Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004595
">
<
pb
pagenum
="
457
"
xlink:href
="
016/01/106.jpg
"/>
frequens eſt, arbores vidi, ſeu potius arbu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg635
"/>
<
lb
/>
ſta, ex eo rude quod è Germania aduehitur,
<
lb
/>
ibi inuenitur, & in Bohemia Abertami, &
<
lb
/>
in Miſena Annæbergi & Snebergi adeò de
<
lb
/>
fæcatum, vt ad examen ſynceritatis dedu
<
lb
/>
ctum, decima tantum ſui ponderis parte de
<
lb
/>
creſcat. </
s
>
<
s
id
="
s.004596
">Georgius Agricola refert, in Bohe
<
lb
/>
mia inuentum fruſtum argenti ponderis duo
<
lb
/>
rum talentorum. </
s
>
<
s
id
="
s.004597
">Eſt autem hoc pondo cen
<
lb
/>
tum & quadraginta. </
s
>
<
s
id
="
s.004598
">Quod purum eſt dum
<
lb
/>
eruitur refert varias figuras, ligonum, mal
<
lb
/>
leorum, raſtrorum. </
s
>
<
s
id
="
s.004599
">Refert ille idem vidiſſe
<
lb
/>
ſe Snebergi quod ſpeciem ſtatuæ viri infan
<
lb
/>
tem geſtantis referret. </
s
>
<
s
id
="
s.004600
">Fingitur arte argen
<
lb
/>
tum, atque ex ære conficitur, adeò vt oculos
<
lb
/>
ac cotem Lydiam fallat multis modis: ſed in
<
lb
/>
re ſordida duos narraſſe ſufficiat. </
s
>
<
s
id
="
s.004601
">Auripig
<
lb
/>
menti albi ſeu arſenici communis, halinitri
<
lb
/>
ponderibus æquis partes in vas coniice vi
<
lb
/>
treum concluſum, & per horam ſuper car
<
lb
/>
bones ardentes permitte vt totum commi
<
lb
/>
nuatur, huius quoque pulueris vnciam ac
<
lb
/>
cipe, argenti viui tantundem, fæcis vini ſic
<
lb
/>
catæ, ac in puluerem ignis vi redactæ ſemun
<
lb
/>
ciam. </
s
>
<
s
id
="
s.004602
">Inde ergo duos habes pulueres: pri
<
lb
/>
mum, qui ex auri pigmento & ſale nitro
<
lb
/>
conſtat: alterum, qui ex eo & argento viuo
<
lb
/>
ac fæce vini eſt compoſitus. </
s
>
<
s
id
="
s.004603
">Igitur ære colli
<
lb
/>
quato, in ſingulas libras adde primi pulue
<
lb
/>
ris à ſemuncia ad vnciam vſque donec re
<
lb
/>
purgetur miſcendo: inde poſt quàm purga
<
lb
/>
tum fuerit, alterius pulueris quadrantem
<
lb
/>
immitte, miſceto, & in mel protinus effun
<
lb
/>
dito. </
s
>
<
s
id
="
s.004604
">Eſt & modus compendioſior cum ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg636
"/>
<
lb
/>
gento ſublimato albo. </
s
>
<
s
id
="
s.004605
">Sunt qui, vt Pom
<
lb
/>
ponius Gauricus, in binas libras æris, hali
<
lb
/>
nitri & arſenici vncias ſingulorum ternas
<
lb
/>
miſceant, ac percoquant. </
s
>
<
s
id
="
s.004606
">Res hæc aliis lu
<
lb
/>
cro, aliis creſſit ſupplicio, cùm ſit ſedes adul
<
lb
/>
terinæ monetæ.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg637
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004607
">
<
margin.target
id
="
marg634
"/>
Argenti or
<
lb
/>
tus quadru
<
lb
/>
plex.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004608
">
<
margin.target
id
="
marg635
"/>
Magnitudo
<
lb
/>
argenti ru
<
lb
/>
dis mira.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004609
">Figuræ ru
<
lb
/>
dis argenti
<
lb
/>
mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004610
">
<
margin.target
id
="
marg636
"/>
Aeris in ar
<
lb
/>
gentum mu
<
lb
/>
tatio non
<
lb
/>
vera, quomo
<
lb
/>
do.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004611
">
<
margin.target
id
="
marg637
"/>
In argentan
<
lb
/>
di ratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004612
">Verùm in argentandi ratio ars eſt, &
<
lb
/>
probata ab autoribus, conceſſaque ab omni
<
lb
/>
bus probis. </
s
>
<
s
id
="
s.004613
">Ollam argenti ſpuma illine, inde
<
lb
/>
argenti bracteas tenues cum alumine, & ſa
<
lb
/>
le & fæce vini arida in cote tere, & in vas
<
lb
/>
coniice. </
s
>
<
s
id
="
s.004614
">Ignibus autem omnia liquantur ſi
<
lb
/>
mul, & in aquam effunduntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004615
">Quod verò
<
lb
/>
inargentare cupis, aceto prius in quo ſal
<
lb
/>
Ammoniacum ſit excoctum laua ſedulò, at
<
lb
/>
que argento viuo vel albo plumbo illito, &
<
lb
/>
ei addito quod iam in aquam effuderas, de
<
lb
/>
mum ignibus facile vt exhalet argentum
<
lb
/>
viuum, vel album plumbum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004616
">Alij verò plumbo albo vaſa intus ærea
<
lb
/>
oblinunt, vt inargentata videantur, qui mos
<
lb
/>
apud nos frequens eſt: nam amarum ſapo
<
lb
/>
rem non reddunt, nec ſunt adeò inſalubria,
<
lb
/>
iucundiora verò viſu. </
s
>
<
s
id
="
s.004617
">Vas ipſum pice ni
<
lb
/>
gra oblinunt, inde candenti ferro tangunt
<
lb
/>
plumbum album, hæret aliquid ex eo quòd
<
lb
/>
pici ſtatim imponunt, ignis feruore pix
<
lb
/>
conſumitur, plumbum hæret.
<
arrow.to.target
n
="
marg638
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004618
">
<
margin.target
id
="
marg638
"/>
De electro.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004619
">Media inter aurum & argentum natura
<
lb
/>
electri eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004620
">Sunt & qui electrum appellent:
<
lb
/>
ſed nobis de metallo ſermo eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004621
">Aliud eſt
<
lb
/>
quod fit, aliud quod naſcitur: ſed natiuo
<
lb
/>
gratia & vires conſtat ex auro, & argenti
<
lb
/>
parte quinta. </
s
>
<
s
id
="
s.004622
">Si plures habeat argenti, incu
<
lb
/>
dibus non reſiſtit. </
s
>
<
s
id
="
s.004623
">Formatur in vaſe pul
<
lb
/>
chritudinis cauſa & vtilitatis: nam quod
<
lb
/>
ſponte oritur, venena prodit duplici via:
<
lb
/>
ſtridet enim, & arcus emittit. </
s
>
<
s
id
="
s.004624
">Quid mirum?
<
arrow.to.target
n
="
marg639
"/>
<
lb
/>
cum ſtannum & album plumbum, & his
<
lb
/>
magis omnibus aurichalcum, ſolo veneno
<
lb
/>
rum contactu alienum contrahant colorem,
<
lb
/>
& ſplendorem repentè amittant. </
s
>
<
s
id
="
s.004625
">Humidum
<
lb
/>
igitur tenue electri dum abſumitur, ſtrido
<
lb
/>
rem facit, & mutato colore, ob inſignem ni
<
lb
/>
torem, macula arcum videtur imitari. </
s
>
<
s
id
="
s.004626
">Ergo
<
lb
/>
vt diuitiæ electrum, ita paupertas ſuum ha
<
lb
/>
bet aduerſus venena aurichalcum, quod illo
<
lb
/>
rum prodat inſidias. </
s
>
<
s
id
="
s.004627
">Sed diuitiæ electrum,
<
lb
/>
foſſile amiſerunt: quod quanquam inue
<
lb
/>
niantur, & nunc, ſtudio tamen auaritiæ &
<
lb
/>
ignorantia virium, dum aurum ab argento
<
lb
/>
ſeparant, electrum eſſe deſinit. </
s
>
<
s
id
="
s.004628
">Nec magna
<
lb
/>
res eſt adeò à venenis electrum mutari, cùm
<
lb
/>
etiam argentum vitietur: nec duram ſub
<
lb
/>
ſtantiam pati ab externo veneno, cùm (vt di
<
lb
/>
xi) ab argento viuo ſolo contactu aurum
<
lb
/>
adeò fragile euadat.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg640
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004629
">
<
margin.target
id
="
marg639
"/>
Electrum ve
<
lb
/>
nena perdit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004630
">
<
margin.target
id
="
marg640
"/>
Plumbi qua
<
lb
/>
tuor ſpecies.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004631
">Argento ſimile ( vt dixi) plumbum eſt:
<
lb
/>
illius autem quatuor ſpecies, nigrum, vul
<
lb
/>
gare, ac precij vilioris, album, quod ple
<
lb
/>
rumque vulgus vocat ſtannum: biſemu
<
lb
/>
tum hucuſque incognitum, quaſi medium
<
lb
/>
inter nigrum & album. </
s
>
<
s
id
="
s.004632
">Nec tamen illud
<
lb
/>
etiam noſtra ætate vulgatum, cùm tantùm
<
lb
/>
in Sudnis Bohemiæ montibus inueniatur.
<
arrow.to.target
n
="
marg641
"/>
<
lb
/>
Quartum genus è ſtibio fit. </
s
>
<
s
id
="
s.004633
">Creſcere omne
<
lb
/>
plumbum exiſtimatur ſpontè, atque ideo te
<
lb
/>
cta labefactare grauitate ſua. </
s
>
<
s
id
="
s.004634
">Galenus reci
<
lb
/>
tat, ſepultum humidis locis ſub terra augeri
<
lb
/>
magnitudine, & pondere. </
s
>
<
s
id
="
s.004635
">Differt album
<
lb
/>
plumbum à ſtanno, quòd album plumbum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg642
"/>
<
lb
/>
per ſe oritur, ſtannum cum argento ſemper:
<
lb
/>
eſtque ſtannum quaſi plumbum argento de
<
lb
/>
albatum. </
s
>
<
s
id
="
s.004636
">Odit metalla omnia plumbum al
<
lb
/>
bum: auroque, & argento vel ex centeſimà
<
lb
/>
additum, fragilia reddit ea. </
s
>
<
s
id
="
s.004637
">Fit & ſtannum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg643
"/>
<
lb
/>
arte, & quod nobilius eſt, recipit in pondo
<
lb
/>
viginti & quinque ſtanni naturalis, aut can
<
lb
/>
didi plumbi, pondo vnum plumbi nigri. </
s
>
<
s
id
="
s.004638
">Si
<
lb
/>
verò in pondo nouem plumbi alibi, pondo
<
lb
/>
vnum nigri miſceatur, durum euadit, & ad
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg644
"/>
<
lb
/>
vaſa conficienda, optimum. </
s
>
<
s
id
="
s.004639
">Laudatur etiam
<
lb
/>
vſque ad octauam partem plumbo addito
<
lb
/>
nigro: plus verò ſi addatur, vile fit: hoc pel
<
lb
/>
trum Mediolanenſes vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.004640
">Fiebat & ſtan
<
lb
/>
num olim ære & plumbo miſtis. </
s
>
<
s
id
="
s.004641
">Stridet
<
lb
/>
ſtannum quod ab argento defluit: ſtridet &
<
lb
/>
album plumbum, & ſtannum etiam artificio
<
lb
/>
factum. </
s
>
<
s
id
="
s.004642
">Creſcit durities in ſtanno, quia
<
lb
/>
plumbum nigrum durius euadit ob album:
<
lb
/>
album minus obnoxium rimis & fracturæ ob
<
lb
/>
nigri mollitiem ac ſubſtantiam à qua re
<
lb
/>
pletur.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg645
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004643
">
<
margin.target
id
="
marg641
"/>
Libro 9. de
<
lb
/>
Simplic.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004644
">medic.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004645
">
<
margin.target
id
="
marg642
"/>
<
expan
abbr
="
Plumbũ
">Plumbum</
expan
>
al
<
lb
/>
bum odit
<
lb
/>
alia metalla.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004646
">
<
margin.target
id
="
marg643
"/>
Stannum ar
<
lb
/>
tificioſum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004647
">
<
margin.target
id
="
marg644
"/>
Stannum na
<
lb
/>
tiuum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004648
">
<
margin.target
id
="
marg645
"/>
Mirum
<
lb
/>
plumbi li
<
lb
/>
quefacti ex
<
lb
/>
perimentum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004649
">Dum hæc ſcriberemus, vir quidam publicè
<
lb
/>
Mediolani liquefacto
<
expan
abbr
="
plũbolauabat
">plumbo lauabat</
expan
>
manus ac
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
vultũ
">vultum</
expan
>
, ſed prius aqua
<
expan
abbr
="
quadã
">quadam</
expan
>
partes eas ablue
<
lb
/>
bat. </
s
>
<
s
id
="
s.004650
">Conſiderandum eſt autem in hoc, nam
<
lb
/>
duobus vtebatur præſidiis tractationis, ce
<
lb
/>
leritate & aqua. </
s
>
<
s
id
="
s.004651
">In aqua oportuit eſſe exi
<
lb
/>
miam quandam frigiditatem, & vim non
<
lb
/>
obſcuram, craſſam, qua plumbi calorem ar
<
lb
/>
ceret, & prohiberet, ne corpori hære
<
lb
/>
ret. </
s
>
<
s
id
="
s.004652
">Dicunt quidam fieri hoc ſucco por
<
lb
/>
tulacæ, tum mercurialis, ob lentorem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004653
">Ego quandoquidem
<
expan
abbr
="
illũ
">illum</
expan
>
adeò parcè vti aqua
<
lb
/>
conſpicerem, vt nonnunquam vultum </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>