Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
111 59
112 60
113 61
114 62
115 63
116 64
117 65
118 66
119 67
120 68
121 69
122 70
123 71
124 72
125 73
126 74
127 75
128 76
129 77
130 78
< >
page |< < (58) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="58" file="0110" n="110" rhead="THEORIÆ"/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">127. </s>
            <s xml:space="preserve">Demum & </s>
            <s xml:space="preserve">illud nonnullis difficultatem parit ſummam
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-01" xlink:href="note-0110-01a" xml:space="preserve">Objectio ex
                <lb/>
              præjudicio pro
                <lb/>
              impulſione, &
                <lb/>
              ex teſtimonio
                <lb/>
              ſenſuum: re-
                <lb/>
              ſponſio ad hanc
                <lb/>
              poſteriorem.</note>
            in hac Theoria Virium, quod cenſeant, phænomena omnia per
              <lb/>
            impulſionem explicari debere, & </s>
            <s xml:space="preserve">immediatum contactum, quem
              <lb/>
            ipſum credant evidenti ſenſuum teſtimonio evinci: </s>
            <s xml:space="preserve">hinc hujuſ-
              <lb/>
            modi noſtras vires immecbanicas appellant, & </s>
            <s xml:space="preserve">eas, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">New-
              <lb/>
            tonianorum generalem gravitatem, vel idcirco rejiciunt, quod
              <lb/>
            mechanicæ non ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">mechaniſmum, quem Newtoniana
              <lb/>
            theoria labefactare coeperat, penitus evertant. </s>
            <s xml:space="preserve">Addunt autem
              <lb/>
            etiam per jocum ex ſerio argumento petito a ſenſibus, bacu-
              <lb/>
            lo utendum eſſe ad perſuadendum neganti contactum. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod
              <lb/>
            ad ſenſuum teſtimonium pertinet, exponam uberius infra,
              <lb/>
            ubi de extenſione agam, quæ eo in genere habeamus præ-
              <lb/>
            judicia, & </s>
            <s xml:space="preserve">unde; </s>
            <s xml:space="preserve">cum nimirum ipſis ſenſibus tribuamus id,
              <lb/>
            quod noſtræ ratiocinationis, atque illationis vitio eſt tribuen-
              <lb/>
            dum. </s>
            <s xml:space="preserve">Satis erit hic monere illud, ubi corpus ad noſtra or-
              <lb/>
            gana ſatis accedat, vim repulſivam, ſaltem illam ultimam,
              <lb/>
            debere in organorum ipſorum fibris excitare motus illos
              <lb/>
            ipſos, qui excitantur in communi ſententia ab impenetra-
              <lb/>
            bilitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">contactu, adeoque eundem tremorem ad cere-
              <lb/>
            brum propagari, & </s>
            <s xml:space="preserve">eandem excitari debere in anima per-
              <lb/>
            ceptionem, quæ in communi ſententia excitaretur; </s>
            <s xml:space="preserve">quam ob
              <lb/>
            rem ab iis ſenſationibus, quæ in hac ipſa Theoria Virium
              <lb/>
            haberentur, nullum utique argumentum deſumi poteſt contra
              <lb/>
            ipſam, quod ullam vim habeat utcunque tenuem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">128. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod pertinet ad explicationem phænomenorum per
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-02" xlink:href="note-0110-02a" xml:space="preserve">Felicius ex-
                <lb/>
              plicari omnia
                <lb/>
              ſine impulſio-
                <lb/>
              ne: eam nuſ-
                <lb/>
              quam poſitive
                <lb/>
              probari.</note>
            impulſionem immediatam, monui ſane ſuperius, quanto feli-
              <lb/>
            cius, ea prorſus omiſſa, Newtonus explicarit Aſtronomiam,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">Opticam; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">patebit inferius, quanto felicius phænome-
              <lb/>
            na quæque præcipua ſine ulla immediata impulſione explicen-
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:space="preserve">Cum iis exemplis, tum aliis, commendatur abunde
              <lb/>
            ea ratio explicandi phænomena, quæ adhibet vires agentes
              <lb/>
            in aliqua diſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Oſtendant iſti vel unicum exemplum, in
              <lb/>
            quo poſitive probare poſſint, per immediatam impulſionem
              <lb/>
            communicari motum in Natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ſane ii præſtabunt nun-
              <lb/>
            quam; </s>
            <s xml:space="preserve">cum oculorum teſtimonium ad excludendas diſtantia
              <gap/>
              <lb/>
            illas minimas, ad quas primum crus repulſivum pertinet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            contorſiones curvæ circa axem, quæ oculos neceſſario fugiunt,
              <lb/>
            adhibere non poſſint; </s>
            <s xml:space="preserve">cum e contrario ego poſitivo argumento
              <lb/>
            ſuperius excluſerim immediatum contactum omnem, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſiti-
              <lb/>
            ve probaverim, ipſum, quem ii ubique volunt, haberi nuſquam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">129. </s>
            <s xml:space="preserve">De nominibus quidem non eſſet, cur ſolicitudinem ha-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-03" xlink:href="note-0110-03a" xml:space="preserve">Vires hujus
                <lb/>
              Theoriæ rerti-
                <lb/>
              nere ad verum,
                <lb/>
              nec occultum
                <lb/>
              mechaniſmum.</note>
            berem ullam; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ut & </s>
            <s xml:space="preserve">in iis dem aliquid præjudicio cui-
              <lb/>
            dam, quod ex communi loquendi uſu provenit, illud no-
              <lb/>
            tandum duco, Mechanicam non utique ad ſolam impulſio-
              <lb/>
            nem immediatam fuiſſe reſtrictam unquam ab iis, qui d
              <gap/>
              <lb/>
            ipſa tractarunt, ſed ad liberos inprimis adhibitam contemplan-
              <lb/>
            dos motus, qui independenter ab omni impulſione habeantur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quæ Archimedes de æquilibrio tradidit, quæ Galilæus de </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>