1remigationis nauem conuertentis ad puppim.
Hæc Cicero.
quæ non
abs re vt arbitror hîc ſunt inſerta, vt quæ plurimum faciant
ad intelligendum e motibus nauis duos rectos concitationem ſci
licet, & inhibitionem, & vtramque fieri à remo tanquam à
vecte. non tamen vt antea vecte, in quo eius altero extre
mo per vim mouentem depreſſo, eleuetur alterum: ſed in quo cum
eius alterum extremum ſurſum tollatur, alteri ſubiecta aqua renita
tur, & hypomochlij vicem præſtet: non ſcalmus. Scalmus enim non
manet: ſed transfertur vna cum naui, quod eſt contra naturam cen
tri, quale repreſentat id, quod pro hypomochlio eſt. Et aquæ pars exci
piens palmulam, qua patet in latum, vt reuera moueatur: motus ta
men hic vel eſt exiguus, & pro nullo ideo cenſendus: vel retrocedit,
ſed minus quam ſcalmus procedat, vt poſtea demonſtrabitur. Erit
igitur pro centro, neque etiam nautis animus eſt mare: ſed nauem
tanquam pondus propellere. Neque minus interea verum erit, quod
qui in medio mari remigant, ipſam plus propellant. Sed quid dice
mus Aristoteli & Vitruuio qui apertè dicunt ſcalmum eſſe hypo
mochlium, & mare pondus mouendum. Certè ſi ſedulo attendamus,
remigatio vna non vnus eſt ſimplex remi motus: ſed ex quatuor di
uerſis compoſitus. In horum primo palmula extra aquam educitur
depreſſo manubrio: in ſecundo ſuper aquam antrorſum palmula pro
mouetur adducto ad remigem manubrio: in tertio palmula in aquam
demergitur eleuato manubrio: in postremo palmula retrorſum adi
gitur impulſo totis viribus antrorſum manubrio. Atque hi motus
quia nulla valde ſenſibili interpoſita mora fiunt, vnus quaſi circula
ris eſſe videntur: diuerſi tamen ſunt terminis ad quos & à quibus
remus mouetur, & cauſis. Quia in tribus prioribus ſcalmus mani
feſtè eſt hypomochlium, pondus mouendum eſt aqua, vel pars extre
ma remi cum eſt extra aquam. De his igitur poteſt intelligi Ariſto
teles tum Vitruuius. At in quarto aqua renitens palmulæ eſt hypo
mochlium, nauis vero pondus mouendum, vt diximus. Si quis tamen
etiam de hoc poſtremò remi motu velit ſenſiſſe Ariſtotelem non re
luctabor, dummodo concipiat mare pondus quidem mouendum: ſed
quod ob renixum quaſi immobile faciat, vt ſcalmus circa quem tan
quam centrum remus voluitur, cedat loco & promoueatur. Sicque
nauta aliquid faciet quod non quærit, vt aliud conſequatur: mare
abs re vt arbitror hîc ſunt inſerta, vt quæ plurimum faciant
ad intelligendum e motibus nauis duos rectos concitationem ſci
licet, & inhibitionem, & vtramque fieri à remo tanquam à
vecte. non tamen vt antea vecte, in quo eius altero extre
mo per vim mouentem depreſſo, eleuetur alterum: ſed in quo cum
eius alterum extremum ſurſum tollatur, alteri ſubiecta aqua renita
tur, & hypomochlij vicem præſtet: non ſcalmus. Scalmus enim non
manet: ſed transfertur vna cum naui, quod eſt contra naturam cen
tri, quale repreſentat id, quod pro hypomochlio eſt. Et aquæ pars exci
piens palmulam, qua patet in latum, vt reuera moueatur: motus ta
men hic vel eſt exiguus, & pro nullo ideo cenſendus: vel retrocedit,
ſed minus quam ſcalmus procedat, vt poſtea demonſtrabitur. Erit
igitur pro centro, neque etiam nautis animus eſt mare: ſed nauem
tanquam pondus propellere. Neque minus interea verum erit, quod
qui in medio mari remigant, ipſam plus propellant. Sed quid dice
mus Aristoteli & Vitruuio qui apertè dicunt ſcalmum eſſe hypo
mochlium, & mare pondus mouendum. Certè ſi ſedulo attendamus,
remigatio vna non vnus eſt ſimplex remi motus: ſed ex quatuor di
uerſis compoſitus. In horum primo palmula extra aquam educitur
depreſſo manubrio: in ſecundo ſuper aquam antrorſum palmula pro
mouetur adducto ad remigem manubrio: in tertio palmula in aquam
demergitur eleuato manubrio: in postremo palmula retrorſum adi
gitur impulſo totis viribus antrorſum manubrio. Atque hi motus
quia nulla valde ſenſibili interpoſita mora fiunt, vnus quaſi circula
ris eſſe videntur: diuerſi tamen ſunt terminis ad quos & à quibus
remus mouetur, & cauſis. Quia in tribus prioribus ſcalmus mani
feſtè eſt hypomochlium, pondus mouendum eſt aqua, vel pars extre
ma remi cum eſt extra aquam. De his igitur poteſt intelligi Ariſto
teles tum Vitruuius. At in quarto aqua renitens palmulæ eſt hypo
mochlium, nauis vero pondus mouendum, vt diximus. Si quis tamen
etiam de hoc poſtremò remi motu velit ſenſiſſe Ariſtotelem non re
luctabor, dummodo concipiat mare pondus quidem mouendum: ſed
quod ob renixum quaſi immobile faciat, vt ſcalmus circa quem tan
quam centrum remus voluitur, cedat loco & promoueatur. Sicque
nauta aliquid faciet quod non quærit, vt aliud conſequatur: mare