Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

List of thumbnails

< >
41
41 (4)
42
42 (5)
43
43 (6)
44
44 (7)
45
45 (8)
46
46 (9)
47
47 (10)
48
48
49
49 (12)
50
50 (13)
< >
page |< < (74) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div197" type="section" level="1" n="64">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3801" xml:space="preserve">
              <pb o="74" file="110" n="111" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            moueri, ſuoq; </s>
            <s xml:id="echoid-s3802" xml:space="preserve">motu ſecum circumducere ſtellas omnes, duæ experientiæ, quas
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-110-01" xlink:href="note-110-01a" xml:space="preserve">Ali
                <unsure/>
              æ duæ
                <lb/>
              experiẽtię,
                <lb/>
              quibus con
                <lb/>
              cluditur, cę
                <lb/>
              lum moue-
                <lb/>
              ri, & nõ ſtel
                <lb/>
              las ipſas.</note>
            iam iam in medium depromã. </s>
            <s xml:id="echoid-s3803" xml:space="preserve">Altera ex uia lactea ſumitur, quę cum ſit uel in-
              <lb/>
            ſinita multitudo ſtellarum minimarum, vel quod magis probo, pars octaui cœ-
              <lb/>
            li denſior, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3804" xml:space="preserve">continua, licet non uniformiter ſit denſa, qui fieri poteſt, ut to-
              <lb/>
            tus ille candor totum cęlum circundans tam regulariter ab ortu in occaſum
              <lb/>
            progrediatur, uiſi motu octauæ ſphæræ, in qua eſt, circunferatur? </s>
            <s xml:id="echoid-s3805" xml:space="preserve">Altera expe-
              <lb/>
            rientia conſiſtit in partibus cęli rarioribus, cuiuſmodi non paucæ cernuntur
              <lb/>
            (vt eruditus quidam vir, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3806" xml:space="preserve">religioſus uitam degens in prouincia Peru, quæ po
              <lb/>
            lum antarcticum ſupra Horizontem habet eleuatum, teſtatur in libello, quem
              <lb/>
            de ſitu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3807" xml:space="preserve">natura Indiæ occidentalis inſcripſit.) </s>
            <s xml:id="echoid-s3808" xml:space="preserve">prope polum antarcticum;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3809" xml:space="preserve">ita ut nigror quidam pleris que in locis cęli appareat, ac ſi cęlum quodam-
              <lb/>
            modo eſſet perforatum. </s>
            <s xml:id="echoid-s3810" xml:space="preserve">Hæ ergo partes rariores cum vniformiter cum ſtel-
              <lb/>
            lis ab ortu in occaſum ſpatio 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s3811" xml:space="preserve">horarum ſerantur, vt non ſemel ab habitan-
              <lb/>
            tibus in illo tractu terræ eſt obſeruatum, quis dixerit, illas per ſeſe moueri, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3812" xml:space="preserve">
              <lb/>
            non potius ad motum cęli circumduci, cnm non ſint ſtellæ, ſed partes omnino
              <lb/>
            raræ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3813" xml:space="preserve">obſcuræ? </s>
            <s xml:id="echoid-s3814" xml:space="preserve">Quid enim partes illas impellet, ſi non unà cum cęlo circum-
              <lb/>
            ferantur? </s>
            <s xml:id="echoid-s3815" xml:space="preserve">Quæ cum ita ſint, ueriſimile eſt, totum cęlum ab ortu in occaſum
              <lb/>
            agitari, ſecumq́ue trahere & </s>
            <s xml:id="echoid-s3816" xml:space="preserve">ſtellas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3817" xml:space="preserve">partes alias denſiores, cuiuſmodi ſunt
              <lb/>
            illæ, quæ uiam lacteam efficiunt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3818" xml:space="preserve">partes rariores, ſiue obſcuras, de quibus
              <lb/>
            proxime diximus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3819" xml:space="preserve">quales etiam ſunt maculæ illæ, quæ in Luna cernuntur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3820" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uniformiter cum Luna circumferuntur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3821" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3822" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Aristoteles</emph>
            lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3823" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s3824" xml:space="preserve">de cœlo probat quoque, ſtellas per ſeſe non
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-110-02" xlink:href="note-110-02a" xml:space="preserve">Ratio Ari-
                <lb/>
              ſtotelis pro
                <lb/>
              bans ſtellas
                <lb/>
              non moue-
                <lb/>
              ri per ſeſe.</note>
            moueri, hac ratione. </s>
            <s xml:id="echoid-s3825" xml:space="preserve">Aſtra, ſi per ſe mouentur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3826" xml:space="preserve">cœlum quieſcit, uel ſunt infi-
              <lb/>
            xa in cęlo, uel certe ſunt in ſuperficie extima cęli, concaua uidelicet uel con-
              <lb/>
            uexa, ita ut fit aliquid ſpatij interiectũ inter quoſlibet duos cælos, in quo mo-
              <lb/>
            ueri poſſint ſtellæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3827" xml:space="preserve">Si ſunt infixa cęló, dabitur ſciſſio cœli, ſiue penetratio cor-
              <lb/>
            porũ, quorum vtrumq; </s>
            <s xml:id="echoid-s3828" xml:space="preserve">eſt impoſſibile: </s>
            <s xml:id="echoid-s3829" xml:space="preserve">Si uero mouentur in ſuperficie extima
              <lb/>
            cœli, ſicut homo v.</s>
            <s xml:id="echoid-s3830" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s3831" xml:space="preserve">in pauimento, uel muſca, aut formica in laqueari aliquo,
              <lb/>
            erit ſpatiũ, in quo mouentur, uel uacuũ, quod iamdudũ remouit à rerum natu-
              <lb/>
            ra Ariſtor
              <unsure/>
            eles lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3832" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s3833" xml:space="preserve">Phyſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3834" xml:space="preserve">uel corpus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3835" xml:space="preserve">hoc uel cęleſte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3836" xml:space="preserve">ſic iterum ſequetur
              <lb/>
            primũ inconueniens; </s>
            <s xml:id="echoid-s3837" xml:space="preserve">aut elementare, quod extra locum ſuum naturalẽ perpe-
              <lb/>
            tuo eſſe non poteſt: </s>
            <s xml:id="echoid-s3838" xml:space="preserve">eſſet autem extra ſuum locum, ſi ibi eſſet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3839" xml:space="preserve">Non igitur per
              <lb/>
            ſeſe mouentur ſtellæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3840" xml:space="preserve">Alias rationes loco citato affert Ariſtoteles, ſed illis re-
              <lb/>
            lictis, una ſola experientia, quæ meo iudicio maximũ robur habet, confirmare
              <lb/>
            poſſumus concluſionẽ hanc noſtri auctoris. </s>
            <s xml:id="echoid-s3841" xml:space="preserve">Sumatur quæuis ſtella, ſiue ſixa
              <lb/>
            ſit, ſiue erratica, quam aliquis dicat per ſeſe moueri. </s>
            <s xml:id="echoid-s3842" xml:space="preserve">Hæc ſtella mouetur moti
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-110-03" xlink:href="note-110-03a" xml:space="preserve">Ratio con-
                <lb/>
              uincẽs, ſtel-
                <lb/>
              las de facto
                <lb/>
              non moue-
                <lb/>
              ri per ſe, ſed
                <lb/>
              ad motum
                <lb/>
              cęli.</note>
            bus quodammodo oppoſitis, ut ſupra diximus. </s>
            <s xml:id="echoid-s3843" xml:space="preserve">Mouetur enim ſimpliciter, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3844" xml:space="preserve">
              <lb/>
            continue ab oriente in occidentem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3845" xml:space="preserve">ſimul eodem tempore ſecundum quid,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s3846" xml:space="preserve">continue, ab occidente in orientem, quemadmodum ſupra expoſitum fuit,
              <lb/>
            atque demõſtratum. </s>
            <s xml:id="echoid-s3847" xml:space="preserve">At uero nullum corpus idem numero cieri poteſt diuerſis
              <lb/>
            motibus, atque adeo oppoſitis, eodem tempore: </s>
            <s xml:id="echoid-s3848" xml:space="preserve">Implicat enim contradictionẽ
              <lb/>
            unum & </s>
            <s xml:id="echoid-s3849" xml:space="preserve">idem corpus ſimul procedere ab oriente in occidentẽ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3850" xml:space="preserve">eodẽ inſtãti
              <lb/>
            ab occidẽte in orientẽ, ita ut neuter motus alterũ interrũpat, ſed uterque ſine
              <lb/>
            ulla intermis ſione uniformiter progrediatur, niſi altero motu moueatur tan-
              <lb/>
            quã ad uehiculũ alterius. </s>
            <s xml:id="echoid-s3851" xml:space="preserve">Non igitur ſtellæ liberæ, ac ſolutæ à corporibus cœ-
              <lb/>
            eſtibus mouẽtur, quia unico tantũ motu in eodem tẽpore poſſunt moueri; </s>
            <s xml:id="echoid-s3852" xml:space="preserve">(ut
              <lb/>
            aperte uidemus in animalibus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3853" xml:space="preserve">in aliis rebus, quas ab uno loco in alium im
              <lb/>
            pellimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s3854" xml:space="preserve">Fieri enim non poteſt, ut eodem tempore ab alio in contrariã </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>