11073Ioan. de Sacro Boſco.
COMMENTARIVS.
Haec eſt quarta, ac poſtrema pars huius primi capitis, in qua auctor ſex
11Quid in re-
liqua parte
huius cap.
agatur. propoſitiones de æthera, acelementari regione oſtendit, quas quidem in pręce
denti parte, tanquam certas & indubitatas aſſumere uiſus eſt. Prima eſt, cęlum
moueri ab oriente in occidentem. Secunda, cęlum eſſe rotundum. Tertia, tam
terra, quàm aquam rotundam eſſe. Quarta, terram eſſe centrum mundi: Quin-
ta, terram eſſe immobilẽ. Sexta, & vltima, terrã habere quantitatem abſolutam
ac finitam, at que adeo cognitam, quamuis vulgo immenſa uideatur. Neceſſc
enim eſt, Aſtronomo terræ magnitudinem exploratam eſſe, cum per eam ma-
gnitudines cęlorum, & ſiderum cognoſcantur.
11Quid in re-
liqua parte
huius cap.
agatur. propoſitiones de æthera, acelementari regione oſtendit, quas quidem in pręce
denti parte, tanquam certas & indubitatas aſſumere uiſus eſt. Prima eſt, cęlum
moueri ab oriente in occidentem. Secunda, cęlum eſſe rotundum. Tertia, tam
terra, quàm aquam rotundam eſſe. Quarta, terram eſſe centrum mundi: Quin-
ta, terram eſſe immobilẽ. Sexta, & vltima, terrã habere quantitatem abſolutam
ac finitam, at que adeo cognitam, quamuis vulgo immenſa uideatur. Neceſſc
enim eſt, Aſtronomo terræ magnitudinem exploratam eſſe, cum per eam ma-
gnitudines cęlorum, & ſiderum cognoſcantur.
Qvod igitur ad primam propoſitionem attinet, quoniam poſſet quis ne-
gare, cęlum moueri ab oriente in occidentem, ſed potius ſtellas per ſeſe moue-
ri, ceu piſces in mari, uel ut aues in aere, cęlum autem prorſus quieſcere, ut mul
ti auſi ſunt aſſerere, probat duplici argumento, hoc uerum non eſſe; quorum
unum ſumitur ex ſtellis, quæ nobis oriuntur & occidunt; alterũ à ſtellis, quę
nunquam nobis oriuntur, occiduntve, ſed perpetuo apparent: Quæ quidem ar
gumenta deſumpta ſunt ex Ptolemęo Dict. 1. cap. 3. & Ioan. de Regiom. lib. 1.
concluſ. 1. Eſt autem primum argumentũ huiuſmodi. Omnes ſtellæ, quæ no-
bis oriuntur & occidunt, in eadem ſemper diſtantia, codemq́ ſitu inter ſe mo-
uentur paulatim ab orcu per meridiem in occaſum. Ergo ſtellæ infixę cęlo mo-
uentur ad motum cęli, tanquam clauus ad motum rotæ, uel nodus ad motum
tabulæ. A ntecedens experientia quotidiana eſt manifeſtum: Conſequentia pa-
tet, quia ſi mouerentur ſtellæ per ſe, non eſſent ſemper in eadem diſtantia, &
ordine inter ſeſe, neque vniformiter ſemper procederent, ſed aliquando una
alteram præcederet, præſertim cum ipſæ inter ſe ſint inęquales, & circulos inæ
quales deſcribant. Temerè enim nidemur aſſerere, minores ſtellas eandem vim
motricem habere, quam maiores.
gare, cęlum moueri ab oriente in occidentem, ſed potius ſtellas per ſeſe moue-
ri, ceu piſces in mari, uel ut aues in aere, cęlum autem prorſus quieſcere, ut mul
ti auſi ſunt aſſerere, probat duplici argumento, hoc uerum non eſſe; quorum
unum ſumitur ex ſtellis, quæ nobis oriuntur & occidunt; alterũ à ſtellis, quę
nunquam nobis oriuntur, occiduntve, ſed perpetuo apparent: Quæ quidem ar
gumenta deſumpta ſunt ex Ptolemęo Dict. 1. cap. 3. & Ioan. de Regiom. lib. 1.
concluſ. 1. Eſt autem primum argumentũ huiuſmodi. Omnes ſtellæ, quæ no-
bis oriuntur & occidunt, in eadem ſemper diſtantia, codemq́ ſitu inter ſe mo-
uentur paulatim ab orcu per meridiem in occaſum. Ergo ſtellæ infixę cęlo mo-
uentur ad motum cęli, tanquam clauus ad motum rotæ, uel nodus ad motum
tabulæ. A ntecedens experientia quotidiana eſt manifeſtum: Conſequentia pa-
tet, quia ſi mouerentur ſtellæ per ſe, non eſſent ſemper in eadem diſtantia, &
ordine inter ſeſe, neque vniformiter ſemper procederent, ſed aliquando una
alteram præcederet, præſertim cum ipſæ inter ſe ſint inęquales, & circulos inæ
quales deſcribant. Temerè enim nidemur aſſerere, minores ſtellas eandem vim
motricem habere, quam maiores.
Est &
aliud ſignum.
Stellæ, quæ ſunt iuxta polum arcticum, quæ
22Cęlũ moue
ri ab ortu
in occasũ,
ꝓbatur ex
ſtellis neq;
orientibus
neque occi-
dentibus. nunquam nobis occidunt, mouentur continue, & uniformiter circa polum
deſcribendo circulos ſuos, & ſemper ſunt in æquali diſtantia ad inuicem,
& propinquitate. Vnde per iſtos duos motus continuos ſtellarum, tam
tendentium ad occaſum, quàm non, patet, quod Firmamentum mouet@r
ab oriente in occidentem.
22Cęlũ moue
ri ab ortu
in occasũ,
ꝓbatur ex
ſtellis neq;
orientibus
neque occi-
dentibus. nunquam nobis occidunt, mouentur continue, & uniformiter circa polum
deſcribendo circulos ſuos, & ſemper ſunt in æquali diſtantia ad inuicem,
& propinquitate. Vnde per iſtos duos motus continuos ſtellarum, tam
tendentium ad occaſum, quàm non, patet, quod Firmamentum mouet@r
ab oriente in occidentem.
COMMENTARIVS.
Proponit ſecundum argumentum in hunc fere ſenſum.
Stellæ exi-
ſtentes iuxta polum arcticum, quæ nunquam nobis occidunt, deſcribunt ſuo
motu ſemper uniformi in eodem tempore diuerſos circulos, aliæ maiores, quę
nimirum remotiores ſunt à polo, alię minores, quę uidelicet propinquiores
polo exiſtunt, ſemperque in eadem propinquitate inter ſe conſpiciuntur. Non
igitur per ſeſe, ſed ad motum orbis, cuius ſunt partes, mouentur. Nam ſi pro-
prijs uiribus, ac per ſeſe in cęlo incederent, utique quę maiores circulos de-
ſcribunt, longiori tempore, quæ uero minores, breuiori tempore moueren-
tur; immo ſtellæ inæquales in eodem circulo poſitę inæqualiter mouerentur;
quæ omnia ſenſui repugnant, & experientiæ.
ſtentes iuxta polum arcticum, quæ nunquam nobis occidunt, deſcribunt ſuo
motu ſemper uniformi in eodem tempore diuerſos circulos, aliæ maiores, quę
nimirum remotiores ſunt à polo, alię minores, quę uidelicet propinquiores
polo exiſtunt, ſemperque in eadem propinquitate inter ſe conſpiciuntur. Non
igitur per ſeſe, ſed ad motum orbis, cuius ſunt partes, mouentur. Nam ſi pro-
prijs uiribus, ac per ſeſe in cęlo incederent, utique quę maiores circulos de-
ſcribunt, longiori tempore, quæ uero minores, breuiori tempore moueren-
tur; immo ſtellæ inæquales in eodem circulo poſitę inæqualiter mouerentur;
quæ omnia ſenſui repugnant, & experientiæ.
Non minorem uim habent ad perſuadendum, cęlum ab ortu in