108102ALHAZEN
deformitate & decore:
ſimilitudine & diſsimilitudine ꝓpter particulares decoris uel fœditatis, ſimi
litudinis & diſsimilitudinis cauſſas uiſũ latẽtes. Et eſt error in p̃ dictis omnib. ex ſola debilitate uiſ 9.
litudinis & diſsimilitudinis cauſſas uiſũ latẽtes. Et eſt error in p̃ dictis omnib. ex ſola debilitate uiſ 9.
72. In uiſione errores creantur aliàs quidem à ſingulis uiſionẽ perficientibus: aliàs uerò à plu-
ribus ſimul, quorum nullum per ſe errorem crearet. 154 p 4.
ribus ſimul, quorum nullum per ſe errorem crearet. 154 p 4.
IAm diximus, quomodo accidat error in ſyllogiſmo, ſecundum unamquãq;
cauſſarum erroris ui
ſus in qualibet partium, quæ acquiruntur per ſyllogiſmum, & inceſsimus ſuper quemlibet erro-
ris modum, & cuiuslibet ſuppoſuimus exemplum. Et licet in errorib. uiſus ſit copioſa multitu-
do: tñ omniũ ad modos dictos fiet reductio, & ad exẽpla ordinatim propoſita: aſsignauimus quoq;
errores, ſecundum quod ſinguli eorum accidunt ab unica tantũ cauſſa. Et aliquan do error infertur
non ab una tantùm, ſed à duabus cauſsis uel plurib. Verbi gratia. Simoueatur aliquid à longitudi-
ne magna motulento: ſubitò uiſum uidebitur immotũ: & percipi poſſet motus ille in diſtantia tem
perata etiam celeri uiſu, uel etiã in illa longitudine intemperata non occultaretur motus: ſi tẽpera-
tum eſſet in ſpectionis tẽpus. Prouenit igitur error ex duabus intemperantijs, quarum neutra per ſe
ſufficit: triũ aggregatio errorem efficit. Si à magna lõgitudine, ſub debili luce, in modico tẽpore, op-
ponatur uiſui corporis diuerſorum colorũ reuolutio non cita: æſtimabitur corpus ſtare: Et ſi ab ea-
dem longitudine, ſub eadem luce, tempore temperato, adhibeatur intuitus: comprehendetur mo-
tus: qui ſimiliter non latebit in tẽperata longitudine, ſub eadem luce & modico tẽpore: & etiã perci
pi poterit in eadẽ longitudine ſub fortiluce. Et generaliter ex omnib. errorib. uiſui accidentib. nec
unus nec plures congregati euadũt cauſſas, quas diximus. Quælibet aũt forma rei uiſæ, ex ijs, quæ
enumerauimus, eſt cõpoſita. Et cum uiſus non ac quirat ex rebus uiſis, niſi aliquas iſtarũ: non acci-
dit error in uiſu, niſi in aliqua iſtarũ. Et omnis error, qui accidit in ſcientia, eſt, quoniam intellectus
ſimilia efficit, quæ percipit, cũ ijs, quę percepit in modo aliquo, aut diſsimilia. Et omnis error in par
tialibus erit, aut in ſenſu, aut in ſcientia, aut in ſyllogiſmo: & non poteſt eſſe, quin ſit in aliquo iſtorũ,
aut duobus, autipſis tribus. Et quicunque error accidit in huiuſmodi tribus, non erit, niſi per erro-
rem uiſus in partibus. Et iam patuit, quòd error uiſus in partialib. non erit, niſi propter cauſſas, quas
aſsignauimus, aut ex una earum tantùm, aut ex pluribus.
ſus in qualibet partium, quæ acquiruntur per ſyllogiſmum, & inceſsimus ſuper quemlibet erro-
ris modum, & cuiuslibet ſuppoſuimus exemplum. Et licet in errorib. uiſus ſit copioſa multitu-
do: tñ omniũ ad modos dictos fiet reductio, & ad exẽpla ordinatim propoſita: aſsignauimus quoq;
errores, ſecundum quod ſinguli eorum accidunt ab unica tantũ cauſſa. Et aliquan do error infertur
non ab una tantùm, ſed à duabus cauſsis uel plurib. Verbi gratia. Simoueatur aliquid à longitudi-
ne magna motulento: ſubitò uiſum uidebitur immotũ: & percipi poſſet motus ille in diſtantia tem
perata etiam celeri uiſu, uel etiã in illa longitudine intemperata non occultaretur motus: ſi tẽpera-
tum eſſet in ſpectionis tẽpus. Prouenit igitur error ex duabus intemperantijs, quarum neutra per ſe
ſufficit: triũ aggregatio errorem efficit. Si à magna lõgitudine, ſub debili luce, in modico tẽpore, op-
ponatur uiſui corporis diuerſorum colorũ reuolutio non cita: æſtimabitur corpus ſtare: Et ſi ab ea-
dem longitudine, ſub eadem luce, tempore temperato, adhibeatur intuitus: comprehendetur mo-
tus: qui ſimiliter non latebit in tẽperata longitudine, ſub eadem luce & modico tẽpore: & etiã perci
pi poterit in eadẽ longitudine ſub fortiluce. Et generaliter ex omnib. errorib. uiſui accidentib. nec
unus nec plures congregati euadũt cauſſas, quas diximus. Quælibet aũt forma rei uiſæ, ex ijs, quæ
enumerauimus, eſt cõpoſita. Et cum uiſus non ac quirat ex rebus uiſis, niſi aliquas iſtarũ: non acci-
dit error in uiſu, niſi in aliqua iſtarũ. Et omnis error, qui accidit in ſcientia, eſt, quoniam intellectus
ſimilia efficit, quæ percipit, cũ ijs, quę percepit in modo aliquo, aut diſsimilia. Et omnis error in par
tialibus erit, aut in ſenſu, aut in ſcientia, aut in ſyllogiſmo: & non poteſt eſſe, quin ſit in aliquo iſtorũ,
aut duobus, autipſis tribus. Et quicunque error accidit in huiuſmodi tribus, non erit, niſi per erro-
rem uiſus in partibus. Et iam patuit, quòd error uiſus in partialib. non erit, niſi propter cauſſas, quas
aſsignauimus, aut ex una earum tantùm, aut ex pluribus.
ALHAZEN FILII
ALHAYZEN OPTICAE
LIBER QVARTVS.
LIBER iſte diuiditur in quinque partes.
Pars prima eſt proæmium libri.
Se-
cundaest in declaratione, quòd luci accidat reflexio à politis corporib. Tertia
est in modo reflexionis formæ. Quarta in oſtenſione, quòd comprehenſio for
mæ ex corporibus politis non est, niſi ex reflexione. Quinta est in modo comprehenſio-
nis formarum per reflexionem.
cundaest in declaratione, quòd luci accidat reflexio à politis corporib. Tertia
est in modo reflexionis formæ. Quarta in oſtenſione, quòd comprehenſio for
mæ ex corporibus politis non est, niſi ex reflexione. Quinta est in modo comprehenſio-
nis formarum per reflexionem.
PROOEMIVM LIBRI. CAP. I.
1. Viſio fit trifariam: rectè: reflexè: & refr actè. In præf. 1. 3. 10 Libr.
IAm explanauimus in libris tribus modũ comprehenſionis formarũ in uiſu, cum fuerit directus:
& enumerauimus ſingula, quæ in rebus uiſis cõprehendit uiſus. Sed diuerſificatur acquiſitio ui-
ſus tripliciter: Aut enim directè, ſicut diximus: aut per reflexionem in politis corporibus: aut per
penetrationem, ut in raris, quorum non eſtraritas, ſicut raritas aeris. Et non poteſt diuerſificari ui-
ſus, niſi in his modis tribus. Et his duobus modis poſterioribus comprehendit uiſus in rebus uiſis,
quæ ſuprà expoſuimus, & quorum acquiſitionẽ in uiſu directo patefecimus. Et forſitan uiſus in his
incurrit in errorem, aut conſequitur ueritatem. Et nos aſsign abimus in hoc libro, quando per refle-
xionem fiat formarum acquiſitio: & quomodo erit reflexio: & quis linearũ reflexarum ſitus: Et præ
ponemus quædam accidentia præponenda.
& enumerauimus ſingula, quæ in rebus uiſis cõprehendit uiſus. Sed diuerſificatur acquiſitio ui-
ſus tripliciter: Aut enim directè, ſicut diximus: aut per reflexionem in politis corporibus: aut per
penetrationem, ut in raris, quorum non eſtraritas, ſicut raritas aeris. Et non poteſt diuerſificari ui-
ſus, niſi in his modis tribus. Et his duobus modis poſterioribus comprehendit uiſus in rebus uiſis,
quæ ſuprà expoſuimus, & quorum acquiſitionẽ in uiſu directo patefecimus. Et forſitan uiſus in his
incurrit in errorem, aut conſequitur ueritatem. Et nos aſsign abimus in hoc libro, quando per refle-
xionem fiat formarum acquiſitio: & quomodo erit reflexio: & quis linearũ reflexarum ſitus: Et præ
ponemus quædam accidentia præponenda.
QVOD LVCI ACCIDAT REFLEXIO À POLITIS
corporibus. Cap. II.
corporibus. Cap. II.
2. Lux & color reflectuntur à quolibet politæ ſuperficiei puncto, lineis rectis. 1 p 5.
PLanum eſt ex libro primo [1.
2.
3.
14.
18.
19 n] quòd lux à corpore lucido luce propria uel accidẽ-
tali dirigatur in omne corpus ei oppoſitum: & eodem modo color, cũ in eo lux fuerit, mittitur-
Itaq; corpore polito oppoſito corpori lucido, mittitur ad ipſum lux mixtim cũ colore, & refle-
ctitur lux cũ colore, ſiue fuerit fortis, ſiue debilis, ſiue prima, ſiue ſecundaria. Et quòd fiat in luce for
ti reflexio, poteſt patére: oppoſito luci forti ſpeculo ferreo, ſi oppoſitus fuerit paries ſpeculo, & de-
ſcẽderit ſuք ipſum lux declinata, nõ recta: uidebitur in pariete lux fortis reflexa: quę ꝗdẽ nõ uidebi-
tur ſuper eun dem locum, ſi ſpeculũ auferatur uel moueatur: imò ſecũdum motum ſpeculi mutabi-
tali dirigatur in omne corpus ei oppoſitum: & eodem modo color, cũ in eo lux fuerit, mittitur-
Itaq; corpore polito oppoſito corpori lucido, mittitur ad ipſum lux mixtim cũ colore, & refle-
ctitur lux cũ colore, ſiue fuerit fortis, ſiue debilis, ſiue prima, ſiue ſecundaria. Et quòd fiat in luce for
ti reflexio, poteſt patére: oppoſito luci forti ſpeculo ferreo, ſi oppoſitus fuerit paries ſpeculo, & de-
ſcẽderit ſuք ipſum lux declinata, nõ recta: uidebitur in pariete lux fortis reflexa: quę ꝗdẽ nõ uidebi-
tur ſuper eun dem locum, ſi ſpeculũ auferatur uel moueatur: imò ſecũdum motum ſpeculi mutabi-