Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
< >
page |< < (104) of 778 > >|
110104ALHAZEN huius albi à corpore colorato, in quod cadit lux foraminis, eadem cum elongatione albi, quod eſt
in concauo ab eodem, & cum elongatione ſpeculi ab codem:
tunc comprehendetur color debilior
in albo, quod eſt intra concauum, quàm in eo, quod eſt extra:
licet æquidiſtent ab ortu ſuo, id eſt à
corpore colorato.
Et in cauſſa eſt reflexio colorem debilitans. Amplius: lux reflexa fortior eſt lu-
ceſecundaria:
licet eiuſdem ſint elongationis ab origine ſua. Luce enim reflexa cadente in cor-
pus aliquod:
ſi aliud eiuſmodi corpus ponatur extra locum reflexionis: & ſit cum eo eiuſdem e-
longationis à ſpeculo:
uidebitur ſuper ipſum lux minor, quàm in illo. Idem etiam planum erit in
domo:
ſi deponatur in terram, in directo foraminis ſpeculum, quod accipiat totam foramin is lu-
cem:
erit lux fortior ſuper corpus in loco reflexionis poſitum, quàm ſuper aliud eiuſdem modi
extra hunc locum, tantundem elongatum à ſpeculo.
Eodem modo ſi excedat lux foraminis quan-
titatem ſpeculi:
& cadat circa ſpeculum lux in terram, aut corpus album, à quo aliud corpus tan-
tùm elongatur, quantùm corpus reflexionis à ſpeculo:
debilior apparebit in eo lux, quàm ſuper
reflexionis corpus.
Similiter accidit in colore, ſi corpus aliquod tantùm diſtet à ſpeculo extra ſi-
tum reflexionis, quantùm aliud ei ſimile, quod eſt in ſitu reflexionis:
apparebit quidem ſuper cor-
pus, quod eſt in ſitu reflexionis, color reflexus:
ſuper aliud forſitan nullus. Si enim ferreum fuerit
ſpeculum:
aut modicus uidebitur, aut omnino nullus. Si uerò argenteum fuerit ſpeculum: appa-
rebit ſuper ipſum color aliquis, ſed ualde debilis, & longè debilior, quàm in corpore, quod eſt in
ſitu reflexionis.
Et iã igitur planũ, quòd formæ luciũ & colorũ ex corporibus politis reflectuntur,
& in reflexione debilitantur:
& erit forma directa fortior reflexa, cũ eadẽ fuerit earũ origo, & æqua
lis ab ea origine elongatio:
& reflexa fortior ſecũdaria, cũ eſt idẽ uel æqualis ortus, & par elõgatio.
DE MODO REFLEXIONIS FORMARVM À POLI-
tis corporibus. Cap. III.
6. Lenitatis: politæ ſuperficiei: & perpendicularis incidentiæ definitiones. In def. 5 libr.
POlitum eſt læue multùm in ſuperficie: Et læuitas eſt, ut ſint partes ſuperficiei continuæ, ſine
pororum multitudine.
Læuitas intenſa eſt, ubi eſt multa partium ſuperficiei continuitas, &
pororum paruitas & paucitas:
& finis læuitatis eſt priuatio pororũ, & priuatio diuiſionis par
tium.
Itaq; politio eſt politiua cõtinuitas partium ſuperficiei, cum poris raris & exiguis: & finis po-
litionis eſt uera continuitas partium, & priuatio pororum.
In omnibus politis ſuperficiebus, licet
diuerſis ſubiaceant figuris, accidet reflexio:
& idem reflexionis modus & eadem proprietas eſt. Et
eſt, quòd ab omni politi ſuperficie & quolibet eius puncto fit reflexio.
Et ſumpto quocunq; pũcto
in ſuperficie, à qua fit reflexio:
linea acceſſus formæ ad illud punctum, & linea reflexionis in eadẽ
ſuperficie erunt cum linea perpendiculari ſuper illud punctum erecta:
& tenebunthę lineæ eundẽ
ſitum reſpectu perpendicularis, & æqualitatem angulorum.
Et uolo dicere perpendicularem: quæ
ſit perpendicularis ſuper ſuperficiẽ, tangentem corpus politum in illo puncto.
Et duę lineę cũ per-
pendiculari ſunt in eadem ſuperficie orthogonaliter cadente ſuper ſuperficiem, corpus politum in
puncto, à quo fit reflexio, tangentem.
Si autem linea, per quam accedit ad ſpeculũ forma, cadat per-
pendiculariter ſuper illud:
fiet reflexio formæ per ipſam, non per aliam. Et hoc eſt propriũ in omni
reflexione, in omni polito corpore.
Si igitur corpus politum fuerit planum: ſuperficies tangẽs pun
ctũ reflexionis, erit una & eadem cũ ſuperficie corporis.
Si uerò fuerit columnare ſpeculũ interius
aut exterius politũ:
erunt contactus ſuperficiei ſpeculi & ſuperficiei contingentis linea tantùm, ſe-
cundum longitudinem ſpeculi intellecta.
Idẽ in ſpeculo pyramidali intus uel extrà polito. In ſphæ-
rico ſiue interius ſiue exterius polito, contingens ſuperficies tangit in ſolo puncto.
7. Fabricatio & uſus organi reflexionis. 9 p 5.
QVomodo autem etiam ad oculum pateat hic modus reflexionis in ſpeculis omnibus, expla
nabimus.
Accipe tabulam æneam ſpiſſam, ut firmior ſit: eius longitudo ſit non minor duo-
decim digitis:
ſitq́; latitudo ſex digitorum, & fiat linea æquidiſtans extremitati longitudi-
nis:
& circa illam extremitatẽ, & ſuper pũctũ
19[Figure 19]n m l b h i k e p t r o s u q a f d g c huius lineæ mediũ ponatur pes circini, & fiat
ſemicirculus, cuius ſemidiameter ſit latitudo
tabulæ & [per 11 p 1] extrahatur à puncto,
quod eſt centrũ, linea orthogonaliter ſuper
diametrũ iã factã:
& erit linea illa ſemidiame-
ter diuidens ſemicirculum per æqualia [per
33 p 6.
] Et in hac ſemidiametro ſumatur men
ſura unius digiti, & poſito pede circini ſuper
centrũ, fiat ſemicirculus ſecundũ quantitatẽ
partis reſiduæ ſemidiametri, ſecundum ſemi-
diametrũ quinq;
digitorũ. Et diuidiantur ſe-
micirculi primi medietates, in quot libuerit, partes, ita ut ſibi reſpondeant in æ qualitate, prima ſcili
cet primæ, ſecũda ſecundæ, & ſic de alijs:
& protrahantur lineę à centro ad pũcta diuiſionum. De-
inceps in ſemidiametro menſura digiti ſignetur:
& ex parte centri & ſuper punctum ſignatum pro-
trahatur linea, æquidiſtans diametro ſemicirculi, ſiue tabulæ extremitati [per 31 p 1:
] & ſecetur è
tabula, quod interiacet hanc lineam & ſemidiametrũ, uſq;
ad centrum & lineas primas, ad diuiſio-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index