Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
101
101
102
102
103
103
104
104
105
105
106
106
107
107
108
108
109
109
110
110
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="89"/>
                <arrow.to.target n="marg778"/>
                <lb/>
              ticus, & mathematica demonſtratio. </s>
              <s>Proptereà, quod dicitur hæc conſiderari quatenus naturalia,
                <lb/>
              non indicat hoc demonſtrandi modum, aut formulam demonſtrationis: ſed conditionem rei tra­
                <lb/>
              ctandæ, quaſi dicamus lineam mathematicam ſub modo exiſtendi naturali (eſt enim reapſe colo­
                <lb/>
              rata) illarum contemplationi ſubiici; ſed tamen modo mathematico tractari. </s>
              <s>Ex quo efficitur,
                <lb/>
              vt ſint ſubalternæ ſimpliciter puris mathematicis, quòd in ſubiecto formali
                <expan abbr="rationeq́">rationeque</expan>
              . </s>
              <s>conſideran­
                <lb/>
              di cum ipſis conueniant: phyſicè verò aliqua ex parte, cùm ab illa rem capiant quam tractare
                <lb/>
              queant. </s>
              <s>Maius enim quid poteſt ſubiectum formale in ſcientia,
                <expan abbr="ratioq́">ratioque</expan>
              . </s>
              <s>tractandi quam res ipſa
                <lb/>
              quæ tractatur
                <expan abbr="eiq́ue">eique</expan>
              plus eſt concedendum; non ſecus àc plus formæ, cui ſimilis eſt conſiderandi
                <lb/>
              ratio, quàm materiæ quæ eſt res ipſa tractata, tribuendum ſit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg769"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg770"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg771"/>
              a 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 20.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg772"/>
              b 1. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg773"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg774"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg775"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg776"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg777"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg778"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              De poteſtate eorum communium, quæ dicuntur ad vnum. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>ET hoc item iure optimo numerabitur in noſtrę methodi principiis. </s>
              <s>vt quia naturalis philo­
                <lb/>
              ſophiæ ſtratum, ſeu ſubiectum eſt ſubſtantia naturalis: ea verò non eſt vniuoca quædam
                <lb/>
              res, ſed ad vnum (quippe quòd ambigua ſcientiæ non accipiant) dum res caducas & ęternas com­
                <lb/>
              plectitur. </s>
              <s>
                <expan abbr="motusq́">motusque</expan>
              . </s>
              <s>conſimiliter qui propria illius eſt affectio, & hic quoque per eos terminos de­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg779"/>
                <lb/>
              claretur qui ſunt ad vnum, de illorum vi nonnulla dicamus præſertim, quòd nihil eſt, quod fre­
                <lb/>
              quentius occurrat in vniuerſa philoſophia, & in omnibus methodis quas litteris conſignauit Ari­
                <lb/>
              ſtoteles; nec quicquam nobis aperiat magis ordinem
                <expan abbr="ſeriemq́">ſeriemque</expan>
              . </s>
              <s>demonſtrationum quàm in expli­
                <lb/>
              cando motu
                <expan abbr="cõſeruauit">conſeruauit</expan>
              Ariſtoteles. </s>
              <s>non verebor etiam dicere vniuerſam phyſiologię totius œco­
                <lb/>
              nomiam, quàm ſi probè teneamus quæ ſit eorum poteſtas, & quemadmodum ſuſcipiatur in me­
                <lb/>
              thodis. </s>
              <s>Hæc ego communia voco, nomina nonnulli; quia vix audeant (vt puto) notiones appel­
                <lb/>
              lare. </s>
              <s>Sed quicquid ſint, ſeu communia, ſiue nomina, ſeu notiones: hinc eorum explicationis exor­
                <lb/>
              dium capiemus. </s>
              <s>Etenim inter alia quæ generatim ſignificant, duo ſunt quæ cùm maximè ſimilia
                <lb/>
              videantur, longo tamen interuallo diſiunguntur, vniuocum & id quod vocamus ad vnum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quamobrem, ne ex ſimilitudine deceptio naſcatur, vt fieri ſolet; illorum vis ſeorſum declarabi­
                <lb/>
              tur; ac de vniuoco prius verba fient. </s>
              <s>Vniuocum ergò ſignificat naturam & rationem communem
                <lb/>
              pluribus in materia conuenientibus. </s>
              <s>Quapropter optimè dictum eſt à Boëtho, vniuocum eſſe vni­
                <lb/>
              uerſale communicabile pluribus ſecundum eſſentiam: pluribus verò quę conueniant in materia.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nam cùm materia & forma, ſiue ratio ſecum neceſſariò congruant; niſi ſit eadem materia; profe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg780"/>
                <lb/>
              ctò neque eadem ratio eſſe poterit. </s>
              <s>Et quoniam refert nobis vniuocum naturam
                <expan abbr="cõem">conem</expan>
              pluribus,
                <lb/>
              inde eſt, vt reuera ſit, àc ſi fuerit genus, habeat proprietates, ac differentias per quas, vt
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              quod­
                <lb/>
              dam in ſuas ſpecies & membra diſtinguatur. </s>
              <s>Itaque prędicatur ęqualiter de omnibus indiuiduis
                <lb/>
              in quid eſt, & in partium definitione ſumitur. </s>
              <s>Quia item notat eſſentiam ſuarum partium, prius
                <lb/>
              eſt natura quàm partes, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſam ab eis, ſi non re, ſaltem ratione & cogitatione ſeparari
                <lb/>
              poteſt. </s>
              <s>Quanquam neque abſurdum habendum eſt, ſi re ſeparetur, & aliquando per ſe ſubſiſtat:
                <lb/>
              cùm embryon in vtero primùm ſit planta, deinde animal antequàm fiat homo:
                <expan abbr="quãuis">quanuis</expan>
              de tali
                <expan abbr="cõi">coni</expan>
                <lb/>
              verè dici poſsit, rem abſolutam non eſſe, & aliam requirere
                <expan abbr="perfectionẽ">perfectionem</expan>
              , & ex eo ſunt ordine qui
                <lb/>
              complectitur
                <foreign lang="grc">τ́ ἡμιγενῆ</foreign>
              , vt Gręci dicunt,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quæ ſunt viæ ad alia. </s>
              <s>Sed hoc nihil ad rem. </s>
              <s>nunc ad ea
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg781"/>
                <lb/>
              veniamus quę ſunt ad vnum. </s>
              <s>Horum ſanè
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              natura nulla eſt quę de illis prędicetur in quid eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Cùm enim ens (vt hinc exemplum mihi ſumam) ea ſignificet, inter quę ordo quidam intercedit;
                <lb/>
              dum
                <expan abbr="cõiter">coniter</expan>
              accipitur, qua ratione continget, vt de ſubſtantia prędicetur? </s>
              <s>erit'ne id
                <expan abbr="ſubſtãtia">ſubſtantia</expan>
              quod
                <lb/>
              ordinem accidentis ad ſubſtantiam proponat? </s>
              <s>Minimè profectò, quoniam ſubſtantia ab omni ac­
                <lb/>
              cidente poteſt abſolui: licebit'ne ſepatarim concipere ens, quatenus refert notionem
                <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
              ſubſtan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg782"/>
                <lb/>
              tiæ, vel accidentis? </s>
              <s>multò minus, quòd accidentis notio ſine notione ſubſtantiæ non exiſtit. </s>
              <s>
                <expan abbr="">cum</expan>
              ſit
                <lb/>
              non ens ſanè, ſed entis. </s>
              <s>idcirco non prędicatur ęqualiter, neque per ſuas differentias in certas ſpe­
                <lb/>
              cies ſecatur. </s>
              <s>Proptereà monebat Simplicius,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>ab Ariſt. </s>
              <s>ante admonitus
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              qui nullam dif­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg783"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg784"/>
                <lb/>
              ferentiam extra genus ſumendam eſſe teſtabatur: effici, vt cum ea quę ſunt ad vnum; ſpecie ſepa­
                <lb/>
              rentur; id quod eſt
                <expan abbr="cõe">cone</expan>
              , vt ad vnum non diſtribuatur in ſuas partes per differentias aliquas diui­
                <lb/>
              dentes, ſed per conſtituentes, aut potius ſimiles conſtituentibus, quia ſingulę ſingulas parteis adæ­
                <lb/>
              quent, vt eſſe in ſubiecto accidens, & non eſſe ſubſtantiam: qui etenim diuidatur per id differen­
                <lb/>
              tiarum genus quod illis
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt natura prius? </s>
              <s>Nouit enim quiſque qui vel ſummis digitis attigerit
                <lb/>
              dialecticen, genus ipſum ſupponi differentiis diuidentibus;
                <expan abbr="easq́">easque</expan>
              . </s>
              <s>genere & re & ratione poſterio­
                <lb/>
              res eſſe. </s>
              <s>per conſtituentes autem diuiditur quæ reipſa idem ſunt cum eo quod
                <expan abbr="cõſtituitur">conſtituitur</expan>
              ab illis:
                <lb/>
              ac ſi vllum diſcrimen intercedit inter
                <expan abbr="differẽtias">differentias</expan>
              & partes
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              , vt ad
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              , ea ſit rationis duntaxat,
                <lb/>
              vt patet, cùm diſtribuitur ens in ſubſtantiam &
                <expan abbr="accidẽs">accidens</expan>
              per id quod eſt eſſe in ſubiecto &
                <expan abbr="">non</expan>
              eſſe.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nanque idem eſt eſſe in ſubiecto & eſſe accidens: & ex altera parte
                <expan abbr="">non</expan>
              eſſe in ſubiecto, & eſſe ſub­
                <lb/>
              ſtantiam. </s>
              <s>
                <expan abbr="ſolumq́">ſolumque</expan>
              . </s>
              <s>ratione diſtingui videtur hoc pacto; quia .ſ. </s>
              <s>notio tùm
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              ipſius, vt ad vnum,
                <lb/>
              tùm
                <expan abbr="differentiarũ">differentiarum</expan>
              ſimplicior eſt quàm ſit
                <expan abbr="partiũ">partium</expan>
                <expan abbr="ſubiectarũ">ſubiectarum</expan>
              , quae mens in primo ſui munere
                <expan abbr="totã">totam</expan>
              rem </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>