Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (79) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div270" type="section" level="2" n="58">
            <pb o="79" file="514.01.111" n="111"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div271" type="section" level="2" n="59">
            <head xml:id="echoid-head60" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER TERTIVS.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7419" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">DElphicvs</emph>
              Apollo, Socratem omnium ſapientiſsimum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7420" xml:space="preserve">Tres eſſe Architecturæ
                <lb/>
              partes ostenſum eſt ſupra, inter quas præcipuum locum tenebat ædificatio, cuius una ratio
                <lb/>
              publicis, altera priuatis operibus accommodari dictum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s7421" xml:space="preserve">Publicorum operum diſtribu-
                <lb/>
              tiones tripartitas eſſe declarauimus, Defenſionis , Religionis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7422" xml:space="preserve">Opportunitatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7423" xml:space="preserve">Abſolu-
                <lb/>
              ta eſt ea, quæ defenſionem ſpectabat; </s>
              <s xml:id="echoid-s7424" xml:space="preserve">ſuperſunt reliquæ, ac ea primum, quæ religioni dica-
                <lb/>
              ta est, in qua tantum præ cæteris rebus præſtare debet Architecti uis, ingenium, natura,
                <lb/>
              induſtria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7425" xml:space="preserve">ſolertia, quantum res diuinæ humanis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7426" xml:space="preserve">Vbi enim quæſo commenſus, ordinatio, decor, eurythmia,
                <lb/>
              diſtributio , diſpoſitio magis ſpectabitur, quàm in ſacris ædibus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7427" xml:space="preserve">vbi manus , ubi mentem nobilius exercebi-
                <lb/>
              mus, quàm in numinum cultu? </s>
              <s xml:id="echoid-s7428" xml:space="preserve">in qua re animum diuinitatis participem fatigare melius erit, quàm in diui-
                <lb/>
              nis rebus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7429" xml:space="preserve">Egregium ſanè munus aggredimur, quod ( ut omnibus datum est perſequi ) ita proſpiciendum eſt,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-02" xlink:href="note-514.01.111-02a" xml:space="preserve">20</note>
              quà recte Vitruuius optarit hominum pectora feneſtrata eſſe, ut intus quicquid eſſet boni, vel mali foris con
                <lb/>
              ſpiceretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7430" xml:space="preserve">Cederet enim uirtuti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7431" xml:space="preserve">ſcientiæ fortuna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7432" xml:space="preserve">gratia, petulantiæ modeſtia. </s>
              <s xml:id="echoid-s7433" xml:space="preserve">Cederet ueritati aſſen-
                <lb/>
              tatio. </s>
              <s xml:id="echoid-s7434" xml:space="preserve">Arbitror ego ſuauem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7435" xml:space="preserve">uerum Architecturæ guſtum Vitruuium habuiſſe, cum hæc diceret. </s>
              <s xml:id="echoid-s7436" xml:space="preserve">Nam mi-
                <lb/>
              ro ardere deſiderio uidetur, ut uirtutis pulchritudo oculis cerneretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7437" xml:space="preserve">Quare accedebat Socratis ſententiæ,
                <lb/>
              uiri vel Apollinis testimonio ſapientiſſimi, qui occultos animi ſenſus per pectus uideri poſſe optabat. </s>
              <s xml:id="echoid-s7438" xml:space="preserve">Cæterum
                <lb/>
              obſeruatione dignum puto, quod ſingulis uoluminibus præpoſita proœmia ſint a Vitruuio; </s>
              <s xml:id="echoid-s7439" xml:space="preserve">nam cum proœ-
                <lb/>
              mijs ſæpe magis animum adhibeamus ( recentes enim, nec fatigati expectamus quid proponendum ſit ) memo-
                <lb/>
              randa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7440" xml:space="preserve">obſeruanda maxime in proœmijs præcepta traduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7441" xml:space="preserve">quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s7442" xml:space="preserve">in ſuperioribus prædiximus aduerten-
                <lb/>
              dum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7443" xml:space="preserve">Optat igitur Vitruuius, poſtquam aliud naturæ placuit, monetq́, vt curemus, studeamusq́ artis præ-
                <lb/>
              s
                <unsure/>
              tantia, quod occultum eſt in nobis palam educere. </s>
              <s xml:id="echoid-s7444" xml:space="preserve">Artis igitur uis in ratione poſita es̃t. </s>
              <s xml:id="echoid-s7445" xml:space="preserve">ratio in re, quæ ſi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-03" xlink:href="note-514.01.111-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gnificat, quæ item ratiocinatio, forma, habitusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7446" xml:space="preserve">nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7447" xml:space="preserve">Vniuerſa uero Architecturæ forma ſex illis re-
                <lb/>
              bus conſtat, de quibus primo libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s7448" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s7449" xml:space="preserve">diſſeruimus, quod ſi quis melius introſpicere cupiat , quæratq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7450" xml:space="preserve">di-
                <lb/>
              lucidius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7451" xml:space="preserve">expeditius ea a nobis tradi, is primum ſe a proœmio expediat , dein mecum ueritatem ſtudioſe per-
                <lb/>
              quirat, legatq́ quæ ſummis laboribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7452" xml:space="preserve">cogitationibus comparaui , quod ſi in ijs ſe ſe iuuari ſentiat, quæ
                <lb/>
              ſummopere conquirenda ſunt, Deo primum gratias agat, mox principijs meis innixus quær at ulteriorem pro-
                <lb/>
              fectum, ex paruis enim, paucisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7453" xml:space="preserve">magna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7454" xml:space="preserve">multa conſequi facile cognoſcet.</s>
              <s xml:id="echoid-s7455" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div273" type="section" level="2" n="60">
            <head xml:id="echoid-head61" xml:space="preserve">Proœmium.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7456" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">DElphicvs</emph>
              Apollo Socratem omnium ſapientiſsimum Pythiæ reſponſis eſt profeſſus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7457" xml:space="preserve">Is autem memoratur prudenter, doctiſsimeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7458" xml:space="preserve">dixiſſe , oportuiſſe hominum pectora fe-
                <lb/>
              neſtrata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7459" xml:space="preserve">aperta eſſe, uti non occultos haberent ſenſus, ſed patentes ad conſiderandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7460" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Vtinam uero rerum natura ſententiam eius ſecuta , explicata , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7461" xml:space="preserve">apparentia ea conſtituiſ-
                <lb/>
              ſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7462" xml:space="preserve">ſi enim ita fuiſſet , non ſolum laudes , aut uitia animorum ad manum aſpicerentur, ſed etiam diſci-
                <lb/>
              plinarum ſcientiæ ſub oculorum conſideratione ſubiectæ, non incertis iudicijs probarentur, ſed & </s>
              <s xml:id="echoid-s7463" xml:space="preserve">do
                <lb/>
              ctis & </s>
              <s xml:id="echoid-s7464" xml:space="preserve">ſcientibus authoritas egregia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7465" xml:space="preserve">ſtabilis adderetur . </s>
              <s xml:id="echoid-s7466" xml:space="preserve">Igitur quoniam hæc non ita, ſed uti natu-
                <lb/>
              ra rerum uoluit, ſunt conſtituta , non efficitur , ut poſsint homines obſcuratis ſub pectoribus inge-
                <lb/>
              nijs , ſcientias artificiorum penitus latentes, quemad modum ſint, iudicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s7467" xml:space="preserve">Ipſiautem artifices, etiam
                <lb/>
              ſi polliceantur ſuam prudentiam, ſi non pecunia ſint copioſi, ſeu uetuſtate officinarum habuerint no-
                <lb/>
              titiam, aut etiam gratia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7468" xml:space="preserve">forenſi eloquentia non fuerint præditi, pro induſtriæ ſtudiorum authori-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-05" xlink:href="note-514.01.111-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tates non poſſunt habere, ut eis, quod proſiteutur ſcire, id credatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7469" xml:space="preserve">Maxime autem id animaduerte-
                <lb/>
              re poſſumus ab antiquis ſtatuariis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7470" xml:space="preserve">pictoribus , quod ex his, qui dignitatis notas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7471" xml:space="preserve">commendatio-
                <lb/>
              nis gratiam habuerunt, æterna memoria ad poſteritatem ſunt permanentes, uti Myron , Polycletus,
                <lb/>
              Phydias, Lyſippus, cæteriq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7472" xml:space="preserve">, qui nobilitatem ex arte ſunt conſecuti. </s>
              <s xml:id="echoid-s7473" xml:space="preserve">Namq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7474" xml:space="preserve">ut ciuitatibus magnis,
                <lb/>
              aut Regibus , aut ciuibus nobilibus opera fecerunt, ita id ſunt adepti. </s>
              <s xml:id="echoid-s7475" xml:space="preserve">At qui non minore ſtudio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7476" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ingenio, ſolertiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7477" xml:space="preserve">fuerunt, ignobilibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7478" xml:space="preserve">humili fortuna ciuibus non minus egregie perfecta fecerũt
                <unsure/>
                <lb/>
              opera, nullam memoriam ſunt aſſecuti , quod hi non ab induſtria , neque artis ſolertia, ſed a felicita-
                <lb/>
              te fuerunt deſerti, ut Hellas Athenienſis , Chion Corinthius, Myagrus Phocæus, Pharax Epheſius, Be-
                <lb/>
              das Byzantius, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7479" xml:space="preserve">alij plures. </s>
              <s xml:id="echoid-s7480" xml:space="preserve">Non minus item pictores , ut Ariſtomenes Thaſius , Polycles
                <lb/>
              Atramitenus, Nicomachus, cæteriq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">quos neque induſtria, neque artis ſtudium , neque ſolertia defe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-06" xlink:href="note-514.01.111-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>