Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004702
">
<
pb
pagenum
="
459
"
xlink:href
="
016/01/108.jpg
"/>
extat, ſic chalybs immodicè ſiccus, duruſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg658
"/>
<
lb
/>
que ac tenuis, eo medicamento reddatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004703
">Quodcunque tale eſt, ferrum vt lignum ſe
<
lb
/>
care poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004704
">Vtilius multò quod inuenit Ga
<
lb
/>
leaz Rubeus amicus meus, vt ferrus thorax
<
lb
/>
igneum ſuſtineret tormentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004705
">Tantum po
<
lb
/>
teſt ars: iam vbi rationem conceperis, deſi
<
lb
/>
nes admirari. </
s
>
<
s
id
="
s.004706
">Eadem eſt durities, vbi eadem
<
lb
/>
materia eſt, & aliquando validior vbi coa
<
lb
/>
cta fuerit hæc,
<
expan
abbr
="
cõduplicata
">conduplicata</
expan
>
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
ſæpius mul
<
lb
/>
tiplicata: velut faſciculus lignorum contu
<
lb
/>
maciſſimum reddit ferrum: longis igitur
<
lb
/>
ictibus ac via aquarum denſum ferrum
<
expan
abbr
="
quã-vis
">quan
<
lb
/>
vis</
expan
>
tenue, eò quòd terreum, aqueumque
<
lb
/>
excrementum per ignes conſumat, neceſſe
<
lb
/>
eſt inuiolatum reddi ad quoſcunque penè
<
lb
/>
ictus, paruarum verò machinarum ſemper.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004707
">Sunt chalybis, ferriue genera nobiliſſima,
<
lb
/>
quæ aurum æquato pondere pretio vincunt,
<
lb
/>
Agiambina, Azimina, Charmanina, Da
<
lb
/>
maſnena, omnia à regionibus quæ nunc
<
lb
/>
ſic materna noſtra lingua vocantur, nomen
<
lb
/>
ſumpſerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004708
">Suadet mihi regionem etiam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg659
"/>
<
lb
/>
aliquid addere præter artem, quòd cùm
<
lb
/>
Virgilij tempore paſſim in Italia, Germa
<
lb
/>
nia, Hiſpaniaque chalybs haberetur, ille ta
<
lb
/>
men dixerit, At Chalybes nudi ferrum: vt
<
lb
/>
ſuſpicer eos inter ſupradictos populos con
<
lb
/>
tineri. </
s
>
<
s
id
="
s.004709
">Exeditur tam chalybs, quàm ferrum
<
lb
/>
à mari ob ſalis non ſolùm vim, ſed æſtum:
<
lb
/>
atque ventos: vt in Diomedeæ inſulæ cla
<
lb
/>
tratis, tum loricis thoracibus armiſque
<
lb
/>
aliis videre licet, nec eſt remedio locus ni à
<
lb
/>
vapore arceantur.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg660
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004710
">
<
margin.target
id
="
marg657
"/>
Chalybs fa
<
lb
/>
ctitius quo
<
lb
/>
modo fiat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004711
">Chalybis op
<
lb
/>
tima cogni
<
lb
/>
tio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004712
">
<
margin.target
id
="
marg658
"/>
Chalybs vt
<
lb
/>
ferrum ſcin
<
lb
/>
dat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004713
">
<
margin.target
id
="
marg659
"/>
Chalybis fer
<
lb
/>
riue genera
<
lb
/>
nobiliſſima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004714
">
<
margin.target
id
="
marg660
"/>
Ferrum quo
<
lb
/>
modo arte
<
lb
/>
repurgetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004715
">Arte verò ferrum repurgari, & nobile
<
lb
/>
reddi, Ariſtoteles in Meteoris docet, dicens:
<
lb
/>
Ferrum ſæpius excoctum repurgatur: &
<
lb
/>
quod illi ineſt terrei, tranſit in ſquamam,
<
lb
/>
ipſum verò tranſit in chalybem. </
s
>
<
s
id
="
s.004716
">Verùm hoc
<
lb
/>
refugiunt artifices, quòd quantò plus abſce
<
lb
/>
dat ſquamæ, eo ferrum minus reddatur &
<
lb
/>
leuius. </
s
>
<
s
id
="
s.004717
">Conſtat tamen paucis additis in ali
<
lb
/>
quod ex ſupradictis generibus nobiliſſimis
<
lb
/>
hac arte tranſire. </
s
>
<
s
id
="
s.004718
">Nam cùm purius, ac du
<
lb
/>
rius, ac leuius fiat, euadit & ſubtilius, atque
<
lb
/>
ideo denſius. </
s
>
<
s
id
="
s.004719
">Denſum autem dupliciter, aliud
<
lb
/>
vt plumbum, aliud autem vt agallochum,
<
lb
/>
hoc autem vt ferrum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004720
">Sed ſunt præter hæc artificioſa metallo
<
arrow.to.target
n
="
marg661
"/>
<
lb
/>
rum genera, quędam minus vulgata, vt quod
<
lb
/>
ex argenti partibus duabus atque vna plum
<
lb
/>
bi conſtat, ad ſpecula fabricanda optima.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004721
">Sicut ſi in treis aurum ſupponatur, meliora
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg662
"/>
<
lb
/>
in eo genere euadunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004722
">Et bracteæ, quæ gem
<
lb
/>
mis ſupponuntur, auro, argento, æreque con
<
lb
/>
ſtant, ſuperponunturque prunis, ſuſpenſæ
<
lb
/>
tamen ne tangant, inde ex varia illorum pro
<
lb
/>
portione diuerſorum colorum ſplendorem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg663
"/>
<
lb
/>
accipiant. </
s
>
<
s
id
="
s.004723
">Quæ carbunculum excipiunt,
<
lb
/>
ære & auri parte vigeſimaquarta conſtant,
<
lb
/>
vnde nullæ minus diuturnæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004724
">Aurichalcum
<
lb
/>
etiam fit nobiliſſimum, auro pulchritudine
<
lb
/>
par. </
s
>
<
s
id
="
s.004725
">Calaminaris lapis ſeu magneſia, argen
<
lb
/>
tum, & æs cyprium, vel illius loco æs addito
<
lb
/>
vitro. </
s
>
<
s
id
="
s.004726
">Superponitur vitrum, ne magneſia
<
lb
/>
euaneſcat: nec ſemel addidiſſe contentus
<
lb
/>
eris vitrum atque magneſiam. </
s
>
<
s
id
="
s.004727
">Hîc argen
<
lb
/>
tum pro albo plumbo, magneſiam pro cad
<
lb
/>
mia, cyprium æs pro communi ære ſubii
<
lb
/>
cimus, repetimuſque magneſiam ac vitrum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004728
">Fiunt ex his vaſa præcipui vſus, ſed & ex
<
lb
/>
metallis omnibus, quæ in cuſtodita parum
<
lb
/>
durant. </
s
>
<
s
id
="
s.004729
">Tribus modis franguntur: ignis ea
<
lb
/>
colliquat, terebrat & fragilia reddit argen
<
lb
/>
tum viuum. </
s
>
<
s
id
="
s.004730
">Percuſſa aut pondere preſſa fle
<
lb
/>
ctuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004731
">Flexa rimam ducunt, aut rumpun
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.004732
">Ne flectantur dum lauantur, curæ ſit vt
<
lb
/>
terna, quaternave ſimul lauentur: primoque
<
lb
/>
purgato, poſtremum anteponatur: atque ita
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg664
"/>
<
lb
/>
mutata vice, & omnibus ex æquo ſimul
<
lb
/>
compreſſionem ſuſtinentibus, omnia deter
<
lb
/>
guntur abſque vitio flexuræ. </
s
>
<
s
id
="
s.004733
">Quòd ſi flexu
<
lb
/>
ram duxerint, illicò malleolo ſenſim emen
<
lb
/>
dentur: ſicque æterna manent. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004734
">
<
margin.target
id
="
marg661
"/>
Specula ex
<
lb
/>
argento opti
<
lb
/>
ma.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004735
">
<
margin.target
id
="
marg662
"/>
Bractearum
<
lb
/>
quæ gemmis
<
lb
/>
ſupponuntur
<
lb
/>
ratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004736
">
<
margin.target
id
="
marg663
"/>
Aurichal
<
lb
/>
cum nobiliſ
<
lb
/>
ſimum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004737
">
<
margin.target
id
="
marg664
"/>
Metallica
<
lb
/>
vaſa vt diu
<
lb
/>
ſeruentur il
<
lb
/>
læſa.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.108.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/108/1.jpg
"
number
="
65
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004738
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER SEPTIMVS,
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004739
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Lapidibus.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg665
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004740
">
<
margin.target
id
="
marg665
"/>
Lapidum ge
<
lb
/>
nera omnia
<
lb
/>
quinque.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004741
">ABSOLVTA metallorum ratio
<
lb
/>
ne, ſupereſt vt de Lapidibus
<
lb
/>
loquamur. </
s
>
<
s
id
="
s.004742
">Sunt autem omnia
<
lb
/>
illorum genera quinque nu
<
lb
/>
mero, gemma, marmor, eos, ſi
<
lb
/>
lex, & ſaxum. </
s
>
<
s
id
="
s.004743
">Præter hæc ſunt factitij lapi
<
arrow.to.target
n
="
marg666
"/>
<
lb
/>
des, de quibus naturalium ſermone abſoluto
<
lb
/>
dicemus. </
s
>
<
s
id
="
s.004744
">Gemmam vulgi more nunc appel
<
lb
/>
lamus, lapidem omnem nitentem, natura
<
lb
/>
rarum atque paruum. </
s
>
<
s
id
="
s.004745
">Raritate lapilli om
<
lb
/>
nes littoris excluduntur: paruitate marmora
<
lb
/>
quæ nitent, & quorum genera quædam ra
<
lb
/>
ra ſunt inuentu, quæ tamen non ſunt gem
<
lb
/>
mæ, quia parua non ſunt, ſed in vnoquoque
<
lb
/>
genere eximiæ magnitudinis quædam in
<
lb
/>
ueniuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004746
">Nitere etiam diximus: nam lima
<
lb
/>
cius ac borax parui lapilli ſunt, & rari non
<
lb
/>
tamen gemmæ,
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
nitent: aut ſi
<
expan
abbr
="
nitẽt
">nitent</
expan
>
<
expan
abbr
="
parũ
">parum</
expan
>
<
lb
/>
nitent. </
s
>
<
s
id
="
s.004747
">Hoc igitur modo margaritæ etiam,
<
lb
/>
& coralli, & turcheſiæ, & lapides om
<
lb
/>
nes non in Oriente nati, vt carbunculus
<
lb
/>
& chryſolithus Germanicus, tum etiam to
<
lb
/>
pazius Orientalis, cerulæuſque lapis, de quo
<
lb
/>
ſuprà loquuti ſumus, necnon & ſmarag
<
lb
/>
dus, tum etiam cryſtallus, quamvis li
<
lb
/>
mam vix ſentiant, gemmæ veræ non ſunt:
<
lb
/>
nam veræ dicuntur hæ ſolùm quæ eam pe
<
lb
/>
nitus non ſentiunt: atque ea de cauſa omnes
<
lb
/>
quas nuper adiecimus
<
expan
abbr
="
gẽmas
">gemmas</
expan
>
verè nominare
<
lb
/>
non liceat Dicantur igitur hæ ſimilitudine
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
gẽmæ
">gemmæ</
expan
>
: quæ verò nitent, &
<
expan
abbr
="
limã
">limam</
expan
>
non
<
expan
abbr
="
ſentiũt
">ſentiunt</
expan
>
,
<
lb
/>
gemmæ: quæ autem ſentiunt & nitent, non </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>