Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of figures

< >
[Figure 51]
[Figure 52]
[Figure 53]
[Figure 54]
[Figure 55]
[Figure 56]
[Figure 57]
[Figure 58]
[Figure 59]
[Figure 60]
[Figure 61]
[Figure 62]
[Figure 63]
[Figure 64]
[Figure 65]
[Figure 66]
[Figure 67]
[Figure 68]
[Figure 69]
[Figure 70]
[Figure 71]
[Figure 72]
[Figure 73]
[Figure 74]
[Figure 75]
[Figure 76]
[Figure 77]
[Figure 78]
[Figure 79]
[Figure 80]
< >
page |< < (88) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div288" type="section" level="1" n="115">
          <pb o="88" file="0108" n="108" rhead="GNOMONICES"/>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4835" xml:space="preserve">QVOD ſi murus in meridiem ſpectet, ſed obſeruatio fiat pomeridiano tempore, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4836" xml:space="preserve">punctum qui-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-01" xlink:href="note-0108-01a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              in meridiẽ ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruatioq́ue fit
                <lb/>
              poſt meridiem.</note>
            dem S, inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4837" xml:space="preserve">R, extiterit, ita vt Sol & </s>
            <s xml:id="echoid-s4838" xml:space="preserve">murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4839" xml:space="preserve">Verticalem primarium ex auſtrali parteil-
              <lb/>
            luminet, angulus{q́ue} T R H, angulo C D G, deprehenſus fuerit æqualis, carebit rurſum murus declina-
              <lb/>
            tione. </s>
            <s xml:id="echoid-s4840" xml:space="preserve">Si verò angulus T R H, maior inueniatur angulo C D G, erit murus ex parte occidentis inter
              <lb/>
            Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4841" xml:space="preserve">Verticalem per centrum Solis ductum poſitus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4842" xml:space="preserve">Quocirca dempto angulo
              <lb/>
            C D G, ex angulo T R H, remane
              <unsure/>
            bit angulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4843" xml:space="preserve">à meridie in
              <lb/>
            ortum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4844" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, minor angulo C D G, fuerit, exiſtet Verticalis primarius ex parte oc-
              <lb/>
            cidentis inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4845" xml:space="preserve">verticalem, qui per Solem ducitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4846" xml:space="preserve">Ablato ergo illo ex hoc, reliquus erit an-
              <lb/>
            gulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4847" xml:space="preserve">à meridie in occaſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4848" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4849" xml:space="preserve">PVNCTO autem S, cadente in R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte auſtrali, Vertica
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-02" xlink:href="note-0108-02a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              in meridiẽ ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol in
                <lb/>
              Verticali pro-
                <lb/>
              priè dicto exi-
                <lb/>
              ſtit, vel borea-
                <lb/>
              lior eſt, quàm
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              ptiè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruati@q́ue fit
                <lb/>
              poſt meridiem.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-03" xlink:href="note-0108-03a" xml:space="preserve">10</note>
            lem verò primarium nullo modo, declinabit murus à Verticali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4850" xml:space="preserve">à meridie in occaſum, angulo inuento
              <lb/>
            C D G; </s>
            <s xml:id="echoid-s4851" xml:space="preserve">quia tunc Sol in Verticali primario exiſtet, qui ex parte occidentis auſtralior eſt ipſo muro.</s>
            <s xml:id="echoid-s4852" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4853" xml:space="preserve">CADENTE denique puncto S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4854" xml:space="preserve">R, ita vt Sol murum quidem illuminet ex parte au-
              <lb/>
            ſtrali, Verticalem vero primarium ex parte boreali, conſtitutus erit Verticalis, in quo eſt Sol, inter mu-
              <lb/>
            rum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4855" xml:space="preserve">Verticalem primarium ex parte occidentis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4856" xml:space="preserve">Quapropter ſi angulus T R H, addatur angulo
              <lb/>
            C D G, componetur angulus, quo murus à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4857" xml:space="preserve">à meridie in occaſum deflectit.</s>
            <s xml:id="echoid-s4858" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4859" xml:space="preserve">AT verò ſi murus in Septentrionem vergat, obſeruatio autem fiat ante meridiem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4860" xml:space="preserve">punctum S,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-04" xlink:href="note-0108-04a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              ſpectat in bo-
                <lb/>
              ream, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, vel
                <lb/>
              in Verticali pro
                <lb/>
              priè dicto exi-
                <lb/>
              ſtit, obſerua-
                <lb/>
              tioq́ue fit ante
                <lb/>
              meridiem.</note>
            inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4861" xml:space="preserve">R, extiterit, ita vt Sol illuminet murum ex parte Septentrionali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4862" xml:space="preserve">Verticalem propriè
              <lb/>
            dictum ex parte auſtrali, poſitus erit Verticalis per Solem ductus inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4863" xml:space="preserve">Verticalem prima-
              <lb/>
            rium, ex parte orientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4864" xml:space="preserve">Igitur ſi angulus T R H, angulo C D G, addatur, conficietur angulus declina-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-05" xlink:href="note-0108-05a" xml:space="preserve">20</note>
            tionis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4865" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4866" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4867" xml:space="preserve">SI verò punctum S, idem fuerit, quod R, ita vt Sol adhuc murum illuminet ex parte boreali, Ver-
              <lb/>
            ticalem autem propriè dictum nullo modo, erit angulus inuentus C D G, angulus declinationis muri à
              <lb/>
            Verticali propriè dicto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4868" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4869" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4870" xml:space="preserve">SI denique fuerit punctum S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4871" xml:space="preserve">R, ita vt Sol & </s>
            <s xml:id="echoid-s4872" xml:space="preserve">murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4873" xml:space="preserve">Verticalem propriè dictum ex
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-06" xlink:href="note-0108-06a" xml:space="preserve">Quando murus
                <lb/>
              in boream ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol bo-
                <lb/>
              realior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruatioq́ue fit
                <lb/>
              ante meridiem.</note>
            parte boreali illuminet, cõferendus erit angulus T R H, cum angulo C D G. </s>
            <s xml:id="echoid-s4874" xml:space="preserve">Si enim ille huic fuerit ęqua-
              <lb/>
            lis, nullam habebit murus declinationem, propter cauſam ante dictam. </s>
            <s xml:id="echoid-s4875" xml:space="preserve">Si verò angulus T R H, angulũ
              <lb/>
            C D G, ſuperauerit, ſi hic ab illo ſubducatur, relinquetur angulus, quo murus à Verticali primario decli-
              <lb/>
            nat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4876" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4877" xml:space="preserve">propterea quòd tunc murus ex parte orientis collocatus erit inter
              <lb/>
            Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4878" xml:space="preserve">illum, qui per Solem incedit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4879" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, angulo C D G, fue-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-07" xlink:href="note-0108-07a" xml:space="preserve">30</note>
            rit minor, exiſtet Verticalis primarius inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4880" xml:space="preserve">Verticalem, qui per Solem tranſit, ex parte
              <lb/>
            Orientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4881" xml:space="preserve">Quamobrem ſi illum ex hoc detrahamus, reliquum faciemus angulum, quo murus à Verticali
              <lb/>
            primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4882" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum declinat.</s>
            <s xml:id="echoid-s4883" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4884" xml:space="preserve">MVRO autem in Septentrionem ſpectante, ſi obſeruatio tempore pomeridiano fiat, punctum{q́ue} S,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-08" xlink:href="note-0108-08a" xml:space="preserve">Quando murus
                <lb/>
              in boream ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dict
                <emph style="sub">9</emph>
              , vel in
                <lb/>
              Verticali ꝓpriè
                <lb/>
              dicto exiſtit, vel
                <lb/>
              borealior eſt,
                <lb/>
              quàm Vertica-
                <lb/>
              lis propriè di-
                <lb/>
              ctus, obſeruatio-
                <lb/>
              q́ue fit poſt me-
                <lb/>
              ridiem.</note>
            existat inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4885" xml:space="preserve">R, ita vt Sol murum quidem ex parte boreali, Verticalem autẽ propriè dictum ex
              <lb/>
            auſtrali illuminet, poſitus erit Verticalis per Solem ductus, ex parte occidentali, inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4886" xml:space="preserve">Ver
              <lb/>
            ticalem primarium. </s>
            <s xml:id="echoid-s4887" xml:space="preserve">Quare ſi addatur angulus T R H, angulo C D G, conficietur angulus declinationis
              <lb/>
            muri à Verticali propriè dicto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4888" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4889" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4890" xml:space="preserve">CADENTE autem puncto S, in punctum R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte borea-
              <lb/>
            li, Verticalem vero primarium nullo modo, dabit angulus inuentus C D G, declinationem muri à Ver-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-09" xlink:href="note-0108-09a" xml:space="preserve">40</note>
            ticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4891" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4892" xml:space="preserve">quoniam tunc Verticalis primarius per Solem incedit,
              <lb/>
            eſt{q́ue} ipſo muro borealior.</s>
            <s xml:id="echoid-s4893" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4894" xml:space="preserve">PVNCTO denique S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4895" xml:space="preserve">R, exiſtente’, ita vt Sol tam murum, quàm Verticalem pro-
              <lb/>
            priè dictum ex parte boreali illuminet, ſi quidem angulus T R H, æqualis fuerit angulo C D G, æquidi-
              <lb/>
            ſtabit murus Verticali primario, nullam{q́ue} habebit declinationem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4896" xml:space="preserve">Si vero ille maior hoc fuerit, exiſtet
              <lb/>
            murus ex parte occidentali inter Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4897" xml:space="preserve">illum, qui per Solem tranſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4898" xml:space="preserve">Quocirca
              <lb/>
            dempto angulo C D G, ex angulo T R H, reliquus erit angulus declinationis muri à Verticali propriè di-
              <lb/>
            cto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4899" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4900" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, angulo C D G, fuerit minor, collocatus erit
              <lb/>
            Verticalis primarius inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4901" xml:space="preserve">Verticalem, in quo Sol exiſtit, ex parte occidentali. </s>
            <s xml:id="echoid-s4902" xml:space="preserve">Quare dem-
              <lb/>
            pto illo ex hoc, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4903" xml:space="preserve">à Septentrione in occa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-10" xlink:href="note-0108-10a" xml:space="preserve">50</note>
            ſum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4904" xml:space="preserve">Quæ omnia perſpicua ſunt, ſi attentè diligenterq́, ſitus circulorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4905" xml:space="preserve">muri perpendatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s4906" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Quando altitu-
            <lb/>
          do Solis æqua-
            <lb/>
          lis fuerit altitu-
            <lb/>
          dini eiuſdem
            <lb/>
          meridianæ.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4907" xml:space="preserve">QVOD ſi quando recta P Q, in Analemmate ceciderit in punctum N, hoc eſt, ſi altitudo Solis in-
              <lb/>
            uenta fuerit æqualis altitudini Meridianę Solis illius diei, exiſtet Sol in Meridiano circulo; </s>
            <s xml:id="echoid-s4908" xml:space="preserve">ac propterea
              <lb/>
            recta F D, in muro communis ſectio erit Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4909" xml:space="preserve">muri; </s>
            <s xml:id="echoid-s4910" xml:space="preserve">cùm Meridianus tunc per E, centrũ mundi,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4911" xml:space="preserve">per radium Solis E F, ducatur, murus{q́ue} ipſe in meridiem verget. </s>
            <s xml:id="echoid-s4912" xml:space="preserve">Igitur angulus C D G, in muro in-
              <lb/>
            uentus dabit declinationem muri à Meridiano, ac propterea eius complementum declinationem muri à
              <lb/>
            Verticali propriè dicto oſtendet, à meridie quidem in ortum, ſi vmbra F, cadat nobis ad murum conuer-
              <lb/>
            ſis ad dexteram, à meridie verò in occaſum, ſi ad ſiniſtram cadat vmbra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4913" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0108-12" xlink:href="note-0108-12a" xml:space="preserve">Inuentio facili
                <lb/>
              ma declinatio-
                <lb/>
              nis muri in me
                <lb/>
              ridiem vergen-
                <lb/>
              tis in ipſo meri-
                <lb/>
              die.</note>
            </s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4914" xml:space="preserve">QVOCIRCA ſi in meridie fiat obſeruatio, qui in plano Horizonti parallelo ex vmbra ſtyli in li-
              <lb/>
            neam meridian
              <unsure/>
            am cadente cognoſcitur, (quod quidem tempus, ſi commode fieri poſſit, ego ſemper elige-
              <lb/>
            rem) dicto citius declinatio reperietur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4915" xml:space="preserve">Nam complementum anguli C D G, in muro inuenti dabit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>