1hoſtium colonias tranſlatæ: amiſſum etiam
imperium primò, inde libertas: demum
muris euerſis, quod deterrimum fuit, vrbs
ipſa in triginta tyrannorum poteſtatem re
dacta eſt. Neſcio quàm ſanctè rempubli
cam ſuam tractarit: quàm callidè vltus ſit
inimicos, omnibus conſpicuum eſt, vt nun
quam poſthac Athenienſium ciuitas im
perium recuperare potuerit, autor eſt
Diodorus Siculus in duodecimo Biblio
thecæ ſuæ. Itaque vt ad rem redeam,
ſplendor in gemmis & perſpicuitatis cau
ſa ſunt, vitia fiant manifeſtiora. Perſpi
cuitatis cauſa in gemmis ( nam ſuperius
de metallis egimus ) eſt, vt colore ca
reant, & aqueam habeant ſubſtantiam.
Oſtendit hoc experimentum Chalcedonij,
qui onychis ſpecies eſt: nam in aquam in
iectus, eſt perſpicuus, & coloris aquei:
ſiccatus candidus & minimè perſpicuus,
raræ enim ſubſtantiæ eſt, atque ideo aquam
combibit. Eius permiſtione opacitas tolli
tur, color enim candidus nunquam po
teſt eſſe perfectè perſpicuus, quoniam ra
dios diſſipat, & permutat à propria na
tura, vt vel non poſſint penetrare: vel ſi
penetrent, rei imaginem colore vitiàto
oſtendere nequeant. His igitur de cauſis
aqueus color, vt qui aquæ, vitri, cryſtal
li, adamantis perſpicuitati ſuper omnes alios
colores conuenit.
imperium primò, inde libertas: demum
muris euerſis, quod deterrimum fuit, vrbs
ipſa in triginta tyrannorum poteſtatem re
dacta eſt. Neſcio quàm ſanctè rempubli
cam ſuam tractarit: quàm callidè vltus ſit
inimicos, omnibus conſpicuum eſt, vt nun
quam poſthac Athenienſium ciuitas im
perium recuperare potuerit, autor eſt
Diodorus Siculus in duodecimo Biblio
thecæ ſuæ. Itaque vt ad rem redeam,
ſplendor in gemmis & perſpicuitatis cau
ſa ſunt, vitia fiant manifeſtiora. Perſpi
cuitatis cauſa in gemmis ( nam ſuperius
de metallis egimus ) eſt, vt colore ca
reant, & aqueam habeant ſubſtantiam.
Oſtendit hoc experimentum Chalcedonij,
qui onychis ſpecies eſt: nam in aquam in
iectus, eſt perſpicuus, & coloris aquei:
ſiccatus candidus & minimè perſpicuus,
raræ enim ſubſtantiæ eſt, atque ideo aquam
combibit. Eius permiſtione opacitas tolli
tur, color enim candidus nunquam po
teſt eſſe perfectè perſpicuus, quoniam ra
dios diſſipat, & permutat à propria na
tura, vt vel non poſſint penetrare: vel ſi
penetrent, rei imaginem colore vitiàto
oſtendere nequeant. His igitur de cauſis
aqueus color, vt qui aquæ, vitri, cryſtal
li, adamantis perſpicuitati ſuper omnes alios
colores conuenit.
Præcipuæ inter gemmas, Smaragdus vi
ridis, carbunculus rubens, adamas can
didus, margarita lactea, ſapphirus cæru
leus, chryſolithus aureus, opalus varius.
Pretia eo ordine nunc apud nos ſe ha
bent, niſi quòd opalus ſmaragdum ſequi
tur. His hyacinthus addatur, & Pran
nium, altera purpurei, reliqua nigri colo
ris, quanquam pretij non parua ſit diſſimi
litudo.
ridis, carbunculus rubens, adamas can
didus, margarita lactea, ſapphirus cæru
leus, chryſolithus aureus, opalus varius.
Pretia eo ordine nunc apud nos ſe ha
bent, niſi quòd opalus ſmaragdum ſequi
tur. His hyacinthus addatur, & Pran
nium, altera purpurei, reliqua nigri colo
ris, quanquam pretij non parua ſit diſſimi
litudo.
Viuere ſuperius omnia quæ miſcentur
demonſtrauimus, hoc autem maximè lapi
dibus conuenit. Neque ſolùm viuunt, ſed
morbos, & ſenectutem, & pòſt etiam
mortem patiuntur. Nam ſenio confectus
Herculeus lapis, ferrum non trahit: pe
ctore etiam ac ſqualore debilitatur, vt etiam
animal. Neque enim qualitate id agunt,
ſed vita: nam piper prius piper eſſe de
ſinit, quàm quòd ſumptum ab homine
non excalefaciat, etſi ſit vetuſtiſſimum: at
lapides nulla ex parte carioſi propriis viri
bus deſtituuntur. Obſcuriora hæc ſunt om
nia in lapidibus quàm in plantis, quantò
etiam vita in his minus, & vitæ opera
ſunt manifeſta. Sed ſi tamen animaduer
tas, & pallere, & obfuſcari, & propriis
viribus deſtitui, cariemque pati videbis
Creſcunt & hac de cauſa lapides exciſi,
quoniam viuunt. Nam & plantarum par
tes, & chelæ cancrorum, & lacertarum cau
dæ auulſæ reparantur.
demonſtrauimus, hoc autem maximè lapi
dibus conuenit. Neque ſolùm viuunt, ſed
morbos, & ſenectutem, & pòſt etiam
mortem patiuntur. Nam ſenio confectus
Herculeus lapis, ferrum non trahit: pe
ctore etiam ac ſqualore debilitatur, vt etiam
animal. Neque enim qualitate id agunt,
ſed vita: nam piper prius piper eſſe de
ſinit, quàm quòd ſumptum ab homine
non excalefaciat, etſi ſit vetuſtiſſimum: at
lapides nulla ex parte carioſi propriis viri
bus deſtituuntur. Obſcuriora hæc ſunt om
nia in lapidibus quàm in plantis, quantò
etiam vita in his minus, & vitæ opera
ſunt manifeſta. Sed ſi tamen animaduer
tas, & pallere, & obfuſcari, & propriis
viribus deſtitui, cariemque pati videbis
Creſcunt & hac de cauſa lapides exciſi,
quoniam viuunt. Nam & plantarum par
tes, & chelæ cancrorum, & lacertarum cau
dæ auulſæ reparantur.
Dubitabit autem meritò aliquis, cur
lapidibus ipſis maiores vires eſſe videantur,
quàm animalibus, aut plantis, cùm anima
lia & plantæ clariore viuant vita? Ergo
plures huius rei cauſæ ſunt. Prima, quòd
dum animal & plantam multis functioni
bus aptam parare neceſſe fuerit, non licuit
miſtionem adeò temperare, vt vires illas
admirabiles aſſequeretur. Indicio eſt, quòd
inter animalia viliſſima quæque clarioribus
virtutibus prædita ſunt, vt ſalamandra,
bombyx, cicendula, chamæleon. Et inter
lapides non gemmæ trahunt ferrum, aut
illud ad polos dirigunt, ſed obſcurus ac
omni carens pulchritudine Herculeus lapis.
Altera eſt, quòd mollis materia tantam
vim ſuſpicere non poterat, vt nec dura fa
cilè varietatem figurarum: ob hoc nec la
pidibus folia, flores, aut fructus adſunt vel
crura, aut oculi, nec animalibus, aut plan
tis tam validæ, aut admirabiles vires. Ac
cedit quòd generatio lapidum in longo tem
pore ſit, in breui plantarum & animalium:
itaque maius aliquid temporis longitudine
adiuta molliri natura poteſt. Plures etiam
vires animalibus ſunt, quæ vel à voluntatis
arbitrio procedere putantes non miramur:
aut ob illorum captinitatem nos latent. Qua
mobrem apertè de lapidum viribus iudicare
licet illas nec agnoſcere.
lapidibus ipſis maiores vires eſſe videantur,
quàm animalibus, aut plantis, cùm anima
lia & plantæ clariore viuant vita? Ergo
plures huius rei cauſæ ſunt. Prima, quòd
dum animal & plantam multis functioni
bus aptam parare neceſſe fuerit, non licuit
miſtionem adeò temperare, vt vires illas
admirabiles aſſequeretur. Indicio eſt, quòd
inter animalia viliſſima quæque clarioribus
virtutibus prædita ſunt, vt ſalamandra,
bombyx, cicendula, chamæleon. Et inter
lapides non gemmæ trahunt ferrum, aut
illud ad polos dirigunt, ſed obſcurus ac
omni carens pulchritudine Herculeus lapis.
Altera eſt, quòd mollis materia tantam
vim ſuſpicere non poterat, vt nec dura fa
cilè varietatem figurarum: ob hoc nec la
pidibus folia, flores, aut fructus adſunt vel
crura, aut oculi, nec animalibus, aut plan
tis tam validæ, aut admirabiles vires. Ac
cedit quòd generatio lapidum in longo tem
pore ſit, in breui plantarum & animalium:
itaque maius aliquid temporis longitudine
adiuta molliri natura poteſt. Plures etiam
vires animalibus ſunt, quæ vel à voluntatis
arbitrio procedere putantes non miramur:
aut ob illorum captinitatem nos latent. Qua
mobrem apertè de lapidum viribus iudicare
licet illas nec agnoſcere.
Hyacintho tribuunt non paucas laudes
viri autoritate digni, inter quos Serapio,
quem Ioannem Damaſcenum in commento
ſuper Artem medicam eſſe docuimus: quòd
à fulgure tutos reddat geſtantes, atque adeò
tutos, vt vel cera quæ illius cœlaturæ ſubie
cta fuerit, etiam illud geſtata arceat. Exper
tumque eſſe in regionibus illis, in quibus
plures fulmine pereunt, cùm nemo quia hya
cinthum ferat, tangatur ab eo. Simili mira
culo geſtantes, à peſtis periculo liberat, etiam
in aëre peſtilenti habitantes. Tertium eſt,
quòd ſomnum conciliat, hocque ſe exper
tum fatetur Albertus Magnus. Ego præ
grandem ſoleo geſtare, videturque aliquid,
non tamen multum conferre ad ſomnum:
verùm non puniceus hic meus eſt, atque ex
illo optimo genere, ſed aureus, multum
que ab optimo dehiſcens. Optimus enim
puniceus eſt, qui rarò lentis ſuperat magni
tudinem. Hic dum iuxta ignem eſt, id eſt,
ſuper prunas poſitus, obſcurior fit ac rubi
cundior, ab igne remotus ſplendeſcit. Verùm
parum hoc genus à carbunculo nobilitate
differt, rariſſima ( vt dixi ) mediocri magni
tudine. Referunt ad hoc genus vires omnes
manifeſtè, obſcurè verò ad aureum, nullo
modo ad aqueum, hic enim vili, eſt, & effœ
tarum virium: augere præterea diuitias ac
autoritatem exiſtimant, cor verò confir
mare admodum, lætitiamque non obſcu
ram gignere. Horum igitur cauſam non
tanquam verorum, ſed vt poſſibilium af
feramus. Frigidi temperamenti eſt: atque
hoc fermè omnibus commune gemmis, &
ſpiritui humano commodus, ſeu ſubſtan
tiæ ſimilitudine, ſeu claritate, ſeu colo
re qui ſimillimus eſt, ſeu alia cauſa, vn
de illum reparans & confirmans hilarem
reddit: nihil enim aliud eſt triſtitia, quàm
vel contractio ſpiritus, vel paucitas, vel
obſcuritas. Eadem igitur ratione, vt qui
dam ſe expertos retulerunt, ſi quid aliud
cor confirmat: peſtem quoque arcet,
quæ maximè contingit ob metum &
cordis imbecillitatem, quæ duo hyacin
thus abolet: ob hoc pueri, & mulieres, &
viri autoritate digni, inter quos Serapio,
quem Ioannem Damaſcenum in commento
ſuper Artem medicam eſſe docuimus: quòd
à fulgure tutos reddat geſtantes, atque adeò
tutos, vt vel cera quæ illius cœlaturæ ſubie
cta fuerit, etiam illud geſtata arceat. Exper
tumque eſſe in regionibus illis, in quibus
plures fulmine pereunt, cùm nemo quia hya
cinthum ferat, tangatur ab eo. Simili mira
culo geſtantes, à peſtis periculo liberat, etiam
in aëre peſtilenti habitantes. Tertium eſt,
quòd ſomnum conciliat, hocque ſe exper
tum fatetur Albertus Magnus. Ego præ
grandem ſoleo geſtare, videturque aliquid,
non tamen multum conferre ad ſomnum:
verùm non puniceus hic meus eſt, atque ex
illo optimo genere, ſed aureus, multum
que ab optimo dehiſcens. Optimus enim
puniceus eſt, qui rarò lentis ſuperat magni
tudinem. Hic dum iuxta ignem eſt, id eſt,
ſuper prunas poſitus, obſcurior fit ac rubi
cundior, ab igne remotus ſplendeſcit. Verùm
parum hoc genus à carbunculo nobilitate
differt, rariſſima ( vt dixi ) mediocri magni
tudine. Referunt ad hoc genus vires omnes
manifeſtè, obſcurè verò ad aureum, nullo
modo ad aqueum, hic enim vili, eſt, & effœ
tarum virium: augere præterea diuitias ac
autoritatem exiſtimant, cor verò confir
mare admodum, lætitiamque non obſcu
ram gignere. Horum igitur cauſam non
tanquam verorum, ſed vt poſſibilium af
feramus. Frigidi temperamenti eſt: atque
hoc fermè omnibus commune gemmis, &
ſpiritui humano commodus, ſeu ſubſtan
tiæ ſimilitudine, ſeu claritate, ſeu colo
re qui ſimillimus eſt, ſeu alia cauſa, vn
de illum reparans & confirmans hilarem
reddit: nihil enim aliud eſt triſtitia, quàm
vel contractio ſpiritus, vel paucitas, vel
obſcuritas. Eadem igitur ratione, vt qui
dam ſe expertos retulerunt, ſi quid aliud
cor confirmat: peſtem quoque arcet,
quæ maximè contingit ob metum &
cordis imbecillitatem, quæ duo hyacin
thus abolet: ob hoc pueri, & mulieres, &