Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
101
101 (49)
102
102 (50)
103
103 (51)
104
104 (52)
105
105 (53)
106
106 (54)
107
107 (55)
108
108 (56)
109
109 (57)
110
110 (58)
< >
page |< < (58) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="58" file="0110" n="110" rhead="THEORIÆ"/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">127. </s>
            <s xml:space="preserve">Demum & </s>
            <s xml:space="preserve">illud nonnullis difficultatem parit ſummam
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-01" xlink:href="note-0110-01a" xml:space="preserve">Objectio ex
                <lb/>
              præjudicio pro
                <lb/>
              impulſione, &
                <lb/>
              ex teſtimonio
                <lb/>
              ſenſuum: re-
                <lb/>
              ſponſio ad hanc
                <lb/>
              poſteriorem.</note>
            in hac Theoria Virium, quod cenſeant, phænomena omnia per
              <lb/>
            impulſionem explicari debere, & </s>
            <s xml:space="preserve">immediatum contactum, quem
              <lb/>
            ipſum credant evidenti ſenſuum teſtimonio evinci: </s>
            <s xml:space="preserve">hinc hujuſ-
              <lb/>
            modi noſtras vires immecbanicas appellant, & </s>
            <s xml:space="preserve">eas, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">New-
              <lb/>
            tonianorum generalem gravitatem, vel idcirco rejiciunt, quod
              <lb/>
            mechanicæ non ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">mechaniſmum, quem Newtoniana
              <lb/>
            theoria labefactare coeperat, penitus evertant. </s>
            <s xml:space="preserve">Addunt autem
              <lb/>
            etiam per jocum ex ſerio argumento petito a ſenſibus, bacu-
              <lb/>
            lo utendum eſſe ad perſuadendum neganti contactum. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod
              <lb/>
            ad ſenſuum teſtimonium pertinet, exponam uberius infra,
              <lb/>
            ubi de extenſione agam, quæ eo in genere habeamus præ-
              <lb/>
            judicia, & </s>
            <s xml:space="preserve">unde; </s>
            <s xml:space="preserve">cum nimirum ipſis ſenſibus tribuamus id,
              <lb/>
            quod noſtræ ratiocinationis, atque illationis vitio eſt tribuen-
              <lb/>
            dum. </s>
            <s xml:space="preserve">Satis erit hic monere illud, ubi corpus ad noſtra or-
              <lb/>
            gana ſatis accedat, vim repulſivam, ſaltem illam ultimam,
              <lb/>
            debere in organorum ipſorum fibris excitare motus illos
              <lb/>
            ipſos, qui excitantur in communi ſententia ab impenetra-
              <lb/>
            bilitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">contactu, adeoque eundem tremorem ad cere-
              <lb/>
            brum propagari, & </s>
            <s xml:space="preserve">eandem excitari debere in anima per-
              <lb/>
            ceptionem, quæ in communi ſententia excitaretur; </s>
            <s xml:space="preserve">quam ob
              <lb/>
            rem ab iis ſenſationibus, quæ in hac ipſa Theoria Virium
              <lb/>
            haberentur, nullum utique argumentum deſumi poteſt contra
              <lb/>
            ipſam, quod ullam vim habeat utcunque tenuem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">128. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod pertinet ad explicationem phænomenorum per
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-02" xlink:href="note-0110-02a" xml:space="preserve">Felicius ex-
                <lb/>
              plicari omnia
                <lb/>
              ſine impulſio-
                <lb/>
              ne: eam nuſ-
                <lb/>
              quam poſitive
                <lb/>
              probari.</note>
            impulſionem immediatam, monui ſane ſuperius, quanto feli-
              <lb/>
            cius, ea prorſus omiſſa, Newtonus explicarit Aſtronomiam,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">Opticam; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">patebit inferius, quanto felicius phænome-
              <lb/>
            na quæque præcipua ſine ulla immediata impulſione explicen-
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:space="preserve">Cum iis exemplis, tum aliis, commendatur abunde
              <lb/>
            ea ratio explicandi phænomena, quæ adhibet vires agentes
              <lb/>
            in aliqua diſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Oſtendant iſti vel unicum exemplum, in
              <lb/>
            quo poſitive probare poſſint, per immediatam impulſionem
              <lb/>
            communicari motum in Natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ſane ii præſtabunt nun-
              <lb/>
            quam; </s>
            <s xml:space="preserve">cum oculorum teſtimonium ad excludendas diſtantia
              <gap/>
              <lb/>
            illas minimas, ad quas primum crus repulſivum pertinet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            contorſiones curvæ circa axem, quæ oculos neceſſario fugiunt,
              <lb/>
            adhibere non poſſint; </s>
            <s xml:space="preserve">cum e contrario ego poſitivo argumento
              <lb/>
            ſuperius excluſerim immediatum contactum omnem, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſiti-
              <lb/>
            ve probaverim, ipſum, quem ii ubique volunt, haberi nuſquam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">129. </s>
            <s xml:space="preserve">De nominibus quidem non eſſet, cur ſolicitudinem ha-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0110-03" xlink:href="note-0110-03a" xml:space="preserve">Vires hujus
                <lb/>
              Theoriæ rerti-
                <lb/>
              nere ad verum,
                <lb/>
              nec occultum
                <lb/>
              mechaniſmum.</note>
            berem ullam; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ut & </s>
            <s xml:space="preserve">in iis dem aliquid præjudicio cui-
              <lb/>
            dam, quod ex communi loquendi uſu provenit, illud no-
              <lb/>
            tandum duco, Mechanicam non utique ad ſolam impulſio-
              <lb/>
            nem immediatam fuiſſe reſtrictam unquam ab iis, qui d
              <gap/>
              <lb/>
            ipſa tractarunt, ſed ad liberos inprimis adhibitam contemplan-
              <lb/>
            dos motus, qui independenter ab omni impulſione habeantur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quæ Archimedes de æquilibrio tradidit, quæ Galilæus de </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>