
              . </s>
              <s>ex quo efficitur, vt per ſeipſam abſoluat
                <expan abbr="qõnem">quaestionem</expan>
              , ex quo res eſt,
                <expan abbr="">quae</expan>
                <lb/>
              reſoluitur in
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ; vt ſi quęratur ex quo
                <expan abbr="animãs">animans</expan>
              exiſtat, dicam ex corpore difformi, ſed
                <expan abbr="">cum</expan>
              quę­
                <lb/>
              ritur quid, quod reſoluitur in
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              ,
                <expan abbr="">cum</expan>
              ſit eius pars,
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
                <expan abbr="">cum</expan>
              forma
                <expan abbr="cõcipitur">concipitur</expan>
              , nec ab eo materię genere
                <lb/>
                <expan abbr="ſeparat̃">ſeparatur</expan>
              in ſolutione
                <expan abbr="qõnis">quaestionis</expan>
              . </s>
              <s>animans
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              i. quod
                <expan abbr="cõſtat">conſtat</expan>
              ex
                <expan abbr="aĩo">animo</expan>
              qui eſt actus eiuſmodi corporis. </s>
              <s>Hinc noto
                <lb/>
                <expan abbr="qõnẽ">quaestionem</expan>
              de materia
                <expan abbr="p̃cedere">procedere</expan>
                <expan abbr="qõni">quaestioni</expan>
              de forma
                <expan abbr="tp̃e">tempore</expan>
              & origine,
                <expan abbr="">tum</expan>
              quae à forma
                <expan abbr="ſegregat̃">ſegregatur</expan>
              ,
                <expan abbr="">tum</expan>
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              quae eſt in genera­
                <lb/>
              tione,
                <expan abbr="">cum</expan>
              forma abſit, & ea præſente motui terminus imponatur: neque
                <expan abbr="">tantum</expan>
              ſimpliciter, quòd forma
                <lb/>
              & actus natura poteſtati
                <expan abbr="formęq́">formęque</expan>
              . </s>
              <s>pręcedunt. </s>
              <s>Quæ verò opponit Achillinus, de illa materia dantur
                <lb/>
              quæ poſterior eſt toto: hęc enim non eſt pars quiditatis, ſed pars ſubſtantię compoſitę, & vehicu­
                <lb/>
              lum quiditatis; de illa quæ toto prior eſt, hęc nos aſſerimus eſſe partem quiditatis & formę, & </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>