Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
111
111
112
112
113
113
114
114
115
115
116
116
117
117
118
118
119
119
120
120
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.004845">
                <pb pagenum="462" xlink:href="016/01/111.jpg"/>
              timidi, peſte corripiuntur celerrimè: iuuenes
                <lb/>
              & fortes, non niſi valde ſæuiente, multum
                <lb/>
              igitur iuuabit arcendo peſtem. </s>
              <s id="s.004846">Sed & ob ſpi­
                <lb/>
              ritus iucunditatem, gratum & manſuetum
                <lb/>
              reddet & boni conſilij: vnde autoritatem au­
                <lb/>
              gebit, ad cuius incrementum plerunque
                <lb/>
              etiam diuitiæ augentur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg681"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004847">
                <margin.target id="marg679"/>
              Hyacinthus
                <lb/>
              & vires il­
                <lb/>
              lius.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004848">
                <margin.target id="marg680"/>
              Species hya­
                <lb/>
              cinthorum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004849">
                <margin.target id="marg681"/>
              Hyacinthus
                <lb/>
              quomodo à
                <lb/>
              fulmine ho­
                <lb/>
              minem tueri
                <lb/>
              poſſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.004850">Viri clari
                <lb/>
              fulmine ex­
                <lb/>
              tincti.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004851">Reliquum igitur hoc vnum eſt, vt à ful­
                <lb/>
              mine reddat tutos. </s>
              <s id="s.004852">Neque hoc exiguum eſt
                <lb/>
              munus, quandoquidem clari viri multi, hoc
                <lb/>
              mortis genere tam repentino perierint: Zo­
                <lb/>
              roaſtres Bactrianorum rex, Capaneus bello
                <lb/>
              Thebaico, Aiax poſt Troiæ excidium, Ana­
                <lb/>
              ſtaſius imperator poſt 27. imperij annum:
                <lb/>
              Carus quoque tum Cæſares etiam alij. </s>
              <s id="s.004853">Id er­
                <lb/>
              go quot modis fieri poſſit, doceamus. </s>
              <s id="s.004854">Vel
                <lb/>
              enim prohibet ne veniat, vel vt conſilium
                <lb/>
              gerentis dirigat, aut quòd ſolis his in men­
                <lb/>
              tem veniat hyacinthum ferre, quos
                <expan abbr="nunquã">nunquam</expan>
                <lb/>
              fulmen læſurum eſt, vel vt prohibeat ne læ­
                <lb/>
              datur qui fert hyacinthum, etiamſi fulmine
                <lb/>
              tactus fuerit. </s>
              <s id="s.004855">Plures excogitari modos poſſe
                <lb/>
              non video, Tangi fulgure nec lædi vix eſt ve­
                <lb/>
              riſimile: neque qui ſcribunt, non lædi, ſed
                <lb/>
              non tangi ſcripsêre. </s>
              <s id="s.004856">Rurſus prohibere etiam
                <lb/>
              ne veniat, maius miraculum erit quàm hoc:
                <lb/>
              actiones enim ſaltem conſpicuæ & magnæ
                <lb/>
              contactu fieri ſolent. </s>
              <s id="s.004857">Fato verò ita eſſe con­
                <lb/>
              ſtitutum, proximum fabulæ eſſe videtur. </s>
              <s id="s.004858">Il­
                <lb/>
              lud igitur melius eſt dicere, exhilaratum
                <lb/>
              ſpiritum cordis etiam hoc commodi aſſequi,
                <lb/>
              vt hominem eò arrigat, quò omninò à ful­
                <lb/>
              gure tutus ſit. </s>
              <s id="s.004859">Dicere autem, quod etiam ſi
                <lb/>
              tangatur, non lædatur, medicum eſt ac ma­
                <lb/>
              gis naturale: quanquam miraculo euidenti
                <lb/>
              proximius ſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004860">Diximus in his, morem Philoſophi ſecu­
                <lb/>
              ti, qui in tam arduis quæſtionibus ſatis eſſe
                <lb/>
              putat, ſi magis abſurda deuitemus. </s>
              <s id="s.004861">At quòd
                <lb/>
              lapides nos tueantur à caſu, velut de Erano,
                <lb/>
              vocata Turcheſia
                <expan abbr="referũt">referunt</expan>
              , quę annulo geſta­
                <arrow.to.target n="marg682"/>
                <lb/>
              ta, ſi ex equo cadat homo, excipere omnem
                <lb/>
              ictum creditur, atque frangi etiam in fru­
                <lb/>
              ſta ſeruato homine, minus difficilem ha­
                <lb/>
              bet cauſam, tametſi arduam: adiiciunt,
                <lb/>
              oportere dono eſſe acceptam. </s>
              <s id="s.004862">Lapis hic co­
                <lb/>
              lore cœli conſpicuus eſt, nitetque. </s>
              <s id="s.004863">Probatur
                <lb/>
              autem, quòd nocte ſubviridis videatur,
                <lb/>
              quòd pars auerſa & quæ in imo eſt, nigra
                <lb/>
              ſit, quòd venas ex inferiore parte recipiat,
                <lb/>
              quòd lenis ſit nec admodum frigidus, quòd
                <lb/>
              denique diluta calx & ei ſuperpoſita cærulea
                <lb/>
              videatur, coloremque gemmæ excipiat. </s>
              <s id="s.004864">Et
                <lb/>
              cùm talis etiam fuerit, nec perſpicuus, nec
                <lb/>
              gemma: lima enim tangitur. </s>
              <s id="s.004865">Quinetiam
                <lb/>
              ignibus propè admoto effloreſcit color, &
                <lb/>
              ſolo manuum vdo flacceſcit, & diluitur. </s>
              <s id="s.004866">Ob
                <lb/>
              hoc incertum eſt, an ſeplaſia gemmariorum
                <lb/>
              vulgata ſit fama tantæ virtutis, vt magni
                <lb/>
              pretij, ac modicæ pulchritudinis, ac caducæ,
                <lb/>
              lapis reperiet emptores. </s>
              <s id="s.004867">Nec hi apud quos
                <lb/>
              naſcitur alias ei eſſe putant vires, quàm ad­
                <lb/>
              uerſus veneficia & lymphaticos. </s>
              <s id="s.004868">Ergo ſi
                <lb/>
              prohibeat cadentium damna, hoc fiet homi­
                <lb/>
              ne minus preſſo: nam & hanc cauſam ca­
                <lb/>
              dentibus vilioribus ac macilentis equis non
                <lb/>
              periclitamur. </s>
              <s id="s.004869">Sed lapidem ipſum ictum
                <lb/>
              excipere, ſupra fidem eſt: forſan adeò
                <lb/>
              mollis eſt, vt celerius equite ipſo caden­
                <lb/>
              te lædatur. </s>
              <s id="s.004870">Eſt mihi Erano, & dono
                <lb/>
              quidem accepta, nec experiri contigit, nec
                <lb/>
              tanti eſt voluiſſe ſcire, vt experiri velim.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg683"/>
                <lb/>
              Minore miraculo hyænam & ſmaragdum
                <lb/>
              futura prænoſcere faciunt, ſi id faciant:
                <lb/>
              nam nunc de ea re quæ facit diſſerere
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg684"/>
                <lb/>
              nolo, ſed quòd facere poſſit, & cur, &
                <lb/>
              quomodo. </s>
              <s id="s.004871">In annulo enim geſtata gem­
                <lb/>
              ma, vel collo appenſa, quod validius eſt,
                <lb/>
              aut etiam ſub lingua retenta, quod maxi­
                <lb/>
              mè tunc efficere poteſt confirmat rei ven­
                <lb/>
              turæ opinionem, non venturæ autem ex
                <lb/>
              animo delet. </s>
              <s id="s.004872">Id quomodo faciat, ſi ſcire
                <lb/>
              cupis, non ſecus ac per ſomnium ani­
                <lb/>
              mam diuinare dicas: at quomodo per
                <lb/>
              ſomnium diuinare contingit, in libello
                <lb/>
              de Animi immortalitate, docuimus. </s>
              <s id="s.004873">Poſ­
                <lb/>
              ſunt & lapides ſub lingua retenti, diui­
                <lb/>
              nationem facere, augendo iudicium &
                <lb/>
              prudentiam: horum autem maximè eſt
                <lb/>
              diuinatio, vt in libris de Sapientia, de­
                <lb/>
              monſtrauimus. </s>
              <s id="s.004874">Frangi verò ſmaragdum in
                <lb/>
              coitu quandoque experimento compræ­
                <lb/>
              henſum dicunt. </s>
              <s id="s.004875">Vtut res ſe habet, fra­
                <lb/>
              gilior omnium gemmarum eſt ſmaragdus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.004876">Cùm verò abundanti, tenuique humido
                <lb/>
              concoctio acceſſerit, calore vexata diſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg685"/>
                <lb/>
              rumpitur. </s>
              <s id="s.004877">nam humidum concalefactum in
                <lb/>
              aërem tranſit, maiuſque occupat ſpatium,
                <lb/>
              inde diſrumpit: hoc enim demonſtratum
                <lb/>
              eſt ſuperius. </s>
              <s id="s.004878">Incaleſcere plurimùm cor­
                <lb/>
              pus in Venere, & anhelitus frequentia,
                <lb/>
              & ſudoris aduentus etiam quandoque do­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg686"/>
                <lb/>
              cet, calorque hic magis imprimit, quia
                <lb/>
              non quemadmodum in exercitationibus
                <lb/>
              ſenſim diſſoluitur. </s>
              <s id="s.004879">Venenis maximè reſi­
                <lb/>
              ſtit epota hæc gemma, quoniam mollitie
                <lb/>
              vincitur à natura, plus omni alia gem­
                <lb/>
              ma: perſpicuitate ſubſtantiam ſpiritus re­
                <lb/>
              creat: humidi concocti abundantia, na­
                <lb/>
              turæ humanæ confert, & veneni naturam
                <lb/>
              retundit: quia verò lapis, ſtabiles vires re­
                <lb/>
              tinet. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004880">
                <margin.target id="marg682"/>
              Turcheſia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004881">
                <margin.target id="marg683"/>
              Smaragdus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004882">
                <margin.target id="marg684"/>
              Gemmæ quo­
                <lb/>
              modo poſſint
                <lb/>
              facere diui­
                <lb/>
              bationem.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004883">
                <margin.target id="marg685"/>
              Cur ſmarag­
                <lb/>
              dus in coitu
                <lb/>
              quandoque
                <lb/>
              frangatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004884">
                <margin.target id="marg686"/>
              Cur ſma­
                <lb/>
              ragdus præ­
                <lb/>
              cipuè reſiſtit
                <lb/>
              venenis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.004885">Eſt & Occidentalis Indiæ ſmaragdus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg687"/>
                <lb/>
              Peru, à Prouincia vocata, paulò antiqua,
                <lb/>
              durior, non adeò ſatura colore, verùm
                <lb/>
              iucundioris aſpectus. </s>
              <s id="s.004886">Geſtata mihi viſa
                <lb/>
              eſt triſtitiam afferre, & ſomnia mœroris,
                <lb/>
              timoriſque plena. </s>
              <s id="s.004887">Ob id petulantibus ac­
                <lb/>
              commodata. </s>
              <s id="s.004888">Nam prudentiores efficit, &
                <lb/>
              pacatiorem animum reddit: vt contrà, hya­
                <lb/>
              cinthus mœſtis àc timidis vtilior. </s>
              <s id="s.004889">Eorum
                <lb/>
              verò quæ viſui grata ſunt, fermè nullum
                <lb/>
              homini non vtile eſt. </s>
              <s id="s.004890">Dico autem gemmas,
                <lb/>
              aurum, argentum, ſericum, purpuram,
                <lb/>
              modò ars aſpectum non decipiat. </s>
              <s id="s.004891">Itaque
                <lb/>
              ſmaragdus cùm pulchritudine præſtantiſſi­
                <lb/>
              ma ſit gemmarum, vt duritia & ſolidita­
                <lb/>
              te adamas, gratia ſapphirus, alacritate car­
                <lb/>
              bunculus, ac ſplendoris varietate opalus,
                <lb/>
              nitore chryſolithus, diuerſitate achates,
                <lb/>
              ita etiam ſmaragdus hominis ſalubritati
                <lb/>
              plus confert: verùm vt molliſſima eſt, ita
                <lb/>
              obnoxia omnibus maximè caſibus. </s>
              <s id="s.004892">Vitia­
                <lb/>
              tur ab igne & æſtu, à contactu duriorum
                <lb/>
              gemmarum, præcipuè adamantis, à cha­
                <lb/>
              lybe aurichalco, ære communi, tum
                <lb/>
              cyprio, ab ictibus, attritu: denique nul­
                <lb/>
              lis non obnoxia iniuriis hæc gemma eſt,
                <lb/>
              hacque cauſa paucis eſt in digitis, ob pre­
                <lb/>
              tium grande. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>