Clavius, Christoph - Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

10888GNOMONICES

QVOD ſi murus in meridiem ſpectet, ſed obſeruatio fiat pomeridiano tempore, & punctum qui-
11Quãdo murus
in meridiẽ ſpe-
ctat, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, ob-
ſeruatioq́ue fit
poſt meridiem. dem S, inter Q, & R, extiterit, ita vt Sol & murum, & Verticalem primarium ex auſtrali parteil-
luminet, angulus{q́ue} T R H, angulo C D G, deprehenſus fuerit æqualis, carebit rurſum murus declina-
tione. Si verò angulus T R H, maior inueniatur angulo C D G, erit murus ex parte occidentis inter
Verticalem primarium, & Verticalem per centrum Solis ductum poſitus. Quocirca dempto angulo
C D G, ex angulo T R H, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & à meridie in
ortum. Si denique angulus T R H, minor angulo C D G, fuerit, exiſtet Verticalis primarius ex parte oc-
cidentis inter murum, & verticalem, qui per Solem ducitur. Ablato ergo illo ex hoc, reliquus erit an-
gulus declinationis muri à Verticali primario, & à meridie in occaſum.

PVNCTO autem S, cadente in R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte auſtrali, Vertica
22Quãdo murus
in meridiẽ ſpe-
ctat, & Sol in
Verticali pro-
priè dicto exi-
ſtit, vel borea-
lior eſt, quàm
Verticalis pro-
ptiè dictus, ob-
ſeruati@q́ue fit
poſt meridiem.3310 lem verò primarium nullo modo, declinabit murus à Verticali, & à meridie in occaſum, angulo inuento
C D G; quia tunc Sol in Verticali primario exiſtet, qui ex parte occidentis auſtralior eſt ipſo muro.

CADENTE denique puncto S, inter P, & R, ita vt Sol murum quidem illuminet ex parte au-
ſtrali, Verticalem vero primarium ex parte boreali, conſtitutus erit Verticalis, in quo eſt Sol, inter mu-
rum, & Verticalem primarium ex parte occidentis. Quapropter ſi angulus T R H, addatur angulo
C D G, componetur angulus, quo murus à Verticali primario, & à meridie in occaſum deflectit.

AT verò ſi murus in Septentrionem vergat, obſeruatio autem fiat ante meridiem, & punctum S,
44Quãdo murus
ſpectat in bo-
ream, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, vel
in Verticali pro
priè dicto exi-
ſtit, obſerua-
tioq́ue fit ante
meridiem. inter Q, & R, extiterit, ita vt Sol illuminet murum ex parte Septentrionali, & Verticalem propriè
dictum ex parte auſtrali, poſitus erit Verticalis per Solem ductus inter murum, & Verticalem prima-
rium, ex parte orientis. Igitur ſi angulus T R H, angulo C D G, addatur, conficietur angulus declina-
5520 tionis muri à Verticali primario, & à Septentrione in ortum.

SI verò punctum S, idem fuerit, quod R, ita vt Sol adhuc murum illuminet ex parte boreali, Ver-
ticalem autem propriè dictum nullo modo, erit angulus inuentus C D G, angulus declinationis muri à
Verticali propriè dicto, & à Septentrione in ortum.

SI denique fuerit punctum S, inter P, & R, ita vt Sol & murum, & Verticalem propriè dictum ex
66Quando murus
in boream ſpe-
ctat, & Sol bo-
realior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dictus, ob-
ſeruatioq́ue fit
ante meridiem. parte boreali illuminet, cõferendus erit angulus T R H, cum angulo C D G. Si enim ille huic fuerit ęqua-
lis, nullam habebit murus declinationem, propter cauſam ante dictam. Si verò angulus T R H, angulũ
C D G, ſuperauerit, ſi hic ab illo ſubducatur, relinquetur angulus, quo murus à Verticali primario decli-
nat, & à Septentrione in occaſum; propterea quòd tunc murus ex parte orientis collocatus erit inter
Verticalem primarium, & illum, qui per Solem incedit. Si denique angulus T R H, angulo C D G, fue-
7730 rit minor, exiſtet Verticalis primarius inter murum, & Verticalem, qui per Solem tranſit, ex parte
Orientis. Quamobrem ſi illum ex hoc detrahamus, reliquum faciemus angulum, quo murus à Verticali
primario, & à Septentrione in ortum declinat.

MVRO autem in Septentrionem ſpectante, ſi obſeruatio tempore pomeridiano fiat, punctum{q́ue} S,
88Quando murus
in boream ſpe-
ctat, & Sol au-
ſtralior eſt, quã
Verticalis pro-
priè dict9, vel in
Verticali ꝓpriè
dicto exiſtit, vel
borealior eſt,
quàm Vertica-
lis propriè di-
ctus, obſeruatio-
q́ue fit poſt me-
ridiem. existat inter Q, & R, ita vt Sol murum quidem ex parte boreali, Verticalem autẽ propriè dictum ex
auſtrali illuminet, poſitus erit Verticalis per Solem ductus, ex parte occidentali, inter murum, & Ver
ticalem primarium. Quare ſi addatur angulus T R H, angulo C D G, conficietur angulus declinationis
muri à Verticali propriè dicto, & à Septentrione in occaſum.

CADENTE autem puncto S, in punctum R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte borea-
li, Verticalem vero primarium nullo modo, dabit angulus inuentus C D G, declinationem muri à Ver-
9940 ticali primario, & à Septentrione in occaſum; quoniam tunc Verticalis primarius per Solem incedit,
eſt{q́ue} ipſo muro borealior.

PVNCTO denique S, inter P, & R, exiſtente’, ita vt Sol tam murum, quàm Verticalem pro-
priè dictum ex parte boreali illuminet, ſi quidem angulus T R H, æqualis fuerit angulo C D G, æquidi-
ſtabit murus Verticali primario, nullam{q́ue} habebit declinationem. Si vero ille maior hoc fuerit, exiſtet
murus ex parte occidentali inter Verticalem primarium, & illum, qui per Solem tranſit. Quocirca
dempto angulo C D G, ex angulo T R H, reliquus erit angulus declinationis muri à Verticali propriè di-
cto, & à Septentrione in ortum. Si denique angulus T R H, angulo C D G, fuerit minor, collocatus erit
Verticalis primarius inter murum, & Verticalem, in quo Sol exiſtit, ex parte occidentali. Quare dem-
pto illo ex hoc, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & à Septentrione in occa-
101050 ſum. Quæ omnia perſpicua ſunt, ſi attentè diligenterq́, ſitus circulorum, & muri perpendatur.

1111Quando altitu-
do Solis æqua-
lis fuerit altitu-
dini eiuſdem
meridianæ.

QVOD ſi quando recta P Q, in Analemmate ceciderit in punctum N, hoc eſt, ſi altitudo Solis in-
uenta fuerit æqualis altitudini Meridianę Solis illius diei, exiſtet Sol in Meridiano circulo; ac propterea
recta F D, in muro communis ſectio erit Meridiani, & muri; cùm Meridianus tunc per E, centrũ mundi,
& per radium Solis E F, ducatur, murus{q́ue} ipſe in meridiem verget. Igitur angulus C D G, in muro in-
uentus dabit declinationem muri à Meridiano, ac propterea eius complementum declinationem muri à
Verticali propriè dicto oſtendet, à meridie quidem in ortum, ſi vmbra F, cadat nobis ad murum conuer-
ſis ad dexteram, à meridie verò in occaſum, ſi ad ſiniſtram cadat vmbra.
1212Inuentio facili
ma declinatio-
nis muri in me
ridiem vergen-
tis in ipſo meri-
die.

QVOCIRCA ſi in meridie fiat obſeruatio, qui in plano Horizonti parallelo ex vmbra ſtyli in li-
neam meridianam cadente cognoſcitur, (quod quidem tempus, ſi commode fieri poſſit, ego ſemper elige-
rem) dicto citius declinatio reperietur. Nam complementum anguli C D G, in muro inuenti dabit

Table of figures

Text layer

Text normalization

Search