Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
101
101
102
102
103
103
104
104
105
105
106
106
107
107
108
108
109
109
110
110
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="88"/>
              cogitaret; illi mox addunt accidentia ſenſilia quibus ipſa affecta eſt. </s>
              <s>lumen, colorem, diſtantiam,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg774"/>
                <lb/>
              vim imaginis, & poſituram. </s>
              <s>Tùm etiam quòd, tametſi lux ipſa
                <expan abbr="ſpeciesq́ue">ſpeciesque</expan>
              coloris per vniuerſum
                <lb/>
              ſubiectum diffunditur, quod eſt corpus pellucidum cuius iſta ſunt actus qui tamen in indiuiduo
                <lb/>
              conſiſtunt; cùm ex toto à quoque puncto pellucidi corporis accipiantur, & ex quolibet interualli
                <lb/>
              medij puncto referant obiectum, vnde emanant, & ſpeciei
                <expan abbr="lucisq́">lucisque</expan>
              . </s>
              <s>proceſſus directò fiat ſic iuben­
                <lb/>
              te natura quæ compendio conſulit; opticus in ea latitudine progreſſum qui directò fiat deſcriptu­
                <lb/>
              rus ipſum ſub linea recta cogitat & deſignat, & denique cuiusque ſpeciei progreſſum ad
                <expan abbr="lineã">lineam</expan>
              re­
                <lb/>
              uocat,
                <expan abbr="idq́ue">idque</expan>
              optimo iudicio facit, quia directò ſemper exiſtit in puncto, quaſi ſpecies directò flu­
                <lb/>
              xum puncti efficiat. </s>
              <s>At hoc eſt è veſtigio linea recta more mathematico procreata. </s>
              <s>Neque enim
                <lb/>
              lineam conficit imago, ſed vndique & indiuiduè totum
                <expan abbr="ſubiectũ">ſubiectum</expan>
              informat; atqui linea cogitatur
                <lb/>
              ab optico qua progreſſus ſpeciei deſcribatur; idcirco eſt linea non naturalis, ſed mathematica. </s>
              <s>Sic
                <lb/>
              ergo lineam mathematicam ab optico ſpectari puto. </s>
              <s>Neque hic audio nonnullos eruditiſsimos
                <lb/>
              opticos,
                <expan abbr="eoſdemq́">eoſdemque</expan>
              . </s>
              <s>amiciſsimos qui lìneam opticam putant eſſe corpus, vel quia ſit affectum cor­
                <lb/>
              poris qualitatibus vt colore, vel quia nullum
                <expan abbr="indiuiduũ">indiuiduum</expan>
              cerni poſsit, & idem eſſe cenſent
                <expan abbr="lineã">lineam</expan>
              at­
                <lb/>
              que
                <foreign lang="grc">ὄψιν</foreign>
              , quem radium vertunt, nos aſpectum. </s>
              <s>cùm aſpectus tribus lineis inſtar coni finiatur, &
                <lb/>
              per centrum lineam admittat vſque ad cuſpidem per quam viſio ponitur obiri. </s>
              <s>Radius planè ter­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg775"/>
                <lb/>
              minis clauditur vt corpus. </s>
              <s>Itaque propriè de radio, ſiue aſpectu dicunt optici, quod eius media
                <lb/>
                <foreign lang="grc">ἐπιπροστεῖ τοῖς ἂχκροις</foreign>
              , ideſt, offuſcant extrema; quippe quòd linea quæ per centrum coni fertur,
                <lb/>
              ſit vt ita dicam, magiſtra viſionis, quem tametſi rectum eſſe confitentur; non idcirco lineam eſſe
                <lb/>
              autumant, ſed proceſſum tantummodò notant. </s>
              <s>Nec mea quidem ſententia voluit Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="lineã">lineam</expan>
                <expan abbr="illã">illam</expan>
                <lb/>
              eſſe corpus, quia ſit naturalis; tùm quia linea naturalis non eſt corpus: etenim eadem eſt linea na­
                <lb/>
              turalis & mathematica, atque idem
                <expan abbr="mathematicũ">mathematicum</expan>
              corpus, & naturale, ſi auſcultamus Ariſtoteli;
                <lb/>
              tùm etiam quia linea illa eſt mathematica quæ non eſt corpus. </s>
              <s>Neque obſtat quòd
                <expan abbr="indiuiduũ">indiuiduum</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              cernatur, aut non poſsit eſſe affectum qualitate naturali: id enim pertinet ad indiuiduum, ſi per ſe
                <lb/>
              extiterit, ſed in alio, & in eo cuius eſt terminus, & qualitates habere, & aſpici poteſt. </s>
              <s>Sic Harmoni­
                <lb/>
              ca numerum à certis corporibus more Arithmetico diſiunctum ſpectat,
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="corporũ">corporum</expan>
              ſimplicium,
                <lb/>
              vt 4. de cęlo, aut fœtuum, vt in libris de ortu animalium aut principiorum, vt 1. Phy. </s>
              <s>nihilominus
                <lb/>
              ipſi apponit accidentia ſenſilia ſonum .ſ. </s>
              <s>grauitatem, acumen, & concentum. </s>
              <s>Quocirca ſi
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
                <lb/>
              ipſarum ſpectes; à Geometra & Arithmetico ſubiectum ſumunt, nam
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              conſiderant quod
                <lb/>
              eſt à materia ſenſili
                <expan abbr="ſeiunctũ">ſeiunctum</expan>
              , accidentia ſumunt à phyſico; & de ſubiecto mathematico
                <expan abbr="monſtrãt">monſtrant</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg776"/>
                <lb/>
              accidentia ſenſilia & naturalia. </s>
              <s>Neque verò te exiſtimare velim opticę ſubiectum eſſe totum hoc
                <lb/>
              quod dicimus lineam coloratam, aut reflexam: ſed ſubiectum eſt linea, de illa monſtratur color:
                <lb/>
              vt dum docet, cur exterior pars arcus ſit punimacr;cea, media viridis, & intima purpurea. </s>
              <s>Itaque cùm
                <lb/>
              primas obtineat in ſcientia ſubiectum, principia quoque magis conformia ſubiecto capientur, &
                <lb/>
              methodus ex natura ſubiecti determinabitur. </s>
              <s>Proinde ſimpliciter erit mathematica; naturalis au­
                <lb/>
              tem aliqua ex parte, cùm rem mathematicam conſideret, quatenus eſt ſenſilis & naturalis. </s>
              <s>Ad na­
                <lb/>
              turalem reliquæ magis accedunt, Aſtrologia, Nautica, & Mechanica; quippe quòd aliquas ſub­
                <lb/>
              ſtantias, cœlum .ſ. </s>
              <s>aut ventos, aut moles ligneas, ferreasúe tractent ſub ea ratione qua mouentur;
                <lb/>
                <expan abbr="pręcipueq́">pręcipueque</expan>
              . </s>
              <s>Mechanica quæ item principia motuum naturalia &
                <expan abbr="cõtra">contra</expan>
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              aſsignat. </s>
              <s>Sed quòd
                <lb/>
              etiam cauſſas accipit à figurarum natura deſumptas, optimo iure mathematica perhibetur. </s>
              <s>Aſtro­
                <lb/>
              nomia lineas, plana, corpora,
                <expan abbr="numerosq́">numerosque</expan>
              . </s>
              <s>ſpectat: at non, quà ſunt mathematica: ſed cum motu,
                <lb/>
              lumine, poſitura, loco, & relatione eorum
                <expan abbr="quorũ">quorum</expan>
              ſunt, vt lineam à centro Solis, & à centro mundi
                <lb/>
              exeuntem, & numerum partium, & proportionem ſphærę ad ſphęram. </s>
              <s>Sed de his vbi ſtruuntur
                <lb/>
              demonſtrationes, corpus naturale in quo inſunt,
                <expan abbr="">non</expan>
              recipitur. </s>
              <s>nec quicquam de corporis natura
                <lb/>
              ſumptum ad cauſſas eorum problematum reddendas vſurpatur;
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>minus, vt eſt ſub pote­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg777"/>
                <lb/>
              ſtate materiæ & à natura terminatum. </s>
              <s>Sic ventorum proceſſus, vel rectos, vel obliquos Nautica
                <lb/>
              perpendit: & cauſſas aſsignat ex
                <expan abbr="apparẽtibus">apparentibus</expan>
              , ex ortus tempore, & ex natura
                <expan abbr="locorũ">locorum</expan>
              . </s>
              <s>neque id qui­
                <lb/>
              dem quod materia ſenſilem vllo pacto reſpiciat: ſed quòd ex alto demittantur: ex humili, attol­
                <lb/>
              lantur, ex amplo, ex anguſto, ex recto, ex flexuoſo. </s>
              <s>quapropter lenes & vehementes explicati &
                <lb/>
              conuoluti naſcantur. </s>
              <s>Itaque aliquid obſeruant in materia ſenſili, verùm non docent, vt hęc ab eo
                <lb/>
              genere materiæ pendeant. </s>
              <s>Quapropter & illæ vtuntur abſtractione. </s>
              <s>Sed cùm ea conſiderent quæ
                <lb/>
              pendent à materia ſenſili, & quæ ſenſilia ſunt & naturalia, nihil vetat aliqua principia ſumi quæ
                <lb/>
              item accipiat naturalis: vt, ſi docere optica velit, cur radij viſus recta procedant: quae ſcilicet, natura
                <lb/>
              finem
                <expan abbr="ſuũ">ſuum</expan>
              breuiore via qua poteſt, aſſequatur: ſed
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
                <expan abbr="ſenſilẽ">ſenſilem</expan>
              demonſtrando non vſurpabit.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>contrahet ad
                <expan abbr="ſuũ">ſuum</expan>
                <expan abbr="propriũ">proprium</expan>
              conſiderandi
                <expan abbr="modũ">modum</expan>
              qui ſanè mathematicus eſt (abſtrahunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              à ma­
                <lb/>
              teria ſenſili) non naturalis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Ideoq́">Ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ſimpliciter ſunt è genere
                <expan abbr="mathematicarũ">mathematicarum</expan>
              , naturales
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
                <expan abbr="quodã-modo">quodan­
                  <lb/>
                modo</expan>
              : quia res mathematicas ſpectant, quatenus
                <expan abbr="cõiunctæ">coniunctæ</expan>
              ſunt
                <expan abbr="">cum</expan>
              affectionibus ſenſilib. Ergo res
                <lb/>
              quas ipſæ conſiderant à phyſico petuntur, ſiue pars ſit ſubiecti, vt in Aſtronomia; ſiue affectiones
                <lb/>
              ſenſiles, vt in cęteris; ſed ratio conſiderandi mathematica eſt & modus demonſtrandi </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>